Γιατί η γυναικεία γονιμότητα μειώνεται τόσο γρήγορα;

Η γυναικεία γονιμότητα μειώνεται ραγδαία από τα 25 έως τα 40 έτη και οι επιστήμονες για δεκαετίες, θεωρούσαν ότι η κύρια αιτία είναι η σταδιακή μείωση της ποιότητας των ωαρίων.

Ωστόσο, νέα μελέτη από το από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια και το Chan Zuckerberg Biohub San Francisco η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science, δείχνει ότι το θέμα είναι πιο σύνθετο: τα περιβάλλοντα κύτταρα και οι ιστοί γύρω από τα ωάρια παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ωρίμανση των ωαρίων και στην ταχύτητα με την οποία μειώνεται η γονιμότητα.

Παράγοντες που επηρεάζουν την ποιότητα ωαρίων εκτός από την ηλικία της γυναίκας

«Μέχρι πρόσφατα επικρατούσε η αντίληψη ότι η γήρανση της ωοθήκης είναι απλώς πρόβλημα ποιότητας και ποσότητας των ωαρίων», δήλωσε η Diana Laird, PhD, καθηγήτρια Μαιευτικής Γυναικολογίας – Αναπαραγωγικής Ιατρικής στο UCSF και κύρια συγγραφέας της μελέτης. «Έχουμε δείξει ότι το περιβάλλον γύρω από τα ωάρια - τα υποστηρικτικά κύτταρα, τα νεύρα και ο συνδετικός ιστός - αλλάζει επίσης με την ηλικία», επεσήμανε.

Η κατανόηση αυτών των αλλαγών μπορεί να ανοίξει το δρόμο όχι μόνο για την επέκταση της γονιμότητας αλλά και για τη βελτίωση της υγείας συνολικά, καθώς οι κίνδυνοι για πολλές ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία αυξάνονται μετά την εμμηνόπαυση ή την αφαίρεση των ωοθηκών.

Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την ποιότητα και την ποσότητα των ωαρίων;

Η σημασία του οικοσυστήματος της ωοθήκης

Η ομάδα της Laird ανέπτυξε μια νέα τεχνική τρισδιάστατης απεικόνισης, επιτρέποντας την παρατήρηση των ωαρίων μέσα στις ωοθήκες χωρίς να χρειάζεται να τεμαχιστούν σε λεπτές φέτες, όπως γινόταν μέχρι τώρα. Στα ποντίκια που αντιστοιχούν ηλικιακά σε γυναίκες 30 έως 40 ετών, παρατηρήθηκε δραματική μείωση τόσο των ανενεργών ωαρίων όσο και των ωαρίων που είχαν αρχίσει να ωριμάζουν για ωορρηξία. Επιπλέον, όπως συμβαίνει και με τις γυναίκες στην ίδια ηλικιακή ομάδα, τα ποντίκια δεν συλλαμβάνουν εύκολα μέσω εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Η εφαρμογή αυτής της τεχνολογίας στους ανθρώπινους ιστούς αποκάλυψε ένα απροσδόκητο εύρημα: τα ωάρια δεν κατανέμονται ομοιόμορφα στην ωοθήκη, αλλά συγκεντρώνονται σε "τσέπες" περιτριγυρισμένες από περιοχές χωρίς ωάρια. Με την ηλικία, η πυκνότητα των ωαρίων σε αυτές τις τσέπες μειώνεται, υποδεικνύοντας ότι ακόμη και μέσα στην ίδια ωοθήκη, το τοπικό περιβάλλον επηρεάζει τη διάρκεια ζωής και την ωρίμανση των ωαρίων.

Πώς να βελτιώσετε την ποιότητα των ωαρίων σας

Το νευρικό σύστημα κλειδί για την υγεία των ωοθηκών

Συνεργαζόμενοι με την ομάδα της Norma Neff, PhD, διευθύντριας του Genomics Platform στο Biohub, οι ερευνητές μελέτησαν τη γονιδιακή δραστηριότητα των κυττάρων των ωοθηκών καθώς γερνούν. Μέσα από την προσεκτική χειροκίνητη απομόνωση σχεδόν 100.000 κυττάρων ποντικιών και ανθρώπων, αναγνωρίστηκαν 11 βασικοί τύποι κυττάρων, ανάμεσα στους οποίους εκπλήσσει η παρουσία των γλοιακών κυττάρων, συνδεδεμένων συνήθως με το νευρικό σύστημα.

Παράλληλα, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι τα συμπαθητικά νεύρα - τα ίδια που εμπλέκονται στην αντίδραση "μάχης ή φυγής" - σχηματίζουν πυκνά δίκτυα στις ωοθήκες, τα οποία γίνονται ακόμη πυκνότερα με την ηλικία. Η αφαίρεσή τους στα ποντίκια αύξησε τα ανενεργά ωάρια αλλά μείωσε την ωρίμανση των υπό ανάπτυξη ωαρίων, υποδεικνύοντας ότι τα νεύρα καθορίζουν πότε αρχίζει η ωρίμανση των ωαρίων.

Γυναίκες μεταξύ 20-30 ετών επενδύουν στην κατάψυξη ωαρίων για τη διατήρηση της γονιμότητάς τους

Προοπτικές για τη γονιμότητα και την υγεία

Η μελέτη επισημαίνει τη σημαντική ομοιότητα μεταξύ ανθρώπινων ωοθηκών και ποντικίσιων δίνοντας τη δυνατότητα για πειράματα σε ποντίκια που μπορούν να εφαρμοστούν και στον άνθρωπο. Το νέο «οδοιπορικό» της φυσιολογικής ωοθηκικής γήρανσης ανοίγει τον δρόμο για μελλοντικές έρευνες σχετικά με φάρμακα που μπορεί να επιβραδύνουν τη γήρανση των ωοθηκών, επηρεάζοντας τη γονιμότητα και μειώνοντας τους κινδύνους καρδιαγγειακών και άλλων ασθενειών μετά την εμμηνόπαυση.

«Η πηγή της νεότητας μπορεί να είναι οι ωοθήκες» λέει η Eliza Gaylord, PhD, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο UCSF και συνσυγγραφέας της μελέτης. «Η επιβράδυνση της γήρανσης των ωοθηκών θα μπορούσε να προάγει συνολικά μια πιο υγιή γήρανση», επισημαίνει.