Βαριά ψυχολογία και εγκυμοσύνη μέσα στις γιορτές: Οδηγός επιβίωσης

Η εγκυμοσύνη είναι μία περίοδος της ζωής της γυναίκας αλλά και του ζευγαριού, που χαρακτηρίζεται από έντονα συναισθήματα. Από τη μία η προσμονή για την έλευση του νέου μέλους της οικογένειας, από την άλλη η ανησυχία για τις νέες ευθύνες για τη φροντίδα του μωρού. Από τη μία τα όνειρα για τη νέα ζωή, που ξεκινά σε λίγο, από την άλλη το συχνά βασανιστικό ερώτημα «θα πάνε όλα καλά;».

Ποια χριστουγεννιάτικα γλυκά μπορώ να φάω στην εγκυμοσύνη;

Το είδος των ψυχικών δυσκολιών, τα οποία ενδέχεται να αντιμετωπίσει η γυναίκα κατά την εγκυμοσύνη μάλιστα, διαφοροποιούνται ανάλογα με το τρίμηνο της κύησης, που διανύει, αλλά και τις προηγούμενες εμπειρίες της. Έτσι γυναίκες, με ιστορικό προηγουμένων αποβολών, αλλά και αυτές, που αντιμετώπισαν δυσκολίες στην επίτευξη της κύησης (έχουν δηλαδή ιστορικό υπογονιμότητας), ενδεχομένως κατά το πρώτο τρίμηνο να αισθάνονται ιδιαίτερα αγχωμένες, διότι γνωρίζουν, πως στο στάδιο αυτό της κύησης, τουλάχιστον μέχρι να ακούσουμε την καρδιά με τον υπερηχογράφο στα μέσα περίπου του πρώτου τριμήνου, οι πιθανότητες αποβολής είναι υπαρκτές. Οι απότομες ορμονικές αλλαγές του πρώτου τριμήνου είναι ένας ακόμα παράγων, που σε κάποιες περιπτώσεις διαταράσσει την ψυχολογία της γυναίκας, ενώ και συνήθη ενοχλητικά συμπτώματα της κύησης, όπως η ναυτία και η κόπωση καθόλου δεν βοηθούν την κατάσταση…

Το δεύτερο τρίμηνο είναι κατά κανόνα το πιο «ήρεμο», αφού η ναυτία έχει υποχωρήσει, οι πιθανότητες αποβολής έχουν μειωθεί δραματικά, αλλά και στο τρίμηνο αυτό για πρώτη φορά η γυναίκα αισθάνεται το μωρό της, οπότε αρχίζει και αυτή η «επικοινωνία», που θα κρατήσει για μια ζωή.

Όμως συχνά κατά το τρίτο τρίμηνο η ανησυχία επέρχεται, αφού μετά τα μέσα του τριμήνου αυτού «μπαίνουμε» σιγά – σιγά στα τελευταία στάδια της κύησης και πλησιάζει η «κρίσιμη στιγμή» του τοκετού.

Μόλις γέννησα μέσα στις γιορτές, αλλά δεν είμαι όσο χαρούμενη περίμενα. Πώς θα τα βγάλω πέρα;

Καταρχήν, αυτό, που αισθάνεσθε είναι απόλυτα φυσιολογικό! Είναι εντυπωσιακά μεγάλο το ποσοστό των γυναικών, που μετά την εγκυμοσύνη, στην περίοδο, που ονομάζουμε λοχεία, παρουσιάζουν κακή διάθεση και ψυχολογία.

Να σημειώσουμε εδώ, πως «λοχεία» παραδοσιακά ονομάζουμε τις πρώτες 40 ημέρες μετά τον τοκετό. Στο διάστημα αυτό έχουμε επαναφορά του σώματος στην προ της εγκυμοσύνης κατάσταση, ενώ παράλληλα έχει ξεκινήσει και ο θηλασμός, για όσες γυναίκες επιλέξουν να θηλάσουν.

