Τι είναι η διαβητική εγκυμοσύνη και πώς αντιμετωπίζεται;

Ο διαβήτης είναι μια νόσος, η οποία χαρακτηρίζεται από διαταραχές στο μεταβολισμό του σακχάρου. Οι διαταραχές αυτές ως αποτέλεσμα έχουν την μέτρηση υψηλών επιπέδων σακχάρου στο αίμα του πάσχοντος (Sapra & Bhandari, 2023).

Πόσο συχνός είναι ο διαβήτης;

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας το ποσοστό των ανθρώπων με ηλικία μεγαλύτερη των 18 ετών, που πάσχουν από Διαβήτη, έχει ανέλθει από το 4,7% το 1980 στο 8,3% το 2014.

Σε παγκόσμιο επίπεδο εξάλλου έχει υπολογισθεί, πως 1 στους 11 ενήλικες έχουν διαβήτη με το 90% αυτών να έχουν διαβήτη τύπου 2 (βλ. παρακάτω) με την παθολογία αυτή να εκδηλώνεται ακόμα και σε νεαρότερες ηλικίες. Έχει υπολογισθεί, πως 2,3 στα 1000 άτομα ηλικίας μικρότερης των 20 ετών έχουν διαβήτη. Η συχνότητα του διαβήτη παρουσιάζει ανοδική τάση σε όλον τον κόσμο (Sapra & Bhandari, 2023)

Γιατί τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα του διαβητικού ανεβαίνουν;

Το πάγκρεας (βλ. εικόνα) είναι ένα όργανο, το οποίο εντοπίζεται πίσω από το στομάχι.

Το όργανο αυτό παράγει την ορμόνη ινσουλίνη, που είναι και «υπεύθυνη» για τον τρόπο, που το σώμα μας χρησιμοποιεί τα σάκχαρα (αυτό ονομάζεται «μεταβολισμός των σακχάρων), προκειμένου να εξασφαλίσει την απαραίτητη για τις λειτουργίες του ενέργεια (Sapra & Bhandari, 2023).

Αν η παραγωγή ινσουλίνης από το πάγκρεας μειωθεί ή αν το σώμα μας – για κάποιο λόγο – πάψει να «αντιδρά» στην ινσουλίνη (οπότε και αυτή τρόπον τινά καθίσταται «ανενεργή»), τότε διαταράσσεται ο μεταβολισμός των σακχάρων και τα επίπεδά τους στο αίμα καταγράφονται υψηλά.

Διακρίνουμε 3 είδη Διαβήτη:

• Διαβήτης τύπου Ι: το πάγκρεας δεν παράγει επαρκείς ποσότητες ινσουλίνης. Παλαιότερα ο τύπος αυτός του Διαβήτη ονομαζόταν και «ινσουλινο – εξαρτώμενος» ή «νεανικός Διαβήτης». Οι λόγοι της μειωμένης παραγωγής είναι κατά βάσιν άγνωστοι, αλλά έχει διατυπωθεί η υπόθεση, πως το ανοσοποιητικό σύστημα (το σύστημα «άμυνας» του οργανισμού), έχει «στραφεί εναντίον» των κυττάρων του παγκρέατος, που παράγουν ινσουλίνη, τα οποία και καταστρέφει.
• Διαβήτης τύπου ΙΙ: το σώμα μας δεν αντιδρά με φυσιολογικό τρόπο στην ινσουλίνη. Το φαινόμενο αυτό αναφέρεται και ως «αντίσταση στην ινσουλίνη». Παλαιότερα ο τύπος αυτός του Διαβήτη ονομαζόταν και «μη – ινσουλινο – εξαρτώμενος». Η παθολογία εμφανίζεται αργότερα στη ζωή του ατόμου και συνδέεται με την παχυσαρκία, την κακή διατροφή και την καθιστική ζωή.
• Διαβήτης κύησης: αφορά γυναίκες, οι οποίες χωρίς να έχουν ιστορικό διαβήτη, εμφανίζουν για πρώτη φορά διαβήτη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
• Αν κάποιος θα ήθελε να είναι απολύτως «αυστηρός», θα ανέφερε και το «Διαβήτη τύπου 5». Πρόκειται για ένα νέο είδος διαβήτη, που αναγνωρίσθηκε μετά από ψηφοφορία στις 8 Απριλίου 2025, στα πλαίσια του Διεθνούς Συνεδρίου για το Διαβήτη, το οποίο διοργανώθηκε υπό την αιγίδα Παγκόσμιας Ομοσπονδίας κατά του Διαβήτη (International Diabetes Federation/ IDF’s). Έχει υπολογισθεί, πως επηρεάζει τη ζωή 20 με 25 εκατομμυρίων ατόμων σε παγκόσμιο επίπεδο, που ζουν σε χώρες με χαμηλό ή μέσο εισόδημα. Πρόκειται για ένα είδος διαβήτη, το οποίο χαρακτηρίζεται από την χαμηλή παραγωγή ινσουλίνης και σε αυτό μοιάζει με το Διαβήτη τύπου 1. Εντούτοις, ενώ στα άτομα με Διαβήτη τύπου 1 η αναστολή της παραγωγής της ινσουλίνης οφείλεται σε βλάβη, που προκαλείται στο πάγκρεας από το ανοσοποιητικό σύστημα, στα άτομα με Διαβήτη τύπου 5 η βλάβη στο πάγκρεας οφείλεται σε χρόνιο υποσιτισμό. Η διερεύνηση αυτής της «ξεχωριστής» παθολογίας είναι εν εξελίξει, αλλά φαίνεται, πως τα άτομα αυτά ωφελούνται από τη χορήγηση ινσουλίνης

