Πρέπει να μάθω στα παιδιά μου να χρησιμοποιούν την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI);

Ίσως ήρθε η ώρα να αναλογιστούμε πώς θα καθοδηγήσουμε τα πρώτα βήματα των παιδιών μας στον κόσμο της τεχνολογίας.

Η επίδραση της τεχνολογίας στην οικογενειακή ζωή

Καθώς η τεχνητή νοημοσύνη γίνεται όλο και πιο παρούσα στην καθημερινότητά μας, ίσως είναι η στιγμή να σκεφτούμε πώς μπορούμε να στηρίξουμε τα πρώτα τεχνολογικά βήματα των παιδιών μας. Στο Vox.com, δύο γονείς και δημοσιογράφοι —η Άννα Νορθ και ο Άνταμ Κλαρκ Έστες— συζητούν μέσα από τα newsletters τους, Kids Today και User Friendly, ένα ερώτημα που τους απασχολεί τόσο επαγγελματικά όσο και προσωπικά: Πώς θα επηρεάσει η Τεχνητή Νοημοσύνη τη ζωή της επόμενης γενιάς;

Άννα Νορθ: Γεια σου Άνταμ! Χαίρομαι πολύ που θα μιλήσουμε για την AI και τα παιδιά! Εκτός από το ότι γράφω για παιδιά στη δουλειά μου, έχω κι εγώ ένα επτάχρονο παιδί (σήμερα είναι άρρωστο και βλέπει Amphibia, οπότε μπορεί να μας διακόψει), και ένα δίχρονο (που δεν είναι άρρωστο σήμερα, ευτυχώς!).

Άνταμ Κλαρκ Έστες: Γεια σου Άννα! Το δικό μου παιδί δεν έχει κλείσει καν τα δύο, αλλά όπως λένε, «οι μέρες είναι μεγάλες, αλλά τα χρόνια μικρά». Νιώθω ότι σύντομα θα γνωρίσω τους AI φίλους της.

Άννα: Χαχα! Οπότε, για αρχή, να μιλήσουμε λίγο για τις ελπίδες και τους φόβους μας όσον αφορά την ανατροφή των παιδιών στην εποχή της AI;

Πραγματικά νιώθω ότι υπάρχουν πολλά για τα οποία μπορούμε να αισιοδοξούμε: Ενθουσιάζομαι με το ότι τα παιδιά μου μεγαλώνουν σε μια εποχή όπου η AI μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη νέων φαρμάκων ή στην αποκωδικοποίηση της γλώσσας των ελεφάντων (αν και ίσως αυτά τα εργαλεία ανήκουν πιο σωστά στο πεδίο της μηχανικής μάθησης;).

Ο μεγαλύτερος μου φόβος είναι ότι τα παιδιά μου δε θα βλέπουν λόγο να μάθουν ορισμένες δεξιότητες, όπως η γραφή και τα μαθηματικά, αφού η AI μπορεί να κάνει αυτές τις δουλειές γι’ αυτά. Σίγουρα με ανησυχεί και το ενδεχόμενο η AI να πάρει δουλειές, αλλά αυτό είναι κάτι που αργεί ακόμα για τα δικά μου παιδιά.

Μεγαλώνοντας παιδιά την εποχή της τεχνολογίας

Άνταμ: Εγώ δεν ανησυχώ τόσο για το αν το παιδί μου θα έχει φίλους AI. Πιθανότατα θα έχει! Απλώς ελπίζω να μην περνάει υπερβολικό χρόνο με αυτούς, ή γενικά με τεχνολογία που βασίζεται στην AI.

Ελπίζω να μπούμε μαζί σ’ αυτή τη νέα εποχή της AI και να μάθουμε πώς αυτά τα εργαλεία μπορούν να κάνουν τη ζωή μας καλύτερη, πλουσιότερη και πιο ενδιαφέρουσα. Μου θυμίζει την εποχή που μεγάλωνε το διαδίκτυο και το ζούσα μαζί του, ενώ οι γονείς μου φοβούνταν πολύ να το προσεγγίσουν. Εγώ ελπίζω να είμαι πιο τολμηρός.