Πώς να περάσετε υγιή και ασφαλή Χριστούγεννα στην εγκυμοσύνη

Το ποσοστό των γυναικών, που στη λοχεία παρουσιάζουν κακή διάθεση, φαίνεται πως κυμαίνεται από 50% μέχρι ακόμα και 70%! Οι γυναίκες αυτές συχνά καταλαμβάνονται από ένα αίσθημα θλίψης και παρουσιάζονται ευερέθιστες. Ευτυχώς όμως η κατάσταση αυτή επιλύεται από μόνη της συνήθως κατά τις πρώτες δύο με τρεις εβδομάδες από τον τοκετό. Τα πραγματικά αίτια της κακής ψυχικής διάθεσης της γυναίκας κατά τη λοχεία δεν έχουν διευκρινισθεί. Πιθανολογείται πως πολλοί παράγοντες επιβαρύνουν την ψυχολογία της. Οι παράγοντες αυτοί περιλαμβάνουν τις βίαιες ορμονικές αλλαγές, που λαμβάνουν χώρα μετά τον τοκετό, την πίεση της ενασχόλησης με το νεογνό και το άγχος από το αίσθημα ευθύνης απέναντί του, την έλλειψη ύπνου καθώς και ελλείμματα στη διατροφή της.

Επομένως είναι ξεκάθαρο, πως η ψυχολογία τόσο της εγκύου, όσο και της λεχώνας είναι βεβαρυμμένη.

Πώς μπορεί μια γυναίκα, που διανύει μια τέτοια περίοδο της ζωής της να «αντιμετωπίσει» τη χαρά των γιορτών;

Έχει παρατηρηθεί, πως τις περιόδους των εορτών μερικοί άνθρωποι αισθάνονται αυξημένη ψυχική πίεση και άγχος. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε έρευνα του Αμερικανικού Ψυχολογικού Συνδέσμου (American Psychological Association/ APA) (APA, 2023), στην οποία συμμετείχαν 2.061 ενήλικες με το 41% των ερωτηθέντων να αναφέρει, πως αισθάνεται εντονότερο άγχος την περίοδο των εορτών μεταξύ Νοεμβρίου και Ιανουαρίου (σ.σ. στις Η.Π.Α. μεγάλη εορτή είναι και η Ημέρα των Ευχαριστιών στο τέλος Νοεμβρίου), ενώ το 43% αισθανόταν, πως το άγχος είναι τόσο έντονο, ώστε μειωνόταν η ικανότητα απόλαυσης των εορτών και το 36% είπε, πως αντιλαμβανόταν τις εορτές, ως «περίοδο ανταγωνισμού». Μεταξύ των ερωτηθέντων, ο «κυρίαρχος» λόγος άγχους ήταν το ενδεχόμενο ή όποια οικονομική δυσπραγία να μην τους επιτρέψει να ανταποκριθούν στις «γιορτινές υποχρεώσεις», με την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, η απουσία του οποίου να γίνεται σαφώς πιο αισθητή τις γιορτές, να είναι ένας ακόμα λόγος ψυχικής πίεσης. Ανάλογα ήταν και τα συμπεράσματα, που εξήχθησαν από έρευνα του Αμερικανικού Ψυχιατρικού Συλλόγου (American Psychiatric Association, 2024).

Επομένως, η γυναίκα, που διανύει μία ευαίσθητη περίοδο της ζωής της, όπως είναι η κύηση και η λοχεία και η ψυχολογία της είναι ήδη σε κάποιες περιπτώσεις κάπως «βαριά», είναι αναμενόμενο να αισθάνεται το «άγχος των εορτών» ακόμα πιο έντονο. Ας δούμε κάποιες πρακτικές συμβουλές, για το πώς θα μπορέσετε να αντιμετωπίσετε την πίεση των γιορτών, αν είστε έγκυος ή αν μόλις φέρατε στον κόσμο το μωράκι σας:

Εορταστικές ιδέες για ανακοίνωση εγκυμοσύνης - Χριστουγεννιάτικος οδηγός

1. Μην έχετε υπερβολικές προσδοκίες

Λίγο – πολύ όλοι μας περιμένουμε τις γιορτές για να «διασκεδάσουμε», να «ανανεωθούμε», να «περάσουμε τέλεια», αλλά – αλίμονο – η ζωή δεν τα φέρνει πάντα, ακριβώς όπως τα περιμένουμε. Πρακτικά καλό θα ήταν να επικεντρώνετε την προσοχή σας στο παρόν και να απολαμβάνετε τη στιγμή είτε με την οικογένεια και τους φίλους σας, είτε μόνη μπροστά στα λαμπάκια του δέντρου, χωρίς να περιμένετε, πως και η «επόμενη στιγμή» θα είναι και αυτή γεμάτη χαρά. Χαρείτε το «τώρα» αποφεύγοντας την κριτική σε ανθρώπους ή καταστάσεις, αλλά παραμένοντας «ελαστική στις απαιτήσεις σας», ίσως έτσι «το διασκεδάσετε» περισσότερο. Αν θέλετε να το διατυπώσουμε πιο «φιλοσοφικά»: επικεντρωθείτε στη διαδικασία, γιατί το αποτέλεσμα δεν είναι τελικά στον έλεγχό σας.

2. Μην περιμένετε, πως οι άλλοι «διαβάζουν» το μυαλό σας

Είναι σύνηθες να παρασύρεται κανείς και να πιστεύει, πως – ειδικά τις ημέρες των εορτών – οι άλλοι θα καταλαβαίνουν τις ανάγκες και τα θέλω του, χωρίς αυτός να τα εκφράσει. Με άλλα λόγια δεν αποκλείεται κάποια, που βρίσκεται σε μία «ευαίσθητη ψυχική κατάσταση», όπως είναι η εγκυμοσύνη ή η λοχεία, να θεωρεί, πως οι άλλοι θα πρέπει από πριν να «γνωρίζουν» πώς πρέπει να φερθούν. Να θυμάστε, πως και οι «άλλοι» έχουν και αυτοί τις δικές τους ανησυχίες και τις σκέψεις. Το ότι δεν μπορούν να διαβάσουν το μυαλό σας δεν σημαίνει, πως «δεν σας αγαπάνε» ή «δεν ενδιαφέρονται για εσάς». Δοκιμάστε να εκφράσετε με ηρεμία τις ανησυχίες σας και τις ανάγκες σας, τώρα που είναι γιορτές. Εμπεδώνοντας έναν «δίαυλο» (ένα «κανάλι») επικοινωνίας με τους οικείους σας είναι πιθανότερο να «ανακουφισθείτε» κι εσείς…

3. Πάρτε μια ανάσα και σκεφθείτε «μα γιατί αισθάνομαι πίεση»;

Είναι χρήσιμο να διαχωριστεί η έννοια stress (πίεση), που είναι το αίτιο της κατάστασης, από αυτήν καθαυτήν την κατάσταση, που είναι το άγχος (anxiety). Η ετυμολογία του «άγχους»: προέρχεται από το αρχαίο ρήμα «ἄγχω», το οποίο βάσει του ορισμού του λεξικού LSJ «πιέζω ἰσχυρῶς, μάλιστα τὸν λαιμόν, στραγγαλίζω, πνίγω δι’ ἀγχόνης», δηλαδή «πιέζω το λαιμό με ένα σχοινί». Επομένως, ειδικά, όταν το άγχος φθάνει στην κορύφωσή του, θα ήταν ίσως χρήσιμο να σταματήσετε και να σκεφθείτε: «ποιος είναι πραγματικά ο λόγος, που με πιέζει;», «αυτός ο λόγος είναι πραγματικά τόσο σημαντικός ή επικίνδυνος;». Μερικές – όχι λίγες – φορές όταν θέτουμε τέτοιες ερωτήσεις στον εαυτό μας, μπορούμε να βρούμε τι πραγματικά μας προβληματίζει και να το επικοινωνήσουμε καλύτερα και στους άλλους.

