Τα πρώτα σημάδια δυσλεξίας σε παιδιά: Checklist για την τάξη και το σπίτι

Η έγκαιρη αναγνώριση της δυσλεξίας μπορεί να καθορίσει τη σχολική διαδρομή ενός παιδιού. Ο παρών οδηγός δίνει σε δασκάλους και γονείς τα βασικά σημεία που χρειάζεται να προσέξουν και προτείνει τρόπους άμεσης υποστήριξης, με βάση τις κατευθύνσεις του British Dyslexia Association (BDA).

Δυσλεξία στα παιδιά: 6 προειδοποιητικά σημάδια σύμφωνα με τους ειδικούς

Γιατί είναι σημαντική η έγκαιρη αναγνώριση

Η δυσλεξία δεν αφορά μόνο τη δυσκολία στην ανάγνωση και στη γραφή, επηρεάζει την αυτοπεποίθηση, τη σχολική εμπειρία και τον τρόπο που το παιδί μαθαίνει. Όσο νωρίτερα εντοπιστούν τα σημάδια, τόσο πιο γρήγορα μπορεί να ξεκινήσει η υποστήριξη που θα ενισχύσει τις δυνατότητές του.

Πρώιμα σημάδια στην προσχολική ηλικία

Το BDA τονίζει ότι στην προσχολική ηλικία οι ενδείξεις μπορεί να είναι «αθώες» στην αρχή, αλλά έχουν αξία όταν εμφανίζονται επαναλαμβανόμενα:

• Δυσκολία να θυμηθεί ή να ακολουθήσει οδηγίες με περισσότερα από δύο βήματα
• Ξεχνά συχνά ονόματα (φίλων, δασκάλων, χρωμάτων)
• Δυσκολία με τραγούδια, ρίμες και παιχνίδια λέξεων
• Σύγχυση σε λέξεις αντίθετες, όπως «πάνω/κάτω» ή «μέσα/έξω»
• Αντικατάσταση λέξεων, π.χ. να πει «καρέκλα» αντί για «τραπέζι”»
• Δυσκολία στη σειρά (αλφάβητο, ημέρες, απλά μοτίβα)
• Εναλλαγές στην απόδοση: μια μέρα δείχνει ικανό, την άλλη χάνει εύκολα τον ειρμό

Σημάδια στη σχολική ηλικία (δημοτικό)

Όταν το παιδί ξεκινήσει το σχολείο, τα σημάδια γίνονται πιο εμφανή:

Στην ανάγνωση

• Αργός ρυθμός ανάγνωσης και προσπάθεια χωρίς ροή
• Δυσκολία να συνδυάσει ήχους σε λέξεις ή να χωρίσει συλλαβές
• Παραλείπει, προσθέτει ή αντικαθιστά λέξεις όταν διαβάζει
• Κακή κατανόηση κειμένου, δυσκολεύεται να ξεχωρίσει τα βασικά σημεία

Στη γραφή

• Σύγχυση γραμμάτων που μοιάζουν (π.χ. b/d, p/q, n/u)
• Ακατάστατη γραφή, πολλές διορθώσεις
• Αναγραμματισμοί, π.χ. «είδα» αντί για «ιδέα»
• Ασυνεπής ορθογραφία, ακόμα και στην ίδια λέξη

Στα μαθηματικά και στην οργάνωση

• Δυσκολία με την ακολουθία αριθμών ή με τους πίνακες πολλαπλασιασμού
• Σύγχυση στα μαθηματικά σύμβολα (+, −, ×)
• Δυσκολία να πει σωστά την ώρα
• Ξεχνά ρουτίνες ή ημερομηνίες

Τι να κάνουν δάσκαλοι και γονείς

• Παρατηρήστε με συνέπεια: Μερικά λάθη είναι φυσιολογικά - σημασία έχει η συχνότητα και η επανάληψη.
• Ζητήστε βοήθεια από μία/έναν ειδικό εκπαιδευτικών αναγκών αν υπάρχει υποψία δυσλεξίας.
• Ξεκινήστε υποστήριξη χωρίς καθυστέρηση. Δεν χρειάζεται να περιμένετε την επίσημη διάγνωση για να βοηθήσετε.
• Χρησιμοποιήστε checklists ως εργαλείο παρατήρησης, όχι ως διάγνωση.

Πληροφορίες για τη διάγνωση από το BDA

Checklist για γονείς: Σημάδια δυσλεξίας στα πρώτα σχολικά χρόνια

Στην ανάγνωση και γραφή

• Δυσκολεύεται να θυμηθεί ή να γράψει βασικές λέξεις, όπως ονόματα ή χρώματα
• Συγχέει γράμματα που μοιάζουν (π.χ. α/ο, μ/ν, δ/θ)
• Δυσκολεύεται να χωρίσει λέξεις σε συλλαβές ή να τις προφέρει σωστά
• Αργεί να ολοκληρώσει γραπτές ασκήσεις ή δείχνει υπερβολική προσπάθεια

Στη μνήμη και στην οργάνωση

• Δυσκολεύεται να θυμηθεί οδηγίες με περισσότερα από ένα ή δύο βήματα
• Ξεχνά εύκολα ρουτίνες, ημέρες, ημερομηνίες ή απλά γεγονότα
• Δυσκολεύεται να ακολουθήσει σειρά σε παιχνίδια ή καθημερινές δραστηριότητες

Στην καθημερινή επικοινωνία

• Χρησιμοποιεί λάθος λέξεις ή αλλάζει τη σειρά λέξεων όταν μιλάει
• Δυσκολεύεται να θυμηθεί τραγούδια ή ποιήματα που ξέρει
• Φαίνεται ονειροπόλο ή αποφεύγει δραστηριότητες που απαιτούν ανάγνωση/γραφή

Συμβουλή BDA: Αν παρατηρείτε πολλά από αυτά τα σημάδια επίμονά και επανειλημμένα, συζητήστε με τον δάσκαλο για περαιτέρω αξιολόγηση. Η έγκαιρη υποστήριξη κάνει μεγάλη διαφορά στη σχολική και προσωπική ανάπτυξη του παιδιού.