Το παράσιτο που βλάπτει το σπέρμα - Τι δείχνει νέα μελέτη

Τα ποσοστά γονιμότητας των ανδρών έχουν μειωθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες. Μια ανάλυση του 1992 έδειξε σταθερή μείωση στον αριθμό και την ποιότητα των σπερματοζωαρίων από τη δεκαετία του 1940, ενώ μια πιο πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι τα ποσοστά ανδρικής υπογονιμότητας αυξήθηκαν σχεδόν κατά 80% από το 1990 έως το 2019. Τα αίτια παραμένουν ασαφή, αλλά συχνά ως πιθανά αίτια θεωρούνται η παχυσαρκία, η κακή διατροφή και οι περιβαλλοντικές τοξίνες.

Οι λοιμώδεις νόσοι όπως η γονόρροια και τα χλαμύδια παραβλέπονται συχνά ως παράγοντες που επηρεάζουν τη γονιμότητα στους άνδρες. Ωστόσο, αυξανόμενα στοιχεία δείχνουν ότι ένα κοινό μονοκύτταρο παράσιτο, το Toxoplasma gondii, ίσως να παίζει ρόλο: Μια μελέτη του Απριλίου 2025 έδειξε για πρώτη φορά ότι «τα ανθρώπινα σπερματοζωάρια αποκεφαλίζονται μετά από άμεση επαφή» με το παράσιτο.

Ποια συμπτώματα υπογονιμότητας δεν πρέπει να αγνοήσουν οι άνδρες

Οι πολλοί τρόποι μετάδοσης της τοξοπλάσμωσης

Οι μολυσμένες γάτες αποβάλλουν αβγά του Toxoplasma με τα περιττώματά τους στο περιβάλλον, όπου μπορούν να μολύνουν ανθρώπους ή άλλα ζώα. Το νερό, τα οστρακοειδή και τα άπλυτα φρούτα και λαχανικά μπορούν επίσης να περιέχουν μολυσματικά αβγά.

Επιπλέον, οι ιστοί μολυσμένων ζώων περιέχουν κύστεις του παρασίτου, οι οποίες μεταδίδονται στον άνθρωπο εάν το κρέας δεν μαγειρευτεί σωστά.

Οι περισσότεροι ξενιστές (οργανισμοί στους οποίους ζουν κάποια παράσιτα) καταφέρνουν να ελέγξουν την αρχική μόλυνση με ελάχιστα ή καθόλου συμπτώματα. Ωστόσο, το Toxoplasma παραμένει στο σώμα διά βίου με τη μορφή αδρανών κύστεων σε εγκέφαλο, καρδιά και μυϊκούς ιστούς. Αυτές οι κύστεις μπορεί να επανενεργοποιηθούν προκαλώντας σοβαρά επεισόδια ασθένειας.

Τι είναι η τοξοπλάσμωση και πώς να την αποφύγετε

Το Toxoplasma στοχεύει τα ανδρικά αναπαραγωγικά όργανα

Το παράσιτο εξαπλώνεται σχεδόν σε όλα τα όργανα και τους μύες. Η παρουσία του στα ανδρικά γεννητικά όργανα έγινε γνωστή από τη δεκαετία του 1980 κατά τη διάρκεια της επιδημίας του AIDS, όταν παρατηρήθηκε μόλυνση στους όρχεις ορισμένων ασθενών.

Αν και συνήθως επηρεάζονται ανοσοκατεσταλμένα άτομα, έχουν καταγραφεί περιπτώσεις μόλυνσης των όρχεων και σε υγιείς ανθρώπους. Πειράματα σε ποντίκια δείχνουν ότι το παράσιτο φτάνει στους όρχεις μέσα σε δύο ημέρες από τη μόλυνση.

Το 2017, εντοπίστηκαν κύστεις του Toxoplasma και στον προστάτη ποντικιών. Έχει επίσης βρεθεί στο σπέρμα διαφόρων ζώων, συμπεριλαμβανομένων και ανθρώπων, υποδηλώνοντας πιθανή σεξουαλική μετάδοση.

Μια μελέτη το 2021 στην Πράγα σε 163 άνδρες με λοίμωξη από Toxoplasma έδειξε ότι πάνω από το 86% παρουσίαζαν ανωμαλίες στο σπέρμα. Δύο μελέτες στην Κίνα, το 2002 και 2005, έδειξαν αυξημένα ποσοστά μόλυνσης σε στείρα ζευγάρια και άνδρες.

Ωστόσο, δεν συμφωνούν όλες οι μελέτες με αυτή τη σύνδεση.

Τοξόπλασμα: Πώς επηρεάζει τη συμπεριφορά το παράσιτο που μεταδίδεται από τις γάτες

Το Toxoplasma μπορεί να καταστρέψει άμεσα το ανθρώπινο σπέρμα

Η τοξοπλάσμωση σε ζώα παρουσιάζει ομοιότητες με την ανθρώπινη, διευκολύνοντας τη μελέτη των μηχανισμών μόλυνσης. Σε πειράματα, τα μολυσμένα ζώα παρουσίασαν μειωμένη σπερματογένεση και αυξημένα ποσοστά δυσμορφιών των σπερματοζωαρίων.

Η χρόνια φλεγμονή που προκαλεί η λοίμωξη μπορεί επίσης να βλάψει την αναπαραγωγική λειτουργία. Οι ερευνητές υποθέτουν ότι το Toxoplasma ίσως συμβάλλει στη μείωση της ανδρικής γονιμότητας παγκοσμίως.

Ποιες κακές συνήθειες επηρεάζουν αρνητικά την ποιότητα του σπέρματος;

Πρόληψη της τοξοπλάσμωσης

Αν και είναι σαφές ότι το Toxoplasma μπορεί να προσβάλει τα αναπαραγωγικά όργανα σε ζώα, δεν έχει επιβεβαιωθεί αν προκαλεί προβλήματα στους ανθρώπους. Οι ασυμπτωματικές λοιμώξεις είναι συχνές και οι υπάρχουσες μελέτες είναι μικρές για να οδηγήσουν σε οριστικά συμπεράσματα.

Επιπλέον, σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες τα ποσοστά μόλυνσης παραμένουν σταθερά ή μειώνονται, ενώ η ανδρική υπογονιμότητα αυξάνεται, κάτι που δείχνει ότι πιθανόν είναι μόνο ένας από πολλούς παράγοντες.

Παρά τα παραπάνω, είναι σοφό να λαμβάνονται μέτρα πρόληψης. Η τοξοπλάσμωση μπορεί να προκαλέσει αποβολή ή γενετικές ανωμαλίες εάν η μόλυνση προκύψει για πρώτη φορά κατά την εγκυμοσύνη, και μπορεί να είναι θανατηφόρα για άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Το Toxoplasma είναι επίσης η κύρια αιτία θανάτου από τροφιμογενείς λοιμώξεις στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Για την πρόληψη:

• Φροντίζετε σωστά τη γάτα σας και καθαρίζετε άμεσα την άμμο της.

• Πλένετε καλά τα χέρια σας.

• Πλένετε φρούτα και λαχανικά.

• Μαγειρεύετε το κρέας σωστά.

• Αποφεύγετε τα ωμά οστρακοειδή, το ωμό νερό και το ωμό γάλα.

^{με πληροφορίες από theconversation.com}