Ποια είναι τα συμπτώματα του διαβήτη;

Η συμπτωματολογία εξαρτάται από το ποια όργανα έχουν επηρεαστεί και από την έκταση των σχετικών αλλοιώσεων. Όμως συνήθως τα πρώτα συμπτώματα, τα οποία θέτουν την υποψία διαβήτη, είναι η πολυδιψία (το άτομο διψάει πολύ), η πολυφαγία (τρώει πολύ), η πολυουρία (ουρεί συνεχώς και τα ούρα του είναι «αραιά»).

Πώς γίνεται η διάγνωση του διαβήτη;

Η διάγνωση του διαβήτη τίθεται με αιματολογικές εξετάσεις στα πλαίσια των οποίων μετρώνται τα επίπεδα σακχάρου και ινσουλίνης στο αίμα. Τα επίπεδα αυτά μετρώνται και όταν το άτομο είναι σε νηστεία, αλλά και μετά από τη χορήγηση συγκεκριμένων ποσοτήτων γλυκόζης και μετά το φαγητό.Μετρώνται επίσης και τα επίπεδα της Γλυκοζυλιωμένης Αιμοσφαιρίνης στο αίμα.

Τι είναι η Γλυκοζυλιωμένη Αιμοσφαιρίνη και ποια η σημασία της;

Η Αιμοσφαιρίνη είναι η πρωτεΐνη του αίματος, που εντοπίζεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια και μεταφέρει το οξυγόνο από τους πνεύμονες στους ιστούς και το διοξείδιο του άνθρακα από τους ιστούς στους πνεύμονες. Ένα ποσοστό της πρωτεΐνης αυτής είναι ενωμένο με το σάκχαρο γλυκόζη, εξού και ο όρος «γλυκοζυλυωμένη».

Το ποσοστό της Γλυκοζυλιωμένης Αιμοσφαιρίνης αντικατοπτρίζει το μέσο επίπεδο του σακχάρου στο αίμα, όπως αυτό διαμορφώθηκε τους προηγούμενους 2 με 3 μήνες. Επομένως, αν το ποσοστό αυτό υπερβαίνει ένα συγκεκριμένο όριο, τότε τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα της εξεταζόμενης ήταν υψηλά κατά το προηγούμενο χρονικό διάστημα, οπότε και μιλάμε για διαβήτη (Eyth & Naik, 2025).

Έτσι δεν αποκλείεται μια γυναίκα, που μόλις έμεινε έγκυος και στα πλαίσια της κύησης υποβλήθηκε σε προγεννητικό έλεγχο, να ανακαλύψει, πως είχε διαβήτη, χωρίς να το γνωρίζει.

Σύμφωνα με το (Centers for Disease Control and Prevention/ CDC) ένας στους τρεις Αμερικανούς φαίνεται πως παρουσιάζουν μια κατάσταση, η οποία ονομάζεται προδιαβήτης, με το 90% αυτών να μην το γνωρίζουν (Eyth & Naik, 2025). Οι ενήλικες αυτοί παρουσιάζουν μεν υψηλές τιμές σακχάρου στο αίμα τους, αλλά όχι αρκετά, ώστε να διαγνωστούν με Διαβήτη.

Όσον αφορά τα σχετικά στατιστικά στην Ελλάδα, σε μελέτη με 4393 συμμετέχοντες, το 11,9% παρουσίαζαν διαβήτη και το γνώριζαν, το 10,4% παρουσίαζαν διαβήτη χωρίς να το γνωρίζουν και το 12,4% παρουσίαζαν προδιαβήτη (Makrilakis και συνεργάτες).

Συνεπώς, δεν είναι σπάνιο κάποια γυναίκα να διαγνωστεί με Διαβήτη, όταν υποβληθεί στις αιματολογικές εξετάσεις του προγεννητικού ελέγχου και μετρηθούν υψηλές τιμές Γλυκοζυλιωμένης Αιμοσφαιρίνης. Υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις γυναικών, που πριν από τον έλεγχο αυτό δεν γνώριζαν, πως πάσχουν από Διαβήτη, καθότι η νόσος αυτή καθυστερεί να δώσει συμπτώματα.

