Υπάρχει εξέταση που μπορεί να προβλέψει νωρίς την προεκλαμψία;

Η προεκλαμψία συγκαταλέγεται μεταξύ των υπερτασικών διαταραχών της εγκυμοσύνης. Χαρακτηρίζεται από την «κλασσική» τριάδα των συμπτωμάτων: υπέρταση, πρωτεϊνουρία (παρουσία πρωτεΐνης στα ούρα δηλαδή) και διάχυτα οιδήματα («πρήξιμο»), τα οποία δεν περιορίζονται στα – συνήθη κατά την κύηση – οιδήματα στα κάτω άκρα, αλλά είναι εμφανή και σε άλλες περιοχές του σώματος, όπως στο πρόσωπο. Έχει υπολογισθεί, πως προεκλαμψία εκδηλώνεται σε ποσοστό των κυήσεων, το οποίο κυμαίνεται μεταξύ του 2% και του 8% και η εκδήλωσή της έχει συσχετισθεί με κινδύνους για τη μητέρα και το μωρό (Karrar και συνεργάτες, 2024).

Η παχυσαρκία αυξάνει τις πιθανότητες προεκλαμψίας στην εγκυμοσύνη

Γιατί είναι σημαντικό να προβλέψουμε νωρίς, σε ποιες εγκυμοσύνες είναι πιθανότερο να εκδηλωθεί προεκλαμψία;

Σε γενικές γραμμές είναι γνωστή ρύση «Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαμβάνειν» («καλύτερο του να θεραπεύεις κάτι είναι να το προλαμβάνεις»), η οποία αποδίδεται στον αποκαλούμενο και «πατέρα της Ιατρικής», Ιπποκράτη. Στην περίπτωση της προεκλαμψίας, ο έγκαιρος εντοπισμός των κυήσεων, στις οποίες είναι πιθανότερο να εκδηλωθεί η επίφοβη αυτή επιπλοκή της εγκυμοσύνης, μας δίνει την ευκαιρία να χορηγήσουμε στις συγκεκριμένες γυναίκες ασπιρίνη.

Η Ομάδα Εργασίας για την Πρόληψη των Ηνωμένων Πολιτειών (United States Preventive Services Taskforce/ USPSTF) (US Preventive Services Task Force, 2021) , αλλά και το Αμερικανικό Κολλέγιο Μαιευτήρων και Γυναικολόγων (American College of Obstetricians and Gynecologists/ ACOG) (ACOG, 2018) συνιστούν τη χορήγηση 81mg ασπιρίνης την ημέρα σε γυναίκες, που αντιμετωπίζουν υψηλή πιθανότητα εκδήλωσης προεκλαμψίας, με έναρξη μεταξύ των 11 και των 28 εβδομάδων κύησης (ιδανικά πριν τη συμπλήρωση των 16 εβδομάδων κύησης). Σύμφωνα με τις οδηγίες της Διεθνούς Ομοσπονδίας Γυναικολογίας και Μαιευτικής (International Federation of Gynecology and Obstetrics/ FIGO), στις συγκεκριμένες γυναίκες συνιστάται να χορηγείται ημερήσια δόση ασπιρίνης περίπου 150mg με έναρξη μεταξύ των 11 και των 14 εβδομάδων κύησης, έως και τις 36 εβδομάδες κύησης (Poon και συνεργάτες, 2019).

Επιστημονικά στοιχεία εξάλλου καταδεικνύουν, πως ενδεχομένως η «ιδανική» δόση ασπιρίνης να αντιστοιχεί στα 162mg ημερησίως στα πλαίσια πρόληψης της προεκλαμψίας, αφού στη δόση αυτή επιτυγχάνεται η μέγιστη προφύλαξη χωρίς αντίστοιχη αύξηση των πιθανοτήτων εκδήλωσης ανεπιθύμητων παρενεργειών, με κύρια την αιμορραγία (Jones Pullins & Boggess, 2024). Γενικά, φαίνεται, πώς τόσο δόσεις ασπιρίνης μεταξύ των 150 και των 160mg, όσο και δόσεις περίπου 75mg είναι αρκούντος αποτελεσματικές χωρίς αύξηση των ενδεχόμενων παρενεργειών (Kupka και συνεργάτες, 2025).

