Το «βάζο με τις μπίλιες»: Ένας απλός τρόπος να μάθουν τα παιδιά ποιον να εμπιστεύονται

Η έννοια της εμπιστοσύνης μπορεί να φαίνεται αφηρημένη στα παιδιά, όμως η Δρ Brené Brown, ερευνήτρια, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Χιούστον και διεθνώς αναγνωρισμένη συγγραφέας, κατάφερε να τη μετατρέψει σε κάτι απλό, ορατό και βαθιά ανθρώπινο. Γνωστή για το έργο της πάνω στην ευαλωτότητα, την ντροπή, τη γενναιότητα και την αυθεντική σύνδεση, η Δρ Brown έχει αφιερώσει δεκαετίες στη μελέτη του τι χρειάζεται για να χτίζονται υγιείς, ασφαλείς σχέσεις.

Στο ευρέως συζητημένο παράδειγμά της με το «βάζο με τις μπίλιες», η Δρ Brown βρίσκει έναν τρόπο να εξηγήσει στα παιδιά - και στους γονείς- ότι η εμπιστοσύνη δεν δημιουργείται από μια μεγάλη πράξη, αλλά από πολλές μικρές, καθημερινές στιγμές που συσσωρεύονται με τον χρόνο.

Είναι η εμπιστοσύνη το κλειδί για να δημιουργήσετε μια καλή σχέση με το παιδί σας;

Τι είναι το «βάζο με τις μπίλιες» και πώς βοηθά τα παιδιά

Η διδασκαλία της Δρ Brené Brown για το «βάζο με τις μπίλιες» βοηθά τα παιδιά να κατανοήσουν ποιον μπορούν πραγματικά να εμπιστευτούν. Η ιστορία ξεκινά όταν η κόρη της, μαθήτρια της Δ' Δημοτικού, επέστρεψε μια μέρα στο σπίτι κλαίγοντας επειδή μια συμμαθήτρια πρόδωσε ένα μυστικό της.

Στο επεισόδιο του podcast The Diary of a CEO, όπου μοιράστηκε την ιστορία, η Brown εξήγησε στη στενοχωρημένη κόρη της ότι η εμπιστοσύνη χτίζεται αργά, «μια μπίλια τη φορά». Κάθε φορά που ένας φίλος κρατά μια υπόσχεση, θυμάται κάτι σημαντικό ή σε νοιάζεται όταν είσαι άρρωστος, προστίθεται μια μπίλια στο βάζο. Όταν κάποιος προδώσει την εμπιστοσύνη σου ή σε απογοητεύσει, μια μπίλια βγαίνει.

Η ιδέα προήλθε από τη δασκάλα της Ellen, που χρησιμοποιούσε δύο βάζα στην τάξη για να ενθαρρύνει τις συλλογικές καλές επιλογές.

Η ιδέα αυτή συνδέεται και με το προηγούμενο έργο της, Anatomy of Trust, όπου περιγράφει την αξιοπιστία, την εχεμύθεια και τη γενναιοδωρία ως θεμέλια της ανθρώπινης σύνδεσης - και πως οι καθημερινές, μικρές πράξεις έχουν μεγαλύτερη σημασία από τις εντυπωσιακές κινήσεις.

Πώς θα χτίσετε μια σχέση εμπιστοσύνης με τα παιδιά σας

Το παράδειγμα με το βάζο και τις μπίλιες, βοηθά τα παιδιά να κατανοήσουν ότι η εμπιστοσύνη δεν είναι απόλυτη - ούτε χάνεται ούτε κερδίζεται μονομιάς. Το απλό, οπτικό μέσο τα βοηθά να ξεφύγουν από την παγίδα του «ποτέ ξανά δεν θα εμπιστευτώ κανέναν» και να μάθουν ότι η εμπιστοσύνη είναι θέμα συνέπειας, όχι τελειότητας.

Γιατί έχει απήχηση στα παιδιά (και στους γονείς)

Οι γονείς γνωρίζουν ότι το να προσπαθούν να παρηγορήσουν ένα πληγωμένο παιδί σπάνια έχει αποτέλεσμα. Το γυάλινο βάζο είναι για τα παιδιά κάτι χειροπιαστό και ειδικά για τα μικρότερης ηλικίας, η οπτική της προσθήκης ή της απώλειας μιας μπίλιας μετατρέπει μια αφηρημένη συζήτηση για την ακεραιότητα σε κάτι που μπορούν να δουν και να νιώσουν. Σε συναισθηματικό επίπεδο, διακόπτει τον φαύλο κύκλο του "όλα ή τίποτα" που συχνά ακολουθεί μια προδοσία. Όπως εξήγησε η Brown στο podcast, ο στόχος της δεν ήταν να μεγαλώσει ένα κυνικό παιδί, αλλά ένα παιδί ικανό να εμπιστεύεται με φρόνηση και όχι τυφλά.

Ο ρόλος της εμπιστοσύνης και της συναισθηματικής ασφάλειας στη σχέση μας

Πώς μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το βάζο με τις μπίλιες στο σπίτι

• Πάρτε ένα διάφανο βάζο και μερικές μπίλιες ή φασόλια. Εξηγήστε ότι η φιλία μοιάζει με αυτό το βάζο: οι μικρές πράξεις το γεμίζουν σταδιακά.

• Εστιάστε στις μικρές πράξεις που δείχνουν εμπιστοσύνη - «Μου κράτησε τη θέση», «Κράτησε την υπόσχεσή του», «Ενδιαφέρθηκε για μένα όταν ήμουν άρρωστος» - τοποθετώντας για κάθε μία από αυτές μια μπίλια στο βάζο. Για παιδιά προεφηβικής και εφηβικής ηλικίας, τα παραδείγματα μπορεί να είναι: «Τηρεί ό,τι λέει», «Το ιδιωτικό μένει ιδιωτικό», «Ζήτησε συγγνώμη και επανόρθωσε».

• Χρησιμοποιήστε φράσεις όπως «Αυτό ήταν μια μπίλια μέσα» ή «Αυτό ήταν μια μπίλια έξω- πώς μπορούμε να το φτιάξουμε;».

• Το βάζο είναι ένας δείκτης μοτίβων συμπεριφοράς, όχι ένα σύστημα τιμωρίας. Τα παιδιά δεν πρέπει να το χρησιμοποιούν για να «τιμωρούν» ή να εμμένουν σε ένα μόνο λάθος.

Έρευνες δείχνουν ότι ο τρόπος που αντιδρούμε σε ένα παιδί μετά από μια δυσάρεστη εμπειρία σε μια φιλία έχει πραγματικά σημασία. Μελέτη του 2023 διαπίστωσε ότι όταν μαθητές Γ' Δημοτικού συμμετείχαν σε παρεμβάσεις που εστίαζαν στην ενσυναίσθηση- με τους ενήλικες να δρουν ως πρότυπα παρουσίας και κατανόησης- όχι μόνο ένιωθαν μεγαλύτερη ασφάλεια, αλλά μειώνονταν σημαντικά ο λεκτικός εκφοβισμός και η επιθετικότητα. Με άλλα λόγια, η δημιουργία ενός ήρεμου, συναισθηματικά συντονισμένου χώρου πριν από την επίλυση προβλημάτων βοηθά τα παιδιά να ρυθμίζουν τα συναισθήματά τους και να παίρνουν πιο ώριμες αποφάσεις.

25 φράσεις για να εμπνεύσετε εμπιστοσύνη στο παιδί σας

Συνήθεις παγίδες

Ακόμα και με τις καλύτερες προθέσεις, η χρήση ενός απλού γυάλινου βάζου με μπίλιες μπορεί να οδηγήσει σε παρεξηγήσεις αν τα παιδιά παρερμηνεύσουν τη μεταφορά. Είναι εύκολο για αυτά να επικεντρωθούν σε μεμονωμένα λάθη ή να χρησιμοποιήσουν το βάζο ως τρόπο για να κρίνουν ή να τιμωρήσουν φίλους, αντί ως οδηγό για την κατανόηση της εμπιστοσύνης. Η ειλικρινής καθοδήγηση από τους γονείς μπορεί να βοηθήσει να διατηρηθεί η εστίαση στη μάθηση και την επιδιόρθωση των σχέσεων, αντί να κερδίζουν πόντους ή να κρατούν κακίες.

Όπως σημειώνει η Δρ Brown σημειώνει το ίδιο ισχύει και για τους ενήλικες - στη δουλειά, στην οικογένεια, στη φιλία. Η εμπιστοσύνη δεν απαιτείται, καλλιεργείται. Κι ένα μικρό βάζο με μπίλιες μπορεί να γίνει μια ισχυρή υπενθύμιση ότι κάθε μικρή πράξη καλοσύνης μετράει.