Ποια είναι τα επίπεδα σακχάρου και της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης, που χαρακτηρίζουν το διαβήτη;

Είναι χρήσιμο να έχουμε για εικόνα της κατάστασης της γυναίκας πριν ακόμα μπει στην εγκυμοσύνη, ώστε να λάβουμε τα μέτρα μας κατά τη διάρκεια της κύησης το νωρίτερο δυνατό, αν προκύψει, πως αυτή πάσχει από διαβήτη

Με δεδομένη τη διακύμανση της γλυκαιμίας και της επιρροής σε αυτήν των γευμάτων, το σάκχαρο μετράται μετά από νηστεία. Προκειμένου η μέτρηση του σακχάρου νηστείας να είναι αξιόπιστη, συστήνεται για τουλάχιστον 8 ώρες να μην έχετε λάβει τίποτα από του στόματος, πλην νερού.

Αυτού καθαυτού του διαβήτη προηγείται συχνά ένα «προ – διαβητικό» στάδιο. Το στάδιο αυτό χαρακτηρίζεται από τις εξής τιμές, που ισχύουν για άτομα, που δεν είχαν προηγουμένως διαγνωστεί ήδη με διαβήτη (Echouffo-Tcheugui και συνεργάτες, 2023):

• Σακχαραιμία: 100 – 125 mg/dL
• HbA1c: 5,7% – 6,4%

Οι τιμές, που χαρακτηρίζουν το διαβήτη είναι οι ακόλουθες (American Diabetes Association, 2010):

• μία μέτρηση σακχαραιμίας νηστείας < 125 mg/dL
• μία μέτρηση επιπέδων HbA1c < 6,5%
• Μία τυχαία μέτρηση σακχαραιμίας < 200 mg/dL (με συμπτώματα υπεργλυκαιμίας)

Ποιες είναι οι τιμές σακχάρου, που χαρακτηρίζουν το διαβήτη κύησης;

Όλες οι γυναίκες υποβάλλονται κατά την κύηση σε ανά τακτά χρονικά διαστήματα μετρήσεις της σακχαραιμίας νηστείας. Συνήθως, η μέτρηση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης συνιστάται στην αρχή της κύησης και επαναλαμβάνεται, μόνον αν και όταν κριθεί σκόπιμο κατά τη διάρκειά της.

Αν οι τιμές, που θα προκύψουν από τις μετρήσεις αυτές, είναι χαρακτηριστικές «προ – διαβήτη» ή διαβήτη, τότε λαμβάνονται τα αντίστοιχα μέτρα, που αφορούν τη διατροφή της γυναίκας ή χορηγείται η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή.

Σύμφωνα με τις διεθνώς ισχύουσες οδηγίες κάθε έγκυος συνιστάται να υποβληθεί στην εξέταση, που ονομάζουμε καμπύλη σακχάρου μεταξύ των 24 και των 28 εβδομάδων της κύησης.

Στα πλαίσια της εξέτασης αυτής μετράται αρχικά η σακχαραιμία νηστείας και στη συνέχεια η γυναίκα λαμβάνει συγκεκριμένη ποσότητα σακχάρου (γλυκόζη). Έπονται μετρήσεις της σακχαραιμίας μετά την παρέλευση συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος από τη χορήγηση της γλυκόζης.

Υπάρχουν διάφορα είδη καμπύλης σακχάρου, που διαφέρουν μεταξύ τους ως προς την ποσότητα της χορηγούμενης γλυκόζης, αλλά και τα διαστήματα, που μεσολαβούν από τη χορήγηση αυτή μέχρι την επόμενη μέτρηση της σακχαραιμίας. Η καμπύλη, που συνηθέστερα χρησιμοποιούμε είναι αυτή, στην οποία χορηγούνται 75 γραμμάρια γλυκόζης και οι φυσιολογικές τιμές είναι οι εξής (Surapaneni και συνεργάτες, 2013):

• Σακχαραιμία νηστείας (πριν τη χορήγηση γλυκόζης): 92 mg/dL
• Σακχαραιμία 1 ώρα μετά τη χορήγηση γλυκόζης: 180 mg/dL
• Σακχαραιμία 2 ώρες μετά τη χορήγηση γλυκόζης: 153 mg/dL

Αν μία ή περισσότερες τιμές, που μετρήθηκαν είναι μεγαλύτερη ή ίση με τις εν λόγω τιμές, τότε τίθεται η διάγνωση διαβήτη κύησης.

Ποιες είναι οι συνέπειες του διαβήτη για το μωρό;

Οι συνέπειες για το μωρό σχηματικά χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:

• άμεσες
• μακροπρόθεσμες

Ποιες είναι οι άμεσες συνέπειες του διαβήτη για το μωρό;

Ο κατάλογος με τις άμεσες συνέπειες του διαβήτη για το μωρό περιλαμβάνει:

• την αύξηση της περιγεννητικής θνησιμότητας – με τον όρο περιγεννητική θνησιμότητα αναφερόμαστε στη θνησιμότητα εντός του χρονικού διαστήματος, το οποίο περιλαμβάνει τους τρεις τελευταίους μήνες προ της Πιθανής Ημερομηνίας Τοκετού και τον πρώτο μήνα μετά τον τοκετό. Φαίνεται μάλιστα, πως η πιθανότητα περιγεννητικής θνησιμότητας είναι υψηλότερη, αν η μητέρα έχει διαβήτη τύπου 2 (Clement και συνεργάτες, 2025).
• την αύξηση των πιθανοτήτων τραυματισμού του μωρού κατά τον τοκετό – τα μωρά διαβητικών γυναικών έχουν υψηλότερο ποσοστό σωματικού λίπους, με αποτέλεσμα να παρουσιάζουν σημαντικά μεγαλύτερο μέγεθος. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται «μακροσωμία» και η παρουσία της συνδέεται με αύξηση των πιθανοτήτων εκδήλωσης δυστοκίας ώμων κατά τον τοκετό (Abdelwahab και συνεργάτες, 2023).
• την εκδήλωση πολυκυτταραιμίας – με τον όρο αυτό αναφερόμαστε στην αύξηση του αριθμού ερυθρών αιμοσφαιρίων (των κυττάρων, που μεταφέρουν οξυγόνο) στο αίμα του μωρού (Cetin και συνεργάτες, 2011). Έτσι το αίμα καθίσταται πιο «πηχτό» και η ροή του εντός των αγγείων δυσχεραίνεται, ενώ αυτή ενδέχεται ακόμα και να ανασταλεί εντελώς στα αγγεία μικρής διαμέτρου. Συνεπώς, προκαλείται ισχαιμία με συνεπακόλουθη βλάβη σε σημαντικά όργανα, όπως είναι οι νεφροί, ο εγκέφαλος και ο νωτιαίος μυελός
• την εκδήλωση ικτέρου – Χολερυθρίνη ονομάζεται μία ουσία, η οποία παράγεται εκ της καταστροφής των ερυθρών αιμοσφαιρίων στο ήπαρ. Τα υψηλά επίπεδα Χολερυθρίνης στο αίμα συνδέονται με μία κατάσταση, που ονομάζεται ίκτερος. Ο νεογνικός ίκτερος είναι μια συνηθισμένη κατάσταση, που αντιμετωπίζεται εύκολα από τους νεογνολόγους, αλλά η συχνότητά του μεταξύ των νεογνών διαβητικών μητέρων είναι σημαντικά υψηλότερη από αυτήν, που καταγράφεται στο γενικό πληθυσμό (Zanardo και συνεργάτες, 2023; Zhang και συνεργάτες, 2024).
• αναπνευστικά προβλήματα - Η ωρίμανση των πνευμόνων σε ένα νεογνό αποπερατώνεται κατά μέσο όρο μεταξύ των 34 και των 35 εβδομάδων της κύησης. Στις 37 εβδομάδες κύησης το 99% των νεογνών έχει πνεύμονες απολύτως ώριμους, ώστε να αντιμετωπίσουν τις «δοκιμασίες» της ζωής εκτός της μήτρας.

Όμως η ωρίμανση των πνευμόνων των μωρών διαβητικών μητέρων καθυστερεί ακόμα και μέχρι μετά τη συμπλήρωση των 38 εβδομάδων κύησης. Μέχρι το ορόσημο αυτό τα νεογνά διαβητικών μητέρων έχουν αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν το σύνδρομο νεογνικής αναπνευστικής δυσχέρειας (Kawakita και συνεργάτες, 2017; Yang και συνεργάτες, 2024).

Το σύνδρομο αυτό παλαιότερα αποτελούσε τη βασική αιτία νεογνικής θνησιμότητας μεταξύ των νεογνών διαβητικών μητέρων. Όμως σήμερα αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά χάρη στις εξελίξεις στη φροντίδα των νεογνών εντός των ειδικών μονάδων εντατικής νοσηλείας.

• υπογλυκαιμία στο νεογνό - Η υπογλυκαιμία χαρακτηρίζεται από τα εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα και καταγράφεται στα νεογνά διαβητικών μητέρων τις πρώτες ημέρες μετά από τον τοκετό. Η συχνότητα της κατάστασης αυτής είναι σημαντικά υψηλότερη για συγκεκριμένα τα νεογνά (Zhang και συνεργάτες, 2024). Η συχνότητα όμως αυτή μειώνεται σημαντικά, αν επιτευχθεί ικανοποιητικός έλεγχος των επιπέδων σακχάρου στο αίμα της μητέρας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Έχει διατυπωθεί η υπόθεση, πως η έκθεση του εμβρύου σε περιβάλλον χαρακτηριζόμενου ως «υπεργλυκαιμικό» (ήτοι περιβάλλον, με «υπερπροσφορά» γλυκόζης), όπως είναι αυτό της διαβητικής εγκύου, ως αποτέλεσμα έχει την ιδιαίτερη αύξηση της παραγωγής από το πάγκρεας του μωρού της ορμόνης ινσουλίνης, η οποία «προάγει» την απορρόφηση της γλυκόζης, που κυκλοφορεί στο αίμα. Αμέσως μετά τον τοκετό όμως, η παραγωγή της ινσουλίνης παραμένει μεν υψηλή, αλλά η «παροχή» γλυκόζης, αφού δεν υπάρχει πια η «σύνδεση» με τη διαβητική μητέρα, είναι ιδιαίτερη χαμηλή. Ο συνδυασμός «υψηλής ινσουλίνης» και «χαμηλής παροχής γλυκόζης» είναι και αυτός, που οδηγεί στην υπογλυκαιμία (Zhang και συνεργάτες, 2024).