Πρωτοχρονιά και εγκυμοσύνη - Τι να κάνετε καθώς περιμένετε να γεννήσετε από μέρα σε μέρα

4. Βρείτε και λίγο χρόνο για τον εαυτό σας

Αυτή είναι συχνά η συμβουλή, που μία γυναίκα δυσκολεύεται περισσότερο να ακολουθήσει. Η ζωή σήμερα έχει πολύ γρήγορους («φρενήρεις») ρυθμούς και οι ευθύνες είναι πολλές. Όμως συνήθως ο χρόνος, που χρειάζεστε με τον εαυτό σας, προκειμένου να «οργανώσετε» τη σκέψη σας, δεν είναι απαραίτητο να είναι πολύς, ούτε και χρειάζεται υποχρεωτικά να ακολουθείτε μία «τελετουργία», όπως ένα ζεστό μπάνιο ή μία σύντομη βόλτα. Ακόμα και λίγα λεπτά μπροστά στο στολισμένο δέντρο ή κοιτάζοντας έξω από το παράθυρο τον κόσμο, που πάει και έρχεται ή ακόμα και ακούγοντας ένα μουσικό κομμάτι, συχνά είναι αρκετά για να «αδειάσει» και να «ξεκουραστεί» το μυαλό.

5. Βάλτε τα όριά σας και σεβαστείτε τα

Τόσο η εγκυμοσύνη, όσο και η λοχεία είναι περίοδοι στη ζωή μίας γυναίκας, κατά τις οποίες συχνά και δικαιολογημένα αισθάνεται κουρασμένη, ειδικά αν υπάρχουν ήδη ένα ή περισσότερα παιδιά στην οικογένεια. Μην πιεστείτε να «ακολουθήσετε» οπωσδήποτε το «εορταστικό πρόγραμμα». Μπορείτε να απολαύσετε τη γιορτή, ακόμα και αν φύγετε πιο νωρίς, προκειμένου να βρείτε λίγο χρόνο να κοιμηθείτε και να αναπαυθείτε.

6. Μη φοβάστε τη θλίψη

Η θλίψη – όσο και αν αυτό ακούγεται οξύμωρο (περίεργο) – είναι και αυτή μέρος των γιορτών. Συχνά θεωρούμε, πως τις γιορτές «απαγορεύεται» να κάνουμε «μαύρες» σκέψεις. Όμως οι γιορτές είναι και αυτές μέρος της ζωής, το ίδιο και οι «μαύρες» σκέψεις. Το ένα δεν αποκλείει το άλλο. Τις γιορτές είναι συχνότερο να θυμηθούμε αγαπημένα πρόσωπα, που δεν είναι πια μαζί μας και ευτυχισμένες στιγμές από γιορτές του παρελθόντος, που δεν θα έρθουν ξανά. Η μελαγχολία είναι και αυτή μέρος της εμπειρίας των εορτών και ειδικά τις Πρωτοχρονιάς. Άλλωστε και το «κλασσικό» τραγούδι της Πρωτοχρονιάς «Γέρε χρόνε φύγε τώρα… πάει η δική σου η σειρά…» σε πολλούς προκαλεί ένα «μίγμα» «γλυκιάς μελαγχολίας» και «νοσταλγίας», αλλά και ελπίδας…

Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας

^{Ενδεικτική βιβλιογραφία}

^{American Psychiatric Association, “One Quarter of Americans Say They Are More Stressed This Holiday Season Than in 2023, Citing Financial Concerns and Missing Loved Ones”, November 25, 2024}

^{APA, “Even a joyous holiday season can cause stress for most Americans”, November 30, 2023}