Παιδικός Διαβήτης Τύπου 1: Ενημέρωση, πρόληψη και σωστή διατροφική εκπαίδευση

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια «έκρηξη» στον παιδικό διαβήτη στην χώρα μας σε ηλικίες ιδιαίτερα κάτω των 5 ετών, σε ένα ποσοστό αύξησης περίπου, 5% το χρόνο. Οι αιτίες παραμένουν άγνωστες ωστόσο, αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι προσβάλλει παιδιά κάθε ηλικίας, βρέφη, εφήβους αλλά και, νεαρούς ενήλικες.

Η Barbie με Διαβήτη Τύπου 1 είναι εδώ και η Ξανθή Τζερεφού μάς θυμίζει γιατί αυτό έχει σημασία

Τι είναι όμως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1;

Στο Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 (ΣΔτ1) αναφερόμαστε στην πλήρη ένδεια (έλλειψη) ινσουλίνης. Αυτό σημαίνει ότι, ο ασθενής με ΣΔ τύπου 1 είναι απόλυτα εξαρτημένος από την εξωγενή χορήγηση ινσουλίνης προκειμένου να διατηρήσει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα του σε φυσιολογικές τιμές. Ο τύπος αυτός αποτελεί την κυριότερη αιτία διαβήτη στα παιδιά ωστόσο, μπορεί να προσβάλλει και τους ενήλικες και αποτελεί περίπου το 5-10% του συνόλου των διαβητικών.

35 ιδέες για σνακ (περιλαμβάνει συνταγές για διαβήτη, κοιλιοκάκη και υγιεινή διατροφή)

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Στο ΣΔτ1, τα Β-κύτταρα των νησιδίων του παγκρέατος καταστρέφονται με αυτοάνοσο μηχανισμό. Το σώμα, επιτίθεται στα ίδια του τα κύτταρα δημιουργεί δηλαδή, αντισώματα και τα στρέφει εναντίον των δικών του β-κυττάρων του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη, καταστρέφοντας τα.

8 υγιεινά σνακ που είναι κατάλληλα για παιδιά με διαβήτη

Με πιο απλά λόγια…

Όταν καταναλώσουμε φαγητό (κυρίως υδατάνθρακες), το μεγαλύτερο μέρος αυτού διασπάται σε γλυκόζη (σάκχαρο) στο στομάχι και ιδιαίτερα στο έντερο και η οποία, στη συνέχεια, απορροφάται για να μπορέσει να κυκλοφορήσει στο αίμα. Όταν το σάκχαρο στο αίμα αυξάνεται, το πάγκρεας που βρίσκεται πίσω από το στομάχι, απελευθερώνει μια ορμόνη που ονομάζεται ινσουλίνη η οποία, μεταφέρει το σάκχαρο από το αίμα μέσα στα κύτταρά μας, για να μπορέσει να χρησιμοποιηθεί ως ενέργεια. Στο ΣΔτ1 αυτό δε μπορεί να συμβεί καθώς, το πάγκρεας δεν είναι σε θέση να εκκρίνει ινσουλίνη.

Ο Πρώτος Πολυχώρος για τα παιδιά με Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 1 γίνεται πραγματικότητα από την ΠΕΑΝΔ!

Είναι κληρονομικός;

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1 δεν είναι κληρονομικός ωστόσο, για την εκδήλωσή του φαίνεται να υπάρχει γενετική προδιάθεση και επίσης διάφοροι παράγοντες από το περιβάλλον (κάποιοι ιοί, το stress, διάφορα τροφικά αλλεργιογόνα) που μπορεί να συμβάλλουν στην εμφάνιση του.

Διατροφικές ανάγκες παιδιών και εφήβων με Διαβήτη Τύπου 1

Από τη στιγμή που αναφερόμαστε σε παιδιά και εφήβους αυτόματα αναφερόμαστε και σε αυξημένες διατροφικές ανάγκες λόγω, της ανάπτυξης τους. Οι διατροφικές επιλογές επομένως για τα παιδιά και τους εφήβους με ΣΔτ1 είναι κρίσιμης σημασίας:

• για τη διαχείριση της νόσου
• τη φυσιολογική ανάπτυξή τους
• τη μείωση της πιθανότητας επιπλοκών
• την αποφυγή υπογλυκαιμιών

Πέντε βήματα για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2

Υπάρχουν επομένως ειδικές συστάσεις διατροφής;

Δεν υπάρχει ειδική δίαιτα για το παιδί ή τον έφηβο με ΣΔτ1. Τα παιδιά και οι έφηβοι με διαβήτη τύπου 1 έχουν τις ίδιες διατροφικές ανάγκες με τους συνομήλικούς τους. Στόχος είναι η υιοθέτηση συγκεκριμένων διατροφικών συνηθειών, μέσω των οποίων θα μπορεί επιτευχθεί ένας καλός γλυκαιμικός έλεγχος.

Στόχοι γλυκαιμικής ρύθμισης:

• Καλός γλυκαιμικός έλεγχος σημαίνει κι ένας καλά ρυθμισμένος διαβήτης.
• Όταν οι τιμές του σακχάρου έχουν μεγάλες διακυμάνσεις, τότε μιλάμε για ένα αρύθμιστο διαβήτη.