Προεκλαμψία κατά την εγκυμοσύνη: Απαντήσεις στις ερωτήσεις σας

Σε ποιες εγκύους δίνουμε ασπιρίνη, για να προλάβουμε την εκδήλωση προεκλαμψίας;

Τα κύρια κριτήρια, βάσει των οποίων επιλέγουμε τις εγκύους, που θα ωφεληθούν από τη χορήγηση ασπιρίνης είναι (ACOG, 2018):

• Εμφάνιση προεκλαμψίας σε προηγούμενη κύηση.
• Κυοφορία πλέον του ενός μωρού.
• Χρόνια υπέρταση.
• Διαβήτης.
• Παθολογία των νεφρών.
• Αυτοάνοσα νοσήματα.

Κάποια «δευτερεύοντα» σχετικά κριτήρια είναι (ACOG, 2018):

• Παλαιότερη κύηση, που οδήγησε σε τοκετό λιποβαρούς νεογνού.
• Διάστημα μεταξύ διαδοχικών κυήσεων, που υπερβαίνει τα 10 έτη.
• Παχυσαρκία (BMI > 30).
• Πρώτη κύηση.
• Ηλικία μητέρας μεγαλύτερη των 35 ετών.
• Εμφάνιση προεκλαμψίας σε πρώτου βαθμού συγγενή (μητέρα ή αδελφή).

Υπάρχει κάποια εξέταση, που θα μπορούσε να μας βοηθήσει ακόμα περισσότερο να διακρίνουμε νωρίς ποιες γυναίκες κινδυνεύουν να παρουσιάσουν προεκλαμψία;

Στο σημείο αυτό, χρήσιμο θα ήταν να θυμηθούμε τι είναι το Εξωκυττάριο DNA (cell free DNA). Στην κυκλοφορία του αίματος της εγκύου εντοπίζονται τεμάχια εξωκυττάριου DNA. Πρόκειται για DNA, το οποίο δεν εντοπίζεται στη «φυσική» του έδρα, δηλαδή στον πυρήνα του κυττάρου. Αυτό είναι το DNA, που ονομάζουμε «εξωκυττάριο» (cell free).

Το DNA αυτό δεν ανήκει αποκλειστικά στη μητέρα, αλλά μέρος του ανήκει στο έμβρυο, αυτό είναι το λεγόμενο εξωκυττάριο εμβρυϊκό DNA (cell free fetal DNA). Υπάρχουν μελέτες, οι οποίες έχουν επιβεβαιώσει την παρουσία εξωκυττάριου εμβρυϊκού DNA ακόμα και από τις 7 εβδομάδες της κύησης.

To 2007 διατυπώθηκε για πρώτη φορά ολοκληρωμένο εργαστηριακό πρωτόκολλο, μέσω του οποίου κατέστη δυνατό να «απομονώσουμε» γενετικό υλικό του εμβρύου από το αίμα της μητέρας.

Προεκλαμψία: Συμπτώματα που κάθε έγκυος πρέπει να γνωρίζει

Για να είναι όμως αξιόπιστα τα αποτελέσματα των διάφορων μεθόδων ανίχνευσης του εξωκυττάριου εμβρυϊκού DNA, είναι απαραίτητο αυτό να εντοπίζεται στη μητρική κυκλοφορία σε ικανές ποσότητες. Αυτό είναι εφικτό μετά τη 10η εβδομάδα της κύησης, οπότε και το ποσοστό του εξωκυττάριου εμβρυϊκού DNA αποτελεί ποσοστό 3% με 10% του συνόλου του εξωκυττάριου DNA, που εντοπίζεται στη μητρική κυκλοφορία.