Αν η διάγνωση της υπογλυκαιμίας του νεογνού δεν διαγνωσθεί έγκαιρα, τότε ενδέχεται αυτό να παρουσιάσει επιληπτικές κρίσεις, ενώ σε σοβαρότερες καταστάσεις δεν αποκλείεται να πέσει και σε κώμα ή να προκληθούν ακόμα και σοβαρές εγκεφαλικές βλάβες (Zhang και συνεργάτες, 2024).

Ποιες είναι οι μακροπρόθεσμες συνέπειες για το έμβρυο;

Ο κατάλογος με τις μακροπρόθεσμες συνέπειες του διαβήτη για το έμβρυο περιλαμβάνει:

• τον αυξημένο κίνδυνο αποβολής - Οι πιθανότητες αποβολής αυξάνονται, αν η μητέρα είναι διαβητική (Gutaj και συνεργάτες, 2013; Egerup και συνεργάτες, 2020; Miao & Yang, 2024).

Μάλιστα φαίνεται, πως η αύξηση των πιθανοτήτων αυτών είναι ανάλογη με διάρκεια του διαστήματος, που η μέλλουσα μαμά ήταν διαβητική πριν από την κύηση. Οι πιθανότητες αυτές καταγράφονται ως αισθητά αυξημένες αν η διάρκεια του διαστήματος αυτού υπερβαίνει τα 10 έτη.

Οι πιθανότητες αποβολής για μια διαβητική μητέρα είναι εξάλλου ανάλογες και με την επιτυχία ελέγχου των επιπέδων σακχάρου αίματος με φαρμακευτική αγωγή ή δίαιτα. Οι πιθανότητες αυτές είναι υψηλές, αν η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη υπερβαίνει το 10% (Hanson και συνεργάτες, 1990).

• την εμφάνιση ανατομικών ανωμαλιών στο μωρό - Οι πιθανότητες εμφάνισης σοβαρών ανατομικών ανωμαλιών του μωρού στο γενικό πληθυσμό κυμαίνονται μεταξύ του 2% και του 3% (Corsello G, Giuffrè, 2012). Αν η γυναίκα είναι διαβητική και δεν έχει επιτευχθεί ικανοποιητικός έλεγχος της νόσου πριν την κύηση, ο κίνδυνος φθάνει το 8% έως 12% (Bhandari και συνεργάτες, 2023). Έχει υπολογισθεί, πως οι διαβητικές γυναίκες διατρέχουν 2 έως 3 φορές υψηλότερο κίνδυνο να φέρουν στον κόσμο μωρά με συγγενείς ανατομικές ανωμαλίες (δηλαδή ανατομικές ανωμαλίες, που είναι εμφανείς ήδη από τον τοκετό) (Bhandari, 2023). Μάλιστα οι πιθανότητες αυτές αυξάνονται έως και κατά 8 φορές σε γυναίκες με γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη μεγαλύτερη του 9,5% (Arendt και συνεργάτες, 2021).

Οι ανατομικές ανωμαλίες αφορούν κατά κύριο λόγο την καρδιά, αλλά και το κεντρικό νευρικό σύστημα (διαταραχές του νευρικού σωλήνα), τους νεφρούς, το πεπτικό σύστημα και τα άκρα (Bhandari και συνεργάτες, 2023).

• υπολειπόμενη ενδομήτρια ανάπτυξη (Intrauterine Growth Restriction/ IUGR) - Όταν μία έγκυος εμφανίσει διαβήτη, τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα είναι υψηλά και περισσότερο σάκχαρο φθάνει στο μωρό της μέσω του πλακούντα. Συνεπώς, η παροχή ενέργειας στο μωρό υπερβαίνει τις πραγματικές ανάγκες του, οπότε η επιπλέον ενέργεια μετατρέπεται σε σωματικό λίπος. Έτσι το μωρό εμφανίζει τη λεγόμενη μακροσωμία, που χαρακτηρίζεται από το υψηλό σωματικό βάρος, το οποίο υπερβαίνει τα 4.000 γραμμάρια.

Όμως σε πολλές περιπτώσεις, όταν η μητέρα είναι διαβητική, το μωρό δεν αναπτύσσεται με τον αναμενόμενο ρυθμό. Κατά το κοινώς λεγόμενο «μένει πίσω στην ανάπτυξή του» και παρουσιάζεται στον υπερηχογραφικό έλεγχο μικρότερο από όσο θα περίμενε κανείς για την ηλικία κύησης, στην οποία βρίσκεται. Αν η βραδύτερη του αναμενομένου ανάπτυξη συνδυάζεται και με την παρατήρηση με τη μέθοδο Doppler, πως η ροή στα αγγεία, που το τροφοδοτούν δεν είναι επαρκής, τότε μιλάμε για ενδομήτρια υπολειπόμενη ανάπτυξη.

