9 πράγματα που τα νήπια καταλαβαίνουν αλλά προσποιούνται πως δεν ξέρουν, σύμφωνα με παιδοψυχολόγους

Ρωτήστε οποιονδήποτε γονιό που έχει δει ένα δίχρονο να «μην ακούει» όταν του φωνάζουν να φορέσει παπούτσια—αλλά εμφανίζεται σε χρόνο dt όταν του λέτε ότι μπορεί να φάει όσα μπισκότα θέλει. Οι παιδοψυχολόγοι το ονομάζουν «χάσμα» ανάμεσα στο τι μπορεί να κάνει το παιδί και στο τι δείχνει ότι κάνει. Δηλαδή, το παιδί καταλαβαίνει περισσότερα απ’ όσα φαίνεται, αλλά πολλές φορές διαλέγει να το κρύβει για να κρατήσει την ανεξαρτησία του, να δοκιμάσει τα όρια ή απλώς για να συνεχίσει το παιχνίδι.

Nήπια ηλικίας 1- 3 ετών: Τι πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς

Ακολουθούν εννέα εκπληκτικά πράγματα που το παιδί σας ήδη κατανοεί—αλλά μερικές φορές προσποιείται ότι δεν καταλαβαίνει—μαζί με χρήσιμες συμβουλές, σκέψεις και επιστημονικά στοιχεία που θα σας στηρίξουν στο καθημερινό «αγώνα» με το παιδί.

1. Αιτία και αποτέλεσμα (a.k.a. «Αν το ρίξω, κάποιος θα το μαζέψει»)

Πολύ πριν από το νηπιαγωγείο, τα παιδιά κάνουν μικρά πειράματα—ρίχνοντας κουτάλια, πατώντας κουμπιά ή πιτσιλώντας νερά—για να επιβεβαιώσουν ότι οι πράξεις δημιουργούν προβλέψιμα αποτελέσματα. Έρευνα της Alison Gopnik για την αιτιώδη σκέψη στα βρέφη δείχνει ότι μέχρι τους 18 μήνες τα παιδιά χρησιμοποιούν μια στοιχειώδη «λογική επιστήμονα»: μεταβάλλουν έναν παράγοντα τη φορά, παρατηρούν το αποτέλεσμα και προσαρμόζουν την επόμενη κίνηση.

Γιατί προσποιούνται;

• Έλεγχος: Το να «μην καταλαβαίνουν» γιατί ενοχλείστε κρατάει ζωντανό το πείραμα.
• Δράμα: Το χυμένο γάλα σημαίνει δωρεάν μάθημα φυσικής—συν την αντίδραση της μαμάς.

Τι μπορείτε να κάνετε εσείς;

Αναγνωρίστε το πείραμα («Μοιάζει να δοκιμάζεις τη βαρύτητα!») και κατευθύνετε το ενδιαφέρον σε αποδεκτό πλαίσιο—«Ας ρίξουμε τα μαλακά παιχνίδια μέσα στο καλάθι με τα ρούχα.»

Τι πρέπει να ξέρετε για το νηπιαγωγείο;

2. Κανόνες δικαιοσύνης

Μελέτες από το Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον έδειξαν ότι βρέφη 15 μηνών κοιτάζουν περισσότερη ώρα όταν το φαγητό μοιράζεται άνισα, πράγμα που υποδηλώνει ότι περιμένουν δίκαιη μοιρασιά. Κι όμως, το ίδιο νήπιο μπορεί να κρατά όλα τα τουβλάκια στο πάτωμα του δωματίου.

Γιατί προσποιούνται;

Τα νήπια κατανοούν γνωστικά τη δικαιοσύνη, αλλά η παρόρμηση να εξασφαλίσουν πόρους («δικό μου!») μπορεί να υπερνικά την πράξη σύμφωνα με τη γνώση. Οι ερευνητές το αποκαλούν «χάσμα γνώσης–συμπεριφοράς»: τα παιδιά συχνά ξέρουν τον κανόνα πριν μπορέσουν να τον ακολουθούν σταθερά.