Το εξωκυττάριο εμβρυϊκό DNA μπορούμε να το συλλέξουμε με μια απλή αιμοληψία της εγκύου, χωρίς να τεθεί σε κανένα κίνδυνο το έμβρυο. Πλέον δια της εξέτασης του Εξωκυττάριου DNA, μπορούμε να διακρίνουμε με σημαντική ακρίβεια ποια έμβρυα φέρουν ανωμαλίες στο γενετικό τους υλικό και κυρίως Σύνδρομο Down.

Φαίνεται όμως, πως ο έλεγχος του Εξωκυττάριου DNA, θα μπορούσε να είναι χρήσιμος και στην ενίσχυση της δυνατότητάς μας να εντοπίσουμε εγκαίρως ποιες έγκυοι είναι πιθανότερο να παρουσιάσουν προεκλαμψία, στις οποίες και θα χορηγηθεί ασπιρίνη, προκειμένου να προληφθούν οι δυσάρεστες συνέπειες της επιπλοκής αυτής (Arbuzova & Cuckle, 2025).

Προεκλαμψία και εκλαμψία στην εγκυμοσύνη: Διαφορές και συμπτώματα

Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!

Δείτε και το σχετικό video, που δημιουργήσαμε για τις αναγνώστριες του Mothersblog.gr!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

^{Ενδεικτική βιβλιογραφία}

^{ACOG Committee Opinion No. 743: Low-Dose Aspirin Use During Pregnancy. Obstet Gynecol. 2018 Jul;132(1):e44-e52. doi: 10.1097/AOG.0000000000002708. PMID: 29939940.}

^{Arbuzova S, Cuckle H. Maternal cell-free DNA in early pregnancy for preeclampsia screening: a systematic review. Arch Gynecol Obstet. 2025 May;311(5):1249-1258. doi: 10.1007/s00404-024-07905-4. Epub 2025 Jan 27. PMID: 39870917; PMCID: PMC12033209.}

^{Jones Pullins ME, Boggess KA. Aspirin dose for preeclampsia prophylaxis: an argument for 162-mg dosing. Am J Obstet Gynecol MFM. 2024 Nov 29;7(1):101564. doi: 10.1016/j.ajogmf.2024.101564. Epub ahead of print. PMID: 39615594.}

^{Karrar SA, Martingano DJ, Hong PL. Preeclampsia. [Updated 2024 Feb 25]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK570611/}

^{Kupka E, Hesselman S, Gunnarsdóttir J, Wikström AK, Cluver C, Tong S, Hastie R, Bergman L. Prophylactic Aspirin Dose and Preeclampsia. JAMA Netw Open. 2025 Feb 3;8(2):e2457828. doi: 10.1001/jamanetworkopen.2024.57828. PMID: 39899294; PMCID: PMC11791696.}

^{Poon LC, Shennan A, Hyett JA, Kapur A, Hadar E, Divakar H, McAuliffe F, da Silva Costa F, von Dadelszen P, McIntyre HD, Kihara AB, Di Renzo GC, Romero R, D'Alton M, Berghella V, Nicolaides KH, Hod M. The International Federation of Gynecology and Obstetrics (FIGO) initiative on pre-eclampsia: A pragmatic guide for first-trimester screening and prevention. Int J Gynaecol Obstet. 2019 May;145 Suppl 1(Suppl 1):1-33. doi: 10.1002/ijgo.12802. Erratum in: Int J Gynaecol Obstet. 2019 Sep;146(3):390-391. doi: 10.1002/ijgo.12892. PMID: 31111484; PMCID: PMC6944283.}

^{US Preventive Services Task Force; Davidson KW, Barry MJ, Mangione CM, Cabana M, Caughey AB, Davis EM, Donahue KE, Doubeni CA, Kubik M, Li L, Ogedegbe G, Pbert L, Silverstein M, Simon MA, Stevermer J, Tseng CW, Wong JB. Aspirin Use to Prevent Preeclampsia and Related Morbidity and Mortality: US Preventive Services Task Force Recommendation Statement. JAMA. 2021 Sep 28;326(12):1186-1191. doi: 10.1001/jama.2021.14781. PMID: 34581729.}