Ο διαβήτης είναι μία μεταβολική νόσος, που προκαλεί αλλοιώσεις στη δομή των αγγείων του πάσχοντος. Αυτό ονομάζεται διαβητική αγγειοπάθεια. Έτσι φαίνεται, πως οι υψηλές τιμές σακχάρου στο αίμα της διαβητικής εγκύου – αν η νόσος δεν έχει ελεγχθεί επαρκώς – προκαλούν αλλοιώσεις και στα αγγεία, που τροφοδοτούν το μωρό, επηρεάζοντας την ανάπτυξή του (Saremi και συνεργάτες, 2023; Fasoulakis και συνεργάτες, 2023).

• παχυσαρκία στην ενήλικη ζωή - Φαίνεται, πως, αν η μητέρα είναι διαβητική και τα επίπεδα του σακχάρου δεν ελεγχθούν ικανοποιητικά, τότε αυξάνονται οι πιθανότητες το μωρό, που θα γεννηθεί, να εξελιχθεί σε ένα παχύσαρκο παιδί αρχικά και σε παχύσαρκο ενήλικα αργότερα στη ζωή του (Catalano, 2010; Gao και συνεργάτες, 2022; Zeng και συνεργάτες, 2022).
• μεταβολικό σύνδρομο - Το σύνδρομο αυτό χαρακτηρίζεται από διαταραχές στον τρόπο, που το σώμα «αντιδρά» στην ινσουλίνη. Στα άτομα, που πάσχουν από Μεταβολικό Σύνδρομο ο οργανισμός τους δεν «ανταποκρίνεται» στην ινσουλίνη. Συνεπώς, το πάγκρεας – που είναι και η έδρα παραγωγής της ινσουλίνης – «αναγκάζεται» να παράγει μεγαλύτερες ποσότητες από την ορμόνη αυτή, προκειμένου να επιτευχθεί ικανοποιητικός έλεγχος των επιπέδων του σακχάρου στο αίμα. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται «αντίσταση στην ινσουλίνη».

Η αυξημένη παραγωγή ινσουλίνης αντικατοπτρίζεται στα ανεβασμένα επίπεδά της στο αίμα, όπως αυτά καταγράφονται ήδη από την εφηβική ηλικία του παιδιού.

Εκτός από την αντίσταση στην ινσουλίνη, το μεταβολικό σύνδρομο χαρακτηρίζεται και από παιδική παχυσαρκία, υπέρταση και υψηλά επίπεδα λιπιδίων στο αίμα. Τα παιδιά διαβητικών γυναικών διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν το σύνδρομο αυτό, ειδικά αν ο διαβήτης της μητέρας δεν έχει τεθεί υπό ικανοποιητικό έλεγχο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης (Vohr & Boney, 2008; Pathirana και συνεργάτες, 2021; Malik και συνεργάτες, 2024).

Πώς αντιμετωπίζεται μία διαβητική κύηση;

Η παρακολούθηση μίας διαβητικής κύησης περιλαμβάνει τη λήψη κάποιων μέτρων προκειμένου να προστατευθεί το μωρό. Ο κατάλογος με τα μέτρα αυτά περιλαμβάνει:

• τη στενή παρακολούθηση των επιπέδων σακχαραιμίας της μητέρας – Οι σχετικές μετρήσεις εκτελούνται σύμφωνα με τις οδηγίες του ιατρού και περιλαμβάνουν τακτικές μετρήσεις σε εργαστήριο (μέτρηση σακχάρου νηστείας, καμπύλη σακχάρου), αλλά και ενδεχομένως τακτικές μετρήσεις κατ’ οίκον με τη χρήση ειδικής συσκευής (μετρήσεις νηστείας και μεταγευματικές μετρήσεις). Ανάλογα με τις μετρήσεις αυτές λαμβάνεται η απόφαση του ελέγχου των τιμών του σακχάρου με δίαιτα ή με τη χορήγηση ινσουλίνης
• τη στενή παρακολούθηση της ανάπτυξης του μωρού – Η παρακολούθηση του μωρού, ιδιαίτερα κατά το τρίτο τρίμηνο εκτελείται δια των τακτικών υπερηχογραφημάτων, στα πλαίσια των οποίων αξιολογείται η ροή του αίματος στα αγγεία του ομφαλίου λώρου και της μήτρας με τη μέθοδο Doppler, ο ρυθμός ανάπτυξης του μωρού και η ποσότητα του αμνιακού υγρού. Η έγκυος εξάλλου υποβάλλεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα και σε καρδιοτοκογράφημα (Non stress test/ NST), στα πλαίσια του οποίου αξιολογείται ο καρδιακός ρυθμός, οι εμβρυϊκές κινήσεις και η δραστηριότητα της μήτρας (ενδεχόμενο συσπάσεων).