Τι μπορείτε να κάνετε εσείς;

Μιλήστε μεγαλόφωνα για τη δικαιοσύνη («Ένα για σένα, ένα για μένα») και δώστε το παράδειγμα με γενναιόδωρες ανταλλαγές. Με τον καιρό, η επιθυμία και η αρχή συγχρονίζονται.

Ωδή σε ένα δίχρονο

3. Βασικές οδηγίες (απλώς δεν υπακούουν πάντα)

Το περιοδικό Parents σημειώνει ότι μεταξύ 18-24 μηνών τα περισσότερα νήπια μπορούν να «καταλαβαίνουν αλλά όχι κατ’ ανάγκη να ακολουθούν» απλές εντολές. Εργαστηριακές μελέτες για τη συμμόρφωση το επιβεβαιώνουν: τα παιδιά αγνοούν περίπου μία στις πέντε απλές εντολές, ειδικά όταν το διακύβευμα είναι χαμηλό.

Γιατί προσποιούνται;

• Η «επιλεκτική ακοή» διατηρεί την αυτονομία.
• Η καθυστέρηση δίνει χρόνο για να ολοκληρωθεί το παιχνίδι.
• Η μη ανταπόκριση μετρά πόσο σοβαρός είναι ο ενήλικος.

Τι μπορείτε να κάνετε εσείς;

Σκύψτε στο επίπεδο του παιδιού, πείτε την οδηγία μία φορά και μετά δώστε μια σαφή επιλογή («Παπούτσια τώρα ή μετά από ένα ακόμη τουβλάκι;»). Η ήπια συνέπεια διδάσκει ότι η κατανόηση και η δράση πάνε μαζί.

4. Συναισθηματικές εναλλαγές

Ακόμα και τα βρέφη χωρίς λόγια ταιριάζουν χαρούμενα ή λυπημένα πρόσωπα με τον τόνο της φωνής. Μέχρι τα δύο, τα παιδιά ενσωματώνουν τα συναισθήματα σε ηθικές κρίσεις, περιμένοντας ότι το άτομο που αδικήθηκε θα νιώσει άσχημα. Κι όμως, τα νήπια μπορεί να προσποιούνται ότι δεν αντιλαμβάνονται όταν η διάθεση του γονέα χαλάσει μετά από ένα ξέσπασμα.

Γιατί προσποιούνται;

Η αποστασιοποίηση τα βοηθά να αποφύγουν την ευθύνη—ή την υπερφόρτωση—ενώ εξακολουθούν να παρακολουθούν το «συναισθηματικό θερμόμετρο» του χώρου.

Τι μπορείτε να κάνετε εσείς;

Ονομάστε τα συναισθήματα («Είμαι εκνευρισμένος γιατί χύθηκε ο χυμός») χωρίς κατηγορία. Η καθαρή συναισθηματική γλώσσα μειώνει την ανάγκη να «παίζουν τον ανήξερο».

Ναι, το δίχρονο παιδί μου κάνει δουλειές του σπιτιού

5. Οικιακές ρουτίνες και κανόνες

Τα νήπια από περίπου 2 έως 7 ετών βρίσκονται σε μια αναπτυξιακή φάση που ο ψυχολόγος Jean Piaget ονόμασε προ-λογικό στάδιο. Σε αυτή τη φάση, τα παιδιά αρχίζουν να σκέφτονται με τη βοήθεια εικόνων, συμβόλων και λέξεων, αντί μόνο με ό,τι βλέπουν ή αγγίζουν. Μπορούν, για παράδειγμα, να χρησιμοποιούν μια κούκλα για να παίξουν ρόλους ή να φανταστούν καταστάσεις, και να κατανοούν καθημερινές ρουτίνες όπως μπάνιο, πιτζάμες, παραμύθι, ύπνος. Όταν λοιπόν αγνοούν την ώρα ύπνου, δεν είναι επειδή μπερδεύτηκαν, απλά προσπαθούν να διαπραγματευτούν και να κρατήσουν μια αίσθηση ελέγχου στην καθημερινότητά τους.

