17 Νοεμβρίου: Πώς να μιλήσουμε στα παιδιά για το Πολυτεχνείο με τραγούδια και ποιήματα

Κάθε χρόνο, στις 17 Νοέμβρη, τα παιδιά μας ακούνε στο σχολείο για μια πολύ σημαντική στιγμή της νεότερης ιστορίας: την εξέγερση του Πολυτεχνείου . Πολλοί γονείς όμως δυσκολεύονται να εξηγήσουν τι ακριβώς συνέβη, χωρίς φόβο ή περιττές λεπτομέρειες. Μπορούμε όμως να μιλήσουμε στα παιδιά με απλό, τρυφερό και αξιακό τρόπο.

Μπορούμε να ξεκινήσουμε λέγοντάς τους ότι στις αρχές του 1973, και συγκεκριμένα τον Φλεβάρη, οι φοιτητές άρχισαν να διαμαρτύρονται για θέματα που αφορούσαν τα δικαιώματά τους. Η χώρα βρισκόταν τότε σε μια δύσκολη περίοδο χωρίς ελευθερία λόγου. Μέσα σε αυτό το κλίμα, οι νέοι αποφάσισαν να υψώσουν τη φωνή τους, ζητώντας δικαιοσύνη, παιδεία και δημοκρατία - «Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία», «Κάτω η χούντα», «Ζήτω η Δημοκρατία».

Επέτειος του Πολυτεχνείου: Πώς θα καταλάβουν τα μικρά παιδιά τι γιορτάζουμε την 17η Νοέμβρη

Η κορύφωση ήρθε λίγους μήνες αργότερα. Στις 14 Νοέμβρη 1973, φοιτητές από πολλές σχολές συγκεντρώθηκαν στο Πολυτεχνείο στην Αθήνα. Σύντομα, πλήθος κόσμου στάθηκε δίπλα τους, δείχνοντας ότι οι αξίες της ελευθερίας και της μόρφωσης αφορούσαν όλους. Τα συνθήματα που ακούστηκαν μιλούσαν για ειρήνη και δικαιώματα – πράγματα που σήμερα θεωρούμε δεδομένα.

Το πιο δραματικό σημείο της ιστορίας ήρθε τη νύχτα της 17ης Νοέμβρη 1973, όταν οι αρχές επέλεξαν να σταματήσουν τη μεγάλη ειρηνική διαμαρτυρία με βίαιο τρόπο. Η εικόνα του άρματος που έριξε την πύλη του Πολυτεχνείου έμεινε στη συλλογική μνήμη ως σύμβολο θάρρους αλλά και της ανάγκης να διεκδικούμε το δίκαιο.

Όταν μιλάμε στα παιδιά , είναι σημαντικό να επικεντρωνόμαστε όχι στη βία αλλά στις αξίες: ότι οι νέοι ενώθηκαν για να υπερασπιστούν το καλό, ότι πίστεψαν σε μια καλύτερη κοινωνία και ότι χάρη στους αγώνες πολλών ανθρώπων ζούμε σήμερα σε δημοκρατία.

Μια όμορφη γέφυρα για αυτή τη συζήτηση είναι η μουσική και η ποίηση. Τα τραγούδια που συνδέθηκαν με εκείνες τις μέρες βοηθούν τα παιδιά να καταλάβουν το μήνυμα της ελπίδας και της ελευθερίας.

Κατασκευές, χειροτεχνίες και φύλλα εργασίας για το Πολυτεχνείο

Ποιήματα και τραγούδια για τη 17 Νοέμβρη

ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΑΦΗΓΕΙΤΑΙ

(Δημήτρης Ραβάνης-Ρεντής)

Ναι, έρχομαι από ΕΚΕΙ.
Τι μέρα είναι σήμερα;
Απ' την Τετάρτη μπήκα μέσα.
Τι να σας πω;
Κόσμος πολύς στα κάγκελα, στο δρόμο, στην αυλή,
στα κάγκελα δεμένα χέρια,
χέρια, πλακάτ, κεφάλια, όπλα,
τι να σας πω;
Και βέβαια είχε αίμα.
Μήπως έχετε ένα τσιγάρο;
Τ" αφήσαμε ΕΚΕΙ τα τσιγάρα,
πολλά τσιγάρα
κι ένα ταψί με κριθαράκι που μας έφερε η γριά.
Μήπως έχετε ένα ηρεμιστικό;
Ή, καλύτερα, ένα τσιγάρο.
Μα, ναι... Ήμουνα ΕΚΕΙ.
Τι να σας πω;
Δυο χιλιάδες; Τρεις χιλιάδες;
κι άσε τους έξω...
Όχι, το αίμα δεν είναι δικό μου.
Βέβαια, ήμουνα ΕΚΕΙ
απ" την Τετάρτη... ή την Τρίτη;
Στα κάγκελα δεμένα χέρια, πρόσωπα, πλακάτ,
με το φορείο φέραν μια κοπέλα.
Όχι, δεν ξέρω πόσων χρονών.
Όχι, δε φαινότανε το πρόσωπό της.
Όχι, σας λέω, το αίμα δεν είναι δικό μου...
Τι σας έλεγα; Για την κοπέλα.
Όχι, δεν ξέρω πώς τη λένε.
Ναι, ήμουνα ΕΚΕΙ.
Κανείς δεν ήθελε να φύγει.
Τα τανκς στεκόντουσαν στην πόρτα,
έξω απ" τα κάγκελα,
όχι, μέσα απ" τα κάγκελα,
όχι... έξω...
Μα, βέβαια, ήμουνα ΕΚΕΙ.
Τι να σας πω;
Όχι, δεν θέλω επίδεσμο, το αίμα δεν είναι από μένα..,
Δύο φαντάροι μ" έκρυψαν σ" ένα σκουπιδοτενεκέ
Χέρια δεμένα στις ερπύστριες,
μάτια, μαλλιά,
τα μάτια στα κάγκελα,
ανάμεσα στα κάγκελα...
Μόνο να ξημερώσει, λέγαμε...
Και βέβαια, ήμουνα ΕΚΕΙ.
Πώς να τα πω με τη σειρά;
Πέρασαν κι άλλοι από δω;
Κάτι κορίτσια, κάτι αγόρια...
Και βέβαια είχαμε νεκρούς.
Τι θα πει «πόσους;»
Όχι, το αίμα δεν είναι δικό μου,
δε θέλω επίδεσμο...
Με συγχωρείτε, πρέπει να πηγαίνω,
η μάνα μου θ" ανησυχεί.
Τι να σας πω;
Δεν ξέρω...
Μα ναι...
ήμουνα ΕΚΕΙ...

Τα τραγούδια του Πολυτεχνείου: Για να μαθαίνουν τα παιδιά και να θυμούνται οι μεγάλοι

ΤΟ ΑΓΟΡΙ ΚΑΙ Η ΠΟΡΤΑ

(Γιάννης Ρίτσος)

Εκεί που έπεσε
είναι μια κόκκινη λίμνη,
ένα κόκκινο δέντρο,
ένα κόκκινο πουλί.
Σηκώθηκε όρθια
η πεσμένη καγκελόπορτα-
χιλιάδες άλογα.
Λαός καβαλίκεψε.
Κομνηνέ! - φωνάξαμε.
Γύρισε και μας κοίταξε
δε φορούσε επίδεσμο
ούτε στεφάνι.
Άσπρα άλογα, κόκκινα άλογα
και μαύρα, πιο μαύρα-
καλπασμός, - η ιστορία
Να προφτάσουμε.

Τραγούδια για το Πολυτεχνείο (vid)

1050 ΧΙΛΙΟΚΥΚΛΟΙ

(Κωστούλα Μητροπούλου)

"Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο !"
Αυτή η φωνή που τρέμει στον αέρα,
δεν σούστειλε ένα μήνυμα μητέρα,
αυτή η φωνή δεν ήτανε του γιού σου,
ήταν φωνές χιλιάδες του λαού σου.
"Εδώ Πολυτεχνείο ,εδώ Πολυτεχνείο!"
Μιλάει ένα κορίτσι κι ένα αγόρι,
εκπέμπουνε τραγούδι μοιρολόι,
χίλιες πενήντα αντένες η λαχτάρα,
σε στόματα μανάδων η κατάρα.
Και τα κορίτσια και τ' αγόρια που μιλούσαν,
τρεις μέρες και τρεις νύχτες δεν μετρούσαν,
δοκίμαζαν τις λέξεις με αγωνία,
κι αλλάζανε ρυθμό στην ιστορία.
"Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο!"
Γραμμένα μένουν τα ονόματα στο αρχείο,
δεν αναφέρονται οι νεκροί που είναι στο ψυγείο,
λένε πως είναι τέσσερις κι είναι εκατό οι μανάδες,
πρώτα σκοτώθηκε η φωνή και σώπασαν χιλιάδες.

Θα σημάνουν οι καμπάνες

Ένα το χελιδόνι

Τα παιδιά ζωγραφίζουν για το Πολυτεχνείο

Το γέλαστο παιδί

Ο δρόμος

Μαμά, τι έγινε στο Πολυτεχνείο;