Δείτε και το σχετικό video, που δημιουργήσαμε για τις αναγνώστριες του Mothersblog.gr!

Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

^{Ενδεικτική βιβλιογραφία}

^{Abdelwahab M, Frey HA, Lynch CD, Klebanoff MA, Thung SF, Costantine MM, Landon MB, Venkatesh KK. Association between Diabetes in Pregnancy and Shoulder Dystocia by Infant Birth Weight in an Era of Cesarean Delivery for Suspected Macrosomia. Am J Perinatol. 2023 Jul;40(9):929-936. doi: 10.1055/s-0043-1764206. Epub 2023 Feb 27. PMID: 36848935.}

^{American Diabetes Association. Diagnosis and classification of diabetes mellitus. Diabetes Care. 2010 Jan;33 Suppl 1(Suppl 1):S62-9. doi: 10.2337/dc10-S062. Erratum in: Diabetes Care. 2010 Apr;33(4):e57. PMID: 20042775; PMCID: PMC2797383.}

^{Arendt LH, Pedersen LH, Pedersen L, Ovesen PG, Henriksen TB, Lindhard MS, Olsen J, Sørensen HT, Ramlau-Hansen CH. Glycemic Control in Pregnancies Complicated by Pre-Existing Diabetes Mellitus and Congenital Malformations: A Danish Population-Based Study. Clin Epidemiol. 2021 Jul 26;13:615-626. doi: 10.2147/CLEP.S298748. PMID: 34345185; PMCID: PMC8325058.}

^{Bhandari J, Thada PK, Khattar D. Diabetic Embryopathy. [Updated 2023 Sep 15]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK558974/}

^{Catalano PM. The impact of gestational diabetes and maternal obesity on the mother and her offspring. J Dev Orig Health Dis. 2010 Aug;1(4):208-15. doi: 10.1017/S2040174410000115. PMID: 25141869; PMCID: PMC6691723.}

^{Cetin H, Yalaz M, Akisu M, Kultursay N. Polycythaemia in infants of diabetic mothers: β-hydroxybutyrate stimulates erythropoietic activity. J Int Med Res. 2011;39(3):815-21. doi: 10.1177/147323001103900314. PMID: 21819713.}

^{Clement NS, Abul A, Farrelly R, Murphy HR, Forbes K, Simpson NAB, Scott EM. Pregnancy outcomes in type 2 diabetes: a systematic review and meta-analysis. Am J Obstet Gynecol. 2025 Apr;232(4):354-366. doi: 10.1016/j.ajog.2024.11.026. Epub 2024 Dec 9. PMID: 39662865.}

^{Corsello G, Giuffrè M. Congenital malformations. J Matern Fetal Neonatal Med. 2012 Apr;25 Suppl 1:25-9. doi: 10.3109/14767058.2012.664943. Epub 2012 Mar 14. PMID: 22356564.}

^{Echouffo-Tcheugui JB, Perreault L, Ji L, Dagogo-Jack S. Diagnosis and Management of Prediabetes: A Review. JAMA. 2023 Apr 11;329(14):1206-1216. doi: 10.1001/jama.2023.4063. PMID: 37039787.}

^{Egerup P, Mikkelsen AP, Kolte AM, Westergaard D, Rasmussen S, Knop FK, Lidegaard Ø, Nielsen HS. Pregnancy loss is associated with type 2 diabetes: a nationwide case-control study. Diabetologia. 2020 Aug;63(8):1521-1529. doi: 10.1007/s00125-020-05154-z. Epub 2020 May 20. PMID: 32424542.}

^{Eyth E, Naik R. Hemoglobin A1C. [Updated 2023 Mar 13]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK549816/}

^{Fasoulakis Z, Koutras A, Antsaklis P, Theodora M, Valsamaki A, Daskalakis G, Kontomanolis EN. Intrauterine Growth Restriction Due to Gestational Diabetes: From Pathophysiology to Diagnosis and Management. Medicina (Kaunas). 2023 Jun 13;59(6):1139. doi: 10.3390/medicina59061139. PMID: 37374343; PMCID: PMC10305438.}

^{Gao M, Cao S, Li N, Liu J, Lyu Y, Li J, Yang X. Risks of overweight in the offspring of women with gestational diabetes at different developmental stages: A meta-analysis with more than half a million offspring. Obes Rev. 2022 Mar;23(3):e13395. doi: 10.1111/obr.13395. Epub 2021 Nov 24. PMID: 34820996.}

^{Gutaj P, Zawiejska A, Wender-Ożegowska E, Brązert J. Maternal factors predictive of first‑trimester pregnancy loss in women with pregestational diabetes. Pol Arch Med Wewn. 2013;123(1-2):21-8. doi: 10.20452/pamw.1585. Epub 2013 Jan 10. PMID: 23302725.}

^{Hanson U, Persson B, Thunell S. Relationship between haemoglobin A1C in early type 1 (insulin-dependent) diabetic pregnancy and the occurrence of spontaneous abortion and fetal malformation in Sweden. Diabetologia. 1990 Feb;33(2):100-4. doi: 10.1007/BF00401047. PMID: 2328844.}