Άννα: Ο πατέρας μου, πάντως, ήταν από τους πρώτους που ασχολήθηκαν με το διαδίκτυο, κι έτσι το ζήσαμε μαζί, και αυτό ήταν πολύ γλυκό. Μπαίναμε σε chatrooms του Doctor Who — θυμάμαι ότι είχαμε γράψει «η ηλικία μας: 43 και 12». Ήταν ωραίο για μένα γιατί 1) έμαθα να χρησιμοποιώ υπολογιστή και 2) έμαθα να είμαι περίεργη, κι όχι φοβισμένη μπροστά στην τεχνολογία. Αν και, η αλήθεια είναι, λίγο φοβάμαι την AI! Ίσως πρέπει να ξαναβρώ εκείνο το πνεύμα της περιέργειας όταν είμαι με τα παιδιά μου.

Όπως μου είπε μια φίλη, στην περιοχή της ετοιμάζονται να χρησιμοποιήσουν εργαλεία AI ακόμα και στο νηπιαγωγείο — ξεκινάμε δηλαδή από πολύ μικρές ηλικίες.

Άνταμ: Και βλέπω συνέχεια διαφημίσεις για λούτρινα ζωάκια με ενσωματωμένη AI. Η AI είναι ακόμα μια λέξη-μόδα, αλλά νομίζω ότι πλέον βλέπουμε πώς αρχίζει πραγματικά να κυριαρχεί στην τεχνολογία όπως τη γνωρίζουμε. Πάντα λέω ότι είναι απλώς η επόμενη γενιά του λογισμικού που υπάρχει ήδη παντού. Οπότε φυσικά και θα φτάσει και στις τάξεις — όχι μόνο για να αντιγράφουν οι μαθητές!

Άννα: Η αντιγραφή μέσω AI δεν είναι τόσο θέμα για τα μικρότερα παιδιά, γιατί δεν κάνουν ακόμα μεγάλο μέρος της δουλειάς τους σε υπολογιστές. Τα εργαλεία AI που έχω δει για παιδιά δημοτικού είναι π.χ. ένας “έξυπνος” προπονητής ανάγνωσης, που μοιάζει λιγότερο επιρρεπής σε κατάχρηση από ένα εργαλείο τύπου ChatGPT. Έχω ακούσει και για την πιθανότητα πιο προσωποποιημένης διδασκαλίας στο μέλλον μέσω AI, κάτι που θα μπορούσε να είναι θετικό, αφού η ατομική καθοδήγηση έχει πολλά οφέλη, αλλά τα δημόσια σχολεία συνήθως έχουν υπερπλήρη τμήματα. Αυτό δεν με ανησυχεί πολύ — αν και βέβαια υπάρχουν ερωτήματα για την αξιοπιστία αυτών των εργαλείων.

Ο μεγάλος μου γιος είναι στην Α’ Δημοτικού και στο σχολείο τους γίνεται πολλή συζήτηση για τη χρήση της AI στα μαθηματικά. Η λογική που προβάλλεται μοιάζει με εκείνη για τις αριθμομηχανές: ότι δηλαδή αυτά τα εργαλεία θα κάνουν πολλές απλές πράξεις, οπότε τα παιδιά θα πρέπει να σκέφτονται πιο διαισθητικά για τους αριθμούς.

Άνταμ: Με ενδιαφέρει και το πώς η AI θα αλλάξει συνολικά τη λειτουργία του σχολείου. Αν η AI κάνει πολύ εύκολο το να αντιγράψει κάποιος στις εκθέσεις, τι εργασίες θα αναθέτουν οι δάσκαλοι; Και τι θα βαθμολογούν; Δε νομίζω ότι θα επιστρέψουμε στις προφορικές εξετάσεις, αλλά σίγουρα θα πρέπει να ξανασκεφτούμε τι σημαίνει “εκπαίδευση” σε έναν κόσμο που βασίζεται στην AI.