<sup>* Οι στόχοι προτείνονται από το ISPAD (International Society for Pediatric and Adolescent Diabetes)
* Ωστόσο, αν ένα παιδί δεν παρουσιάζει συχνές υπογλυκαιμίες συνιστάται ο στόχος της μεταγευματικής γλυκόζης να κατέβει στο 90-150mg/dL.</sup>

Το διαβητικό παιδί στο σχολείο - Συμβουλές για γονείς

Διατροφικές συστάσεις

Οι διατροφικές συστάσεις για τα διαβητικά παιδιά είναι οι ίδιες με αυτές των συνομήλικών τους και σύμφωνα με τις οδηγίες της «Διεθνούς Εταιρείας Παιδιατρικού και Εφηβικού Διαβήτη» (ISPAD), η ημερήσια ενεργειακή πρόσληψη πρέπει να αποτελείται από:

• 45–50% υδατάνθρακες
• 30–35% λίπος (κορεσμένα λιπαρά <10%)
• 15–20% πρωτεΐνη

Η μόνη διαφοροποίηση είναι πως η ποσότητα των καταναλισκόμενων υδατανθράκων, θα πρέπει να είναι υπολογισμένη και να συνάδει με τη δόση της ινσουλίνης που λαμβάνεται σε κάθε γεύμα.

Συστήνεται η προτίμηση στην κατανάλωση τροφίμων χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη, η μέτρια - περιστασιακή κατανάλωση τροφίμων μετρίου γλυκαιμικού δείκτη και η αποφυγή της συστηματικής κατανάλωσης τροφίμων αυξημένου γλυκαιμικού δείκτη.

Παράδειγμα

Διατροφική εκπαίδευση

Αρχικά, βασικό κομμάτι της διατροφικής εκπαίδευσης αποτελεί η ενημέρωση σχετικά με την υγιεινή διατροφή, τις σωστές επιλογές τροφίμων, τη σωστή κατανομή των γευμάτων με βάση το μοντέλο της Μεσογειακής διατροφής.

Το δεύτερο και το πιο δύσκολο βήμα είναι η εκμάθηση της περιεκτικότητας των τροφίμων σε υδατάνθρακες, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι, κατά κύριο λόγο, για τη γλυκαιμική απάντηση, ώστε να επιτευχθεί ισορροπία μαζί με τη δόση της ινσουλίνης.

^{* Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες, διατροφικοί και μη, που μπορεί να επηρεάσουν τα επίπεδα γλυκόζης, όπως η άσκηση, η σύσταση του γεύματος σε μακροθρεπτικά (πρωτεΐνες, λίπη και φυτικές ίνες), ο τύπος του αμύλου (η περιεκτικότητά του σε αμυλόζη και αμυλοπηκτίνη), ο τρόπος μαγειρέματος, η κένωση του στομάχου, ορμονικές επιδράσεις κ.α.}

Οι απλοί υδατανθρακες όπως η ζάχαρη , το μέλι απορροφούνται πολύ πιο γρήγορα άρα θα δούμε και απότομη αύξηση του σακχάρου. Αντίθετα, οι σύνθετοι υδατάνθρακες όπως τα δημητριακά , όσπρια , έχουν έναν πιο αργό ρυθμό απορρόφησης.

Η «μετάφραση» του γεύματος μας σε ποσότητα υδατάνθρακα είτε σε γραμμάρια είτε σε ισοδύναμα αυτού είναι το κλειδί της διατροφικής αντιμετώπισης του ΣΔτ1. Υπάρχουν αρκετά βοηθήματα βιβλία και λίστες με την περιεκτηκότητα των τροφίμων σε υδατάνθρακες π.χ σε 10γρ, 12γρ ή 15γραμμάρια.

Σύμφωνα με τις συστάσεις της American Dietetic Association και American Diabetes Association, υπάρχουν 3 μέθοδοι εκμάθησης της περιεκτικότητας των τροφίμων σε υδατάνθρακες, σύμφωνα με τις οποίες, τα παιδιά και οι οικογένειες τους μπορούν να αποκτήσουν τα απαραίτητα εφόδια και τις γνώσεις, για την επίτευξη ενός καλού γλυκαιμικού ελέγχου.

35 ιδέες για σνακ (περιλαμβάνει συνταγές για διαβήτη, κοιλιοκάκη και υγιεινή διατροφή)

Οι μέθοδοι που προτείνονται εμφανίζουν διαφορές ιδιαίτερα ως προς την πολυπλοκότητά τους και το βαθμό δυσκολίας τους. Καμία μέθοδος όμως, δεν υπερτερεί των άλλων. Επομένως, η επιλογή της μεθόδου πρέπει να γίνεται με μεγάλη προσοχή, ανάλογα με τις ανάγκες και ικανότητες του παιδιού αλλά και της οικογένειας του, ώστε να είναι κατανοητή, αποδεκτή και επομένως, αποτελεσματική.

Για την καλύτερη και αρτιότερη εκπαίδευση, τόσο του παιδιού όσο και της οικογένειας, είναι απαραίτητη η παρουσία μιας ομάδας ειδικών: εξειδικευμένος διαιτολόγος, ιατρός, νοσηλεύτρια εκπαιδευμένη στον διαβήτη, ψυχολόγος. Το κάθε μέλος της ομάδας θα επικεντρωθεί σε συγκεκριμένο κομμάτι της θεραπείας. Τα μέλη της ομάδας θα πρέπει να επικοινωνούν μεταξύ τους, ώστε να εκτιμηθούν τυχόν ιδιαιτερότητες του ασθενούς και της οικογένειάς του.

Δρ. Τόνια Καραγιάννη
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, M.Sc.
Διδάκτορας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Διαιτολογικό Γραφείο
a: Σπ. Σπυρίδη 3, Βόλος
p: +30 2421303674 m: +30 6947827831
e-mail: toniakaragianni@gmail.com
Web: www.toniakaragianni.gr