Γιατί προσποιούνται;

Τα παιδιά νιώθουν ασφάλεια όταν τα πράγματα είναι προβλέψιμα, αλλά κάνοντας μικρές «παραβιάσεις» των κανόνων νιώθουν καινούργια ελευθερία και λίγη δύναμη.

Τι μπορείτε να κάνετε εσείς;

Αντιμετωπίστε τις ρουτίνες σαν συνεργατικά τελετουργικά. Δώστε ρόλο «βοηθού» (π.χ. να διαλέξει τις πιτζάμες), ώστε η ανάγκη του παιδιού για αυτονομία να εκφραστεί μέσα στη δομή, όχι ενάντιά της.

6. Το ραντάρ της προσοχής σας

Οι ψυχολόγοι λένε ότι τα νήπια μαθαίνουν γρήγορα ποια σήματα από τους ενήλικες σημαίνουν ότι κάτι είναι σημαντικό—π.χ. όταν τους κοιτάμε στα μάτια ή τους φωνάζουμε μια φορά με το όνομά τους. Life coaches γονέων και οδηγίες του CDC συστήνουν να κατεβαίνουμε στο ύψος των ματιών τους, γιατί τα παιδιά ξέρουν να αγνοούν τον υπόλοιπο «θόρυβο» γύρω τους.

Γιατί προσποιούνται;

Όταν το παιδί προσποιείται ότι δεν ακούει, συνεχίζει το παιχνίδι χωρίς διακοπή και ταυτόχρονα βλέπει πόσες φορές θα προσπαθήσει ο ενήλικας να δώσει την οδηγία.

Τι μπορείτε να κάνετε εσείς;

Χρησιμοποιήστε τον κανόνα «μία και έξω»—εξασφαλίστε πρώτα την προσοχή (αγγίξτε τον ώμο, πείτε το όνομα), δώστε την οδηγία μία φορά και μετά βοηθήστε το παιδί να την ακολουθήσει. Η συνέπεια μειώνει το κέρδος της προσποιητής άγνοιας.

Εννιά πράγματα που θέλουν τα νήπια

7. Μοίρασμα έναντι κατοχής («Δικό μου!»)

Έρευνα δείχνει ότι τα νήπια αντιλαμβάνονται ότι οι πόροι πρέπει να μοιράζονται δίκαια, αλλά όταν υπάρχει έλλειψη, ακόμη και τα βρέφη προτιμούν να ευνοούν τα μέλη της «ομάδας» τους. Όταν σφίγγουν ένα παιχνίδι ενώ προσποιούνται ότι αγνοούν τον κανόνα του «μοιράζομαι», χρησιμοποιούν αυτή τη στρατηγική για να διατηρήσουν το αντικείμενο.

Τι μπορείτε να κάνετε εσείς;

Εναλλάξτε τα πολυπόθητα αντικείμενα, δημιουργήστε αφθονία όπου είναι δυνατό (π.χ. επιπλέον κηρομπογιές) και δείξτε κατανόηση μεγαλόφωνα («Ανησυχείς μήπως δεν υπάρχουν αρκετές για όλους. Δες πώς εξασφαλίζουμε ότι όλοι θα παίξουν.»). Με τον καιρό, η γνώση της δικαιοσύνης μετατρέπεται σε πράξη.

8. Κατανόηση γλώσσας (ο «σιωπηλός δίγλωσσος»)

Πολλά νήπια καταλαβαίνουν πολλές λέξεις, αλλά μιλούν λίγες—ειδικά σε μια δεύτερη γλώσσα. Οι ειδικοί λένε ότι όταν προσποιούνται ότι δεν καταλαβαίνουν, πολλές φορές το κάνουν για να ελέγξουν την κατάσταση: η σιωπή τα προστατεύει από λάθη προφοράς ή από πράγματα που δεν θέλουν να κάνουν.

Τι μπορείτε να κάνετε εσείς;

Προσφέρετε ευκαιρίες χαμηλής πίεσης για ομιλία (τραγουδάκια, φωνές με κούκλες) και επαινέστε το περιεχόμενο αντί για την ακρίβεια. Ο στόχος είναι η ασφάλεια στην έκφραση, όχι η αναγκαστική επίδοση.

