Δευτεροπαθής υπογονιμότητα: «Γιατί δεν μπορώ να μείνω πάλι έγκυος;»

Μπορεί να αποκτήσατε ήδη ένα παιδί χωρίς δυσκολία, όμως τώρα που το προσπαθείτε ξανά, δεν συμβαίνει. Αν σας φαίνεται παράδοξο, δεν είστε οι μόνοι αφού ένα στα δέκα ζευγάρια που έχουν τουλάχιστον ένα παιδί, δεν μπορεί να αποκτήσει άλλο. Η δευτεροπαθής υπογονιμότητα αφορά ολοένα και περισσότερα ζευγάρια, που έρχονται αντιμέτωπα με το αναπάντεχο αδιέξοδο της σύλληψης μετά από μια ή περισσότερες επιτυχημένες εγκυμοσύνες. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Υπογονιμότητας, ζητήσαμε τη συμβουλή του μαιευτήρα-χειρουργού-γυναικολόγου κ. Παναγιώτη Ψαθά MD, PhD, Ιδρυτικό Μέλος & Πρόεδρος Μονάδας Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Institute of Life – ΙΑΣΩ, για να κατανοήσουμε τι είναι η δευτεροπαθής υπογονιμότητα, ποια είναι τα αίτιά της, ποιες λύσεις υπάρχουν και γιατί είναι σημαντικό να μιλάμε ανοιχτά για αυτή.

Τι είναι η δευτεροπαθής υπογονιμότητα;

«Δευτεροπαθής ή δευτερογενής υπογονιμότητα ονομάζεται η δυσκολία ενός ζευγαριού να αποκτήσει παιδί μετά από μια ή περισσότερες επιτυχημένες κυήσεις στο παρελθόν» εξηγεί ο Παναγιώτης Ψαθάς και συνεχίζει. «Δεν πρόκειται δηλαδή για πρωτοπαθή (πρωτογενή) υπογονιμότητα, αλλά για αδυναμία τεκνοποίησης σε δεύτερο ή μεταγενέστερο χρόνο, γεγονός που συχνά προκαλεί αιφνιδιασμό και έντονη ψυχολογική πίεση στους γονείς. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις γυναικών που είχαν μια επιτυχημένη εγκυμοσύνη στο παρελθόν, η οποία δεν κατέληξε σε γέννηση υγιούς παιδιού, αλλά τώρα είναι υπογόνιμες, δηλαδή αδυνατούν να συλλάβουν μετά από 12μηνη προσπάθεια ελεύθερων σεξουαλικών επαφών.»

Από τι προκαλείται;

Οι αιτίες της δευτεροπαθούς υπογονιμότητας είναι συχνά πολυπαραγοντικές και μπορεί να αφορούν τόσο τη γυναίκα όσο και τον άνδρα:

• Ηλικία: Η πιο κοινή αιτία, κυρίως λόγω της φυσιολογικής μείωσης της γονιμότητας μετά τα 35 στις γυναίκες και της ποιότητας του σπέρματος στους άνδρες.
• Ορμονικές διαταραχές: Όπως το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS) ή διαταραχές του θυρεοειδούς.
• Φαρμακευτική αγωγή και παθήσεις: Όπως η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης και η κατάθλιψη.
• Γυναικολογικά προβλήματα: Όπως πολύποδες ενδομητρίου, ινομυώματα, ενδομητρίωση.
• Επιπλοκές προηγούμενης εγκυμοσύνης ή τοκετού: Για παράδειγμα λοιμώξεις, ενδομητρίωση, συμφύσεις, ουλώδης ιστός από καισαρική.
• Παράγοντες ανδρικής υπογονιμότητας: Μειωμένος αριθμός ή μειωμένη κινητικότητα σπερματοζωαρίων.
• Τρόπος ζωής: Παχυσαρκία, κάπνισμα, υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, στρες.
• Διάστημα χωρίς προσπάθεια: Πολλά ζευγάρια καθυστερούν τις προσπάθειες για δεύτερο παιδί, υποτιμώντας τον παράγοντα της ηλικίας.

Ποιές εξετάσεις δείχνουν αν κάποια γυναίκα πάσχει από δευτεροπαθή υπογονιμότητα;

Οι εξετάσεις για δευτεροπαθή υπογονιμότητα είναι οι ίδιες όπως και για την πρωτοπαθή: Σπερμοδιάγραμμα, έλεγχος ωοθηκικής λειτουργίας, έλεγχος σαλπιγγικής λειτουργίας και διαβατότητας, υστεροσκοπικός έλεγχος και ορμονικό προφίλ.

Πώς αντιμετωπίζεται;

Όπως επισημαίνει ο Παναγιώτης Ψαθάς «η δευτεροπαθής υπογονιμότητα μπορεί να είναι αναστρέψιμη, ιδίως όταν εντοπίζεται έγκαιρα η αιτία». Η θεραπευτική προσέγγιση περιλαμβάνει:

• Ορμονικές θεραπείες: Για τη ρύθμιση του κύκλου και την πρόκληση ωορρηξίας.
• Επεμβατικές τεχνικές: Αντιμετώπιση αποφραγμένων σαλπίγγων ή ενδομητρίων προβλημάτων.
• Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή: Ενδομήτρια σπερματέγχυση (IUI), εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF), χρήση δωρεάς ωαρίων ή σπέρματος όταν χρειάζεται.
• Αλλαγές στον τρόπο ζωής: Βελτίωση της διατροφής, άσκηση, διαχείριση για μείωση άγχους.

Οι επιλογές για τα ζευγάρια σήμερα

«Το σημαντικότερο είναι να ζητηθεί ιατρική συμβουλή εφόσον περάσουν 6-12 μήνες προσπαθειών χωρίς αποτέλεσμα» λέει ο ειδικός. Η επιστήμη της αναπαραγωγής προσφέρει σήμερα περισσότερες επιλογές από ποτέ, και οι πιθανότητες επιτυχίας είναι αυξημένες, ιδίως όταν υπάρχει ήδη τεκνοποίηση στο παρελθόν.

Η σημασία της ψυχικής στήριξης

Η δευτεροπαθής υπογονιμότητα συχνά δεν αναγνωρίζεται κοινωνικά με την ίδια σοβαρότητα, καθώς το ζευγάρι «έχει ήδη παιδί». Ωστόσο, η ανησυχία για το παιδί που δεν έρχεται είναι υπαρκτή και οδυνηρή. Η ψυχική υποστήριξη είναι καθοριστική για την ψυχική υγεία των ενδιαφερόμενων.

«Η Παγκόσμια Ημέρα Υπογονιμότητας είναι μια ευκαιρία για ενημέρωση, πρόληψη και αποστιγματοποίηση. Η δευτεροπαθής υπογονιμότητα δεν είναι αποτυχία. Είναι μια πραγματικότητα που μπορεί να αντιμετωπιστεί με επιστημονική γνώση, υποστήριξη και ελπίδα.»

-Παναγιώτης Ψαθάς MD, PhD, Μαιευτήρας – Χειρουργός - Γυναικολόγος, Ιδρυτικό Μέλος & Πρόεδρος Μονάδας Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Institute of Life – ΙΑΣΩ