^{Kawakita T, Bowers K, Hazrati S, Zhang C, Grewal J, Chen Z, Sun L, Grantz KL. Increased Neonatal Respiratory Morbidity Associated with Gestational and Pregestational Diabetes: A Retrospective Study. Am J Perinatol. 2017 Sep;34(11):1160-1168. doi: 10.1055/s-0037-1604414. Epub 2017 Jul 24. PMID: 28738436; PMCID: PMC6113652.}

^{Makrilakis K, Kalpourtzi N, Ioannidis I, Iraklianou S, Raptis A, Sotiropoulos A, Gavana M, Vantarakis A, Kantzanou M, Hadjichristodoulou C, Chlouverakis G, Trypsianis G, Voulgari PV, Alamanos Y, Touloumi G, Liatis S; EMENO Study Group. Prevalence of diabetes and pre-diabetes in Greece. Results of the First National Survey of Morbidity and Risk Factors (EMENO) study. Diabetes Res Clin Pract. 2021 Feb;172:108646. doi: 10.1016/j.diabres.2020.108646. Epub 2020 Dec 24. PMID: 33359752.}

^{Malik N, Ahmad A, Ashraf H. Metabolic Profile of Offspring of Mothers with Gestational Diabetes Mellitus. Indian J Endocrinol Metab. 2024 Mar-Apr;28(2):192-196. doi: 10.4103/ijem.ijem_211_23. Epub 2024 Apr 29. PMID: 38911115; PMCID: PMC11189277.}

^{Miao S, Yang L. Association between diabetes mellitus and miscarriage, recurrent miscarriage: A meta-study. J Obstet Gynaecol Res. 2024 Nov;50(11):2029-2037. doi: 10.1111/jog.16091. Epub 2024 Sep 24. PMID: 39315484.}

^{Pathirana MM, Lassi ZS, Ali A, Arstall MA, Roberts CT, Andraweera PH. Association between metabolic syndrome and gestational diabetes mellitus in women and their children: a systematic review and meta-analysis. Endocrine. 2021 Feb;71(2):310-320. doi: 10.1007/s12020-020-02492-1. Epub 2020 Sep 15. PMID: 32930949.}

^{Sapra A, Bhandari P. Diabetes. [Updated 2023 Jun 21]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK551501/}

^{Saremi, AboTaleb & Abbasi, Bahareh & Mokamelsefat, Leila & Karimi-MansourAbad, Elham. (2023). Understanding the Link Between Gestational Diabetes and Intrauterine Growth Restriction: A Comprehensive Narrative Review. Sarem Journal of Medical Research. 8. 119-124. 10.61186/sjrm.8.2.6.}

^{Surapaneni T, Nikhat I, Nirmalan PK. Diagnostic effectiveness of 75 g oral glucose tolerance test for gestational diabetes in India based on the International Association of the Diabetes and Pregnancy Study Groups guidelines. Obstet Med. 2013 Sep;6(3):125-128. doi: 10.1177/1753495X13482895. Epub 2013 May 3. PMID: 27708704; PMCID: PMC5032920.}

^{Vohr BR, Boney CM. Gestational diabetes: the forerunner for the development of maternal and childhood obesity and metabolic syndrome? J Matern Fetal Neonatal Med. 2008 Mar;21(3):149-57. doi: 10.1080/14767050801929430. PMID: 18297569.}

^{Yang F, Liu H, Ding C. Gestational diabetes mellitus and risk of neonatal respiratory distress syndrome: a systematic review and meta-analysis. Diabetol Metab Syndr. 2024 Dec 5;16(1):294. doi: 10.1186/s13098-024-01539-x. PMID: 39639383; PMCID: PMC11619150.}

^{Zanardo V, Suppiej A, Tortora D, Sandri A, Severino L, Mezzalira L, Grego L, Straface G. Trajectory of serum bilirubin in offspring of women with gestational diabetes mellitus. Diabetes Res Clin Pract. 2023 Jun;200:110643. doi: 10.1016/j.diabres.2023.110643. Epub 2023 Mar 26. PMID: 36977447.}

^{Zeng J, Shen F, Zou ZY, Yang RX, Jin Q, Yang J, Chen GY, Fan JG. Association of maternal obesity and gestational diabetes mellitus with overweight/obesity and fatty liver risk in offspring. World J Gastroenterol. 2022 Apr 28;28(16):1681-1691. doi: 10.3748/wjg.v28.i16.1681. PMID: 35581961; PMCID: PMC9048784.}

^{Zhang Y, Li X, Zhang Z, Wu H. Maternal glycemic profiles during pregnancy and predelivery correlate with neonatal glucose homeostasis and jaundice risk: a prospective cohort study. Transl Pediatr. 2024 Nov 30;13(11):2012-2025. doi: 10.21037/tp-24-356. Epub 2024 Nov 26. PMID: 39649657; PMCID: PMC11621890.}