9. Προσωπική βούληση: η δύναμη του «Όχι»

Τα «τρομερά δίχρονα» δείχνουν ότι τα παιδιά αρχίζουν να αναπτύσσουν τη δική τους αυτονομία . Οι ειδικοί λένε ότι η αντίσταση κορυφώνεται όταν καταλαβαίνουν ότι μπορούν να πουν «όχι», χρησιμοποιώντας το σαν τρόπο να θέτουν όρια. Όταν προσποιούνται ότι δεν καταλαβαίνουν μια οδηγία, απλώς εξασκούν αυτή τη νέα δύναμή τους.

Τα τρομερά δίχρονα δεν είναι τίποτε μπροστά στα τρομερά δωδεκάχρονα

Τι μπορείτε να κάνετε εσείς;

Επανερμηνεύστε το «Όχι» ως πληροφορία («Δεν θέλεις αρακά τώρα») και προσφέρετε δομημένες επιλογές. Ο σεβασμός στην παρόρμηση, με ταυτόχρονη καθοδήγηση στην έκφρασή της, καλλιεργεί υγιή αυτονομία.

Βλέποντας πίσω από τις σκανταλιές

Απ’ έξω, η νηπιακή ηλικία φαίνεται συχνά σαν χάος γεμάτο «ξεχασμένα» πράγματα—κανόνες που μαθαίνονται τη μια στιγμή εξαφανίζονται την επόμενη. Όταν όμως καταλάβουμε ότι πίσω από τις σκανταλιές κρύβονται δεξιότητες και πειραματισμός, μπορούμε να ανταποκριθούμε με περιέργεια αντί για θυμό.

Κάθε φορά που το παιδί «ξεχνά» να μαζέψει τα τουβλάκια ή «δεν ακούει» ότι είναι ώρα για ύπνο, ρωτήστε τον εαυτό σας:

• Τι δεξιότητα δοκιμάζει τώρα;
• Πώς μπορώ να τη μετατρέψω σε ασφαλή και ουσιαστική δραστηριότητα;
• Ποιο όριο χρειάζεται ήρεμη και σταθερή εφαρμογή;

Η συνειδητή ανατροφή δεν σημαίνει χαλάρωση των κανόνων, σημαίνει να βλέπουμε ότι η ανάπτυξη συχνά φοράει τη μάσκα της σκανταλιάς . Όταν αντιληφθούμε τον επιστήμονα, τον φιλόσοφο και τον διαπραγματευτή πίσω από το δωμάτιο γεμάτο παιχνίδια, οι καθημερινοί αγώνες δύναμης γίνονται ευκαιρίες για μαθήματα δικαιοσύνης, συναισθήματος και αυτονομίας.

Κύρια σημεία για τον κουρασμένο αλλά γεμάτο αγάπη γονιό

Η γνώση προηγείται της αξιοπιστίας. Τα νήπια ξέρουν περισσότερα απ’ όσα δείχνουν—αναμείνατε «γλιστρήματα» μέχρι να συμβαδίσει η αυτορρύθμιση.

Σύνδεση πριν τη διόρθωση. Εξασφαλίστε προσοχή, ονομάστε συναισθήματα και μετά καθοδηγήστε τη συμπεριφορά.

Επιλογές αντί για τελεσίγραφα. Προσφέρετε μικρές δόσεις αυτονομίας για να μειώσετε τη γοητεία της προσποιητής άγνοιας.

Μοντέλο, μοντέλο, μοντέλο. Η δική σας δικαιοσύνη, γενναιοδωρία και ονοματοδοσία συναισθημάτων γίνονται το πρότυπο που αργότερα θα καθρεφτίσουν.

Τα χρόνια της νηπιακής ηλικίας είναι σαν ένα «μεταπτυχιακό» στην κρυφή πολυπλοκότητα των παιδιών. Αν μάθετε να βλέπετε αυτή τη λεπτότητα, η απογοήτευση μπορεί να γίνει θαυμασμός—και ίσως ακόμα να γελάσετε όταν το κουτάλι ξαναπέσει στο πάτωμα!