Όταν η «πίεση» σε ρίχνει -Τι λέει η ψυχίατρος για το άγχος στις νέες μαμάδες

Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά, η μετάβαση στη μητρότητα μπορεί πράγματι να είναι μια πολύ ευτυχισμένη περίοδος, αλλά ταυτόχρονα είναι και μια ιδιαίτερα απαιτητική βιολογικά και ψυχολογικά φάση. Μετά την εγκυμοσύνη -με τις τεράστιες ορμονικές και σωματικές αλλαγές- ο οργανισμός εισέρχεται στη λοχεία, μια περίοδο σωματικής και ορμονικής επαναρρύθμισης. Είτε ο τοκετός έγινε με φυσικό τρόπο, είτε με καισαρική τομή , απαιτείται χρόνος για την προσαρμογή του σώματος και ο θηλασμός, όταν οι γυναίκες αποφασίζουν να θηλάσουν άλλοτε με επιτυχία και άλλοτε όχι, προσθέτει περαιτέρω μεταβολικές και ψυχολογικές απαιτήσεις.

Το παράδοξο της γονεϊκότητας: Πώς ο εγκέφαλος μετατρέπει το άγχος σε νόημα ζωής

Στο μεταξύ, η καθημερινότητα με το μωρό θέτει συνεχείς προκλήσεις, ακόμη και όταν το νεογνό είναι απολύτως υγιές. Ο ύπνος κατακερματίζεται σε μικρές περιόδους, η προσωπική φροντίδα γίνεται δύσκολη ακόμη και αδύνατη. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, αναδύονται προσδοκίες. Μερικές είναι οι προσδοκίες της ίδιας της μητέρας που σε πολλές περιπτώσεις έχει διαμορφώσει μια συγκεκριμένη και συχνά εξιδανικευμένη εικόνα για τη μητρότητα αλλά και την σχέση με το μωρό της. Μερικές είναι οι προσδοκίες του στενού οικογενειακού αλλά ακόμη και του ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος που προβάλλουν στις νέες μητέρες κανόνες και «πρέπει». Ο συνδυασμός αυτός συχνά καταλήγει σε καταιγισμό συμβουλών για τα «καθήκοντα» της μητέρας — από το πώς κρατά το μωρό, αν πρέπει να θηλάσει, μέχρι το πώς πρέπει να τρέφεται ή να κοιμάται —εντείνοντας το ήδη έντονο άγχος . Από την άλλη, πολλές νέες μητέρες βιώνουν ότι με τον ερχομό του μωρού οι ίδιες περνούν σε δεύτερη μοίρα, καθώς οι προσωπικές τους ανάγκες υποχωρούν μπροστά στις απαιτήσεις της βρεφικής φροντίδας και τις προσδοκίες για μια ενστικτώδη προσαρμογή στις απαιτήσεις της καινούριας ζωής.

Στέρηση ύπνου: Οδηγός επιβίωσης για νέες μαμάδες

Το άγχος μετά τον τοκετό είναι συχνό και, τις περισσότερες φορές, φυσιολογικό. Το σώμα και ο εγκέφαλος προσαρμόζονται σε τεράστιες αλλαγές. Η μετάβαση στη μητρότητα μπορεί να φέρει στην επιφάνεια παλιότερα ανεπίλυτα θέματα από σημαντικές σχέσεις στη ζωή των γυναικών, όπως από τη σχέση με τη δική τους μητέρα ή άλλα σημαντικά πρόσωπα φροντίδας. Όσο πιο ασφαλείς είναι αυτές οι εσωτερικευμένες εμπειρίες, τόσο πιο ομαλή τείνει να είναι η μετάβαση.

6 συμβουλές για να μην τρελαθείτε από την αυπνία ως νέοι γονείς

Κλινικά, το άγχος στις νέες μαμάδες εμφανίζεται σε ένα συνεχές. Μπορεί να είναι ένα φυσιολογικό άγχος προσαρμογής στις νέες συνθήκες έως και το ενδεχόμενο να λάβει παθολογικά χαρακτηριστικά και να εκδηλωθεί ως αγχώδεις διαταραχές (Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή , Διαταραχή Πανικού , Κοινωνική/Ειδικές Φοβίες). Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να υπάρχει επίμονη ανησυχία που παρεμβαίνει στη λειτουργικότητα, σωματικά συμπτώματα (ταχυκαρδία, δυσκολία στην αναπνοή, «σφίξιμο» στο στήθος), δυσκολία στον ύπνο και εκνευρισμός. Σε κάποιες περιπτώσεις, το άγχος και η κατάθλιψη συνυπάρχουν, ενώ αρκετές γυναίκες στη λοχεία βιώνουν έντονο άγχος που συνδέεται με ανεπιθύμητες σκέψεις ή εικόνες με ιδεοληπτική χροιά, οι οποίες μπορεί να αφορούν π.χ. την πιθανότητα να βλάψουν με κάποιο τρόπο το μωρό τους. Κάποιες φορές, αυτές οι ιδεοληπτικές αυτές σκέψεις φοβίζουν τόσο πολύ τις νέες μητέρες που τις οδηγούν στο να αποφεύγουν τη φροντίδα και την επαφή με το μωρό και αυτό μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τον δεσμό μητέρας–βρέφους.

Έρευνα - έκπληξη: Οι μαμάδες με τρία παιδιά είναι οι πιο στρεσαρισμένες απ' όλες

Η δυνατότητα των νέων μητέρων να μιλούν ανοιχτά για τις δυσκολίες της μητρότητας και για τις δικές τους ανάγκες διευκολύνει την έγκαιρη και ρεαλιστική αντιμετώπιση και οδηγεί σε κατάλληλες προσαρμογές — για παράδειγμα, στην οργάνωση της βοήθειας που λαμβάνουν ή στον τρόπο σίτισης του νεογνού. Η υποστήριξη από το οικείο περιβάλλον μπορεί να χρειαστεί να ενισχυθεί ή, αντίθετα, να οριοθετηθεί, καθώς μερικές φορές οι συγγενείς, με τον ενθουσιασμό της άφιξης του μωρού, «εισβάλλουν» υπερβολικά στο πλαίσιο της οικογενειακής ζωής.

Το επιλόχειο άγχος μπορεί να είναι αόρατο για εσάς αλλά είναι πραγματικό για μένα

Όταν τα συμπτώματα είναι έντονα, παρατεταμένα ή επηρεάζουν ουσιαστικά την καθημερινή λειτουργικότητα και τη δυνατότητα φροντίδας του εαυτού και του μωρού, είναι σκόπιμη η αναζήτηση ειδικής βοήθειας. Η παρέμβαση μπορεί να είναι ψυχολογική/ψυχοθεραπευτική ή —σε ορισμένες περιπτώσεις— και φαρμακευτική, άλλωστε υπάρχουν θεραπευτικές επιλογές που είναι συμβατές ακόμη και με τον θηλασμό. Σε κάθε περίπτωση, οι παρεμβάσεις πρέπει να σταθμίζονται εξατομικευμένα από ειδικούς ψυχικής υγείας, ώστε να είναι οι πλέον κατάλληλες για τη συγκεκριμένη φάση και να προστατεύουν τη μητέρα, την οικογένεια και το μωρό.

Έρευνα: 5 στις 10 μαμάδες νιώθουν αγχωμένες και μόνες

Αρετή Σπυροπούλου, MD, MPhil, PhD

Ψυχίατρος - Ψυχοθεραπεύτρια, με εξειδίκευση στην ψυχική υγεία της γυναίκας και την αναπαραγωγική ψυχιατρική. Έχει εργαστεί επί σειρά ετών στην Α΄ Ψυχιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο.

Επιστημονική Διευθύντρια του Ιατρείου Ψυχικής Υγείας, Ψυχοθεραπείας και Ψυχομετρίας «Ρίζες και Φτερά»

Διεύθυνση: Λ. Βασιλίσσης Σοφίας 102Α, Πλατεία Μαβίλη, 115 27, Αθήνα

Ιστότοποι: https://rizes-ftera.gr/ | https://www.aretispyropoulou.gr/