Άννα: Βλέπω ήδη στροφή προς περισσότερες δια ζώσης εργασίες και τεστ, κάτι που δημιουργεί το δικό του άγχος. Αναρωτιέμαι επίσης αν θα υπάρξει μετατόπιση προς άλλες δεξιότητες, αν η γραπτή έκφραση χάσει τη σημασία της. Ήδη βλέπουμε τα παιδιά να καταναλώνουν λιγότερο κείμενο — δε θα μου κάνει εντύπωση αν αρχίσει να δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στην προφορική παρουσίαση ή την παραγωγή ήχου και εικόνας. Αυτό με στεναχωρεί ως συγγραφέα, αλλά ίσως είναι αυτό που θα ήθελε ο Πλάτωνας; Προσπαθώ να θυμάμαι ότι πάντοτε υπήρχε σκεπτικισμός απέναντι στην καινοτομία (ακόμα και για τη γραφή), και πολλοί από τους σημερινούς μας φόβους είναι χιλιάδων ετών.

Μητέρα στην εποχή της τεχνολογίας: Ένας ρόλος που αλλάζει συνεχώς

Άνταμ: Και κάποιοι μοιάζουν ακριβώς με τους φόβους που είχαμε μόλις πριν 10–20 χρόνια. Κάθε φορά που εμφανίζεται μια νέα τεχνολογία ή μέσο, γίνεται ένας συλλογικός πανικός ότι «καταστρέφει τη νεολαία». Το ίδιο έγινε με τα social media, όπως και παλιότερα με την τηλεόραση, τα video games, τα κόμικς, ακόμα και το ραδιόφωνο. Νομίζω ότι το ίδιο θα συμβεί και με την AI στον κοινωνικό τομέα. Ήδη μπορείς να έχεις έναν AI φίλο μέσω apps όπως το Replika ή το Kindroid.

Δεν αστειευόμουν για τα λούτρινα ζώα με AI. Υπάρχει ένα που λέγεται Grok, σχεδιασμένο — από τη Grimes, μάλιστα — για ηλικίες 3 και άνω. Τα παιδιά μπορούν να του κάνουν ερωτήσεις και να παίρνουν απαντήσεις, σαν έναν μελλοντικό Teddy Ruxpin, μόνο που εκείνος είχε μια κασέτα στην κοιλιά του που οι γονείς μπορούσαν να ελέγξουν. Τώρα; Δεν ξέρω τι θα λέει η AI στα παιδιά μας!

Κάποιοι λένε ότι αυτό σημαίνει το τέλος του φανταστικού φίλου. Εγώ νομίζω ότι είναι η αρχή για κάτι νέο. Τι είναι αυτό, δεν μπορώ να φανταστώ — τουλάχιστον προς το παρόν.

Άννα: Μου φαίνεται αστείο, γιατί ο Teddy Ruxpin θεωρούνταν ήδη τρομακτικός! Ο κοινωνικός και παιγνιώδης ρόλος της AI έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Δεν ανησυχώ ότι η AI θα “σκοτώσει” τους φανταστικούς φίλους — τα παιδιά μπορούν να κάνουν φίλο ακόμα και ένα κουτί με ντοματοπολτό, δεν καταστρέφεις έτσι εύκολα τη φαντασία τους.

Αυτό που με ανησυχεί περισσότερο με τους AI φίλους είναι η ασφάλεια — ήδη υπάρχουν αγωγές που λένε ότι chatbots ενθάρρυναν παιδιά προς βία ή αυτοτραυματισμό. Ξέρεις τι είδους ασφαλιστικές δικλίδες υπάρχουