Το νοικοκυριό δεν είναι μόνο σκούπα και πιάτα – είναι και η ψυχική φθορά των μαμάδων

Οι μαμάδες δεν κάνουν μόνο περισσότερες δουλειές στο σπίτι. Παίζουν και τον ρόλο της «οικογενειακής διευθύντριας», σκεπτόμενες και οργανώνοντας εκ των προτέρων όσα πρέπει να γίνουν και μοιράζοντας καθήκοντα – και αυτό αποδεικνύεται επιβαρυντικό για την ψυχική τους υγεία.

Γιατί οι μαμάδες κλαίνε στο αυτοκίνητο; Είναι φυσιολογικό;

Όταν σκεφτόμαστε τις δουλειές του σπιτιού, το μυαλό πάει συχνά σε πράγματα όπως: πλύσιμο πιάτων, ψώνια, κόψιμο λαχανικών για το δείπνο. Δεν είναι καινούργιο ότι οι μητέρες αναλαμβάνουν συχνά το μεγαλύτερο μέρος αυτών των καθηκόντων.

Όμως υπάρχει και μια «αόρατη» διάσταση της οικιακής εργασίας που συμβαίνει στο παρασκήνιο: η πνευματική προσπάθεια που απαιτείται για να προβλέψει κανείς ανάγκες, να οργανώσει, να προγραμματίσει και να αναθέσει δουλειές του σπιτιού. Με άλλα λόγια, κάποιος πρέπει να θυμηθεί να αγοράσει καινούριο υγρό πιάτων και να αποφασίσει ποια λαχανικά θα κοπούν.

H έρευνα έδειξε ότι αυτή η γνωστική διάσταση των δουλειών του σπιτιού, γνωστή και ως «ψυχικό φορτίο», κατανέμεται ακόμη πιο άνισα στα ζευγάρια σε σχέση με την εκτέλεση των ίδιων των εργασιών – και φαίνεται να έχει ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες στην ψυχική υγεία των γυναικών. Σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Archives of Women’s Mental Health, οι μητέρες που αναλαμβάνουν δυσανάλογα μεγάλο μέρος αυτού του γνωστικού φορτίου αναφέρουν υψηλότερα επίπεδα κατάθλιψης, άγχους, δυσαρέσκειας στη σχέση και εξουθένωσης.

Κουρασμένη μαμά; Η yoga ως λύση στο γονεϊκό burnout

Ποιος κάνει τί στο σπίτι;

Ρωτήθηκαν 322 μητέρες μικρών παιδιών για το ποιος στην οικογένειά τους είναι υπεύθυνος για 30 συνηθισμένα καθήκοντα του σπιτιού. Σε συνεργασία με τους δημιουργούς του συστήματος Fair Play – ενός βιβλίου και παιχνιδιού καρτών που στοχεύει στην καλύτερη καταγραφή της κατανομής εργασιών στο σπίτι – ώστε να χωριστεί κάθε εργασία σε δύο διαστάσεις:

• Γνωστική (πρόβλεψη, σχεδιασμός, ανάθεση, σκέψη γύρω από τις δουλειές)
• Πρακτική (η ίδια η εκτέλεση των εργασιών).

Στη συνέχεια εξετάστηκε πώς μοιράζονται αυτά τα καθήκοντα μεταξύ των δύο συντρόφων.

Διαπιστώθηκε έντονη ανισότητα: οι μητέρες όχι μόνο έκαναν περισσότερες πρακτικές δουλειές, αλλά αναλάμβαναν και δυσανάλογα μεγαλύτερο μερίδιο του γνωστικού φορτίου σε σχέση με τους συντρόφους τους.

Το βάρος του «αόρατου» έργου

Στις οικογένειες με δύο γονείς, οι μητέρες εκτελούν περισσότερες δουλειές που κρατούν το νοικοκυριό σε λειτουργία. Όμως δηλώνουν ακόμη πιο υπεύθυνες για τον προγραμματισμό, την πρόβλεψη και την ανάθεση αυτών των εργασιών.

Σε κλίμακα από το 1 (όλη η ευθύνη στη μαμά) έως το 7 (όλη η ευθύνη στον μπαμπά), με το 4 να σημαίνει ίση κατανομή, οι μητέρες ανέφεραν πως επωμίζονται περίπου το 73% του γνωστικού φορτίου και το 64% της πρακτικής εργασίας. Για κάθε εργασία που εξετάσθηκε η ανισότητα ήταν μεγαλύτερη στη γνωστική διάσταση παρά στην εκτέλεση.

Η μοναδική δουλειά όπου οι πατέρες αναλάμβαναν περισσότερη ευθύνη ήταν… τα σκουπίδια. Επίσης, εκτελούσαν περισσότερες εργασίες συντήρησης σπιτιού, αλλά ακόμη και εκεί, οι μητέρες είχαν την ευθύνη για τον σχεδιασμό.

Ενδιαφέρον είναι ότι ενώ η άνιση κατανομή των πρακτικών εργασιών συνδεόταν με χαμηλότερη ποιότητα σχέσης, το γνωστικό φορτίο είχε τον πιο βαρύ αντίκτυπο στην ψυχολογική ευημερία των γυναικών.

11 αρνητικές συνήθειες που επηρεάζουν την ψυχική μας υγεία χωρίς να το καταλαβαίνουμε

Οι οικογενειακές δυναμικές έχουν κοινωνικό αντίκτυπο

Η άνιση κατανομή των δουλειών του σπιτιού είναι βασικός παράγοντας της παγκόσμιας ανισότητας φύλου, περιορίζοντας τη δυνατότητα των γυναικών να συμμετάσχουν πλήρως στην αμειβόμενη εργασία και επηρεάζοντας σοβαρά την υγεία και την ευημερία τους.

Η έρευνα αυτή είναι από τις πρώτες που εξετάζουν τη γνωστική διάσταση της οικιακής εργασίας και την επίδρασή της στην ψυχική υγεία των μητέρων. Το γνωστικό φορτίο φαίνεται να είναι ιδιαίτερα εξαντλητικό, ακριβώς επειδή παραμένει «αόρατο» και συχνά δεν αναγνωρίζεται ή δεν εκτιμάται από τους άλλους. Ταυτόχρονα, αποσπά την πνευματική ενέργεια από άλλες προτεραιότητες.

Άλλες μελέτες δείχνουν επίσης ότι οι γυναίκες βιώνουν περισσότερες αρνητικές συνέπειες από τη φροντίδα των παιδιών και τις δουλειές του σπιτιού σε σχέση με τους άνδρες, εν μέρει λόγω του βαρύτερου γνωστικού φορτίου που επωμίζονται.

^{Darby Saxbe, Καθηγήτρια Ψυχολογίας, USC Dornsife College of Letters, Arts and Sciences & Lizzie Aviv, Υποψήφια Διδάκτωρ Ψυχολογίας, University of Southern California}

^{πηγή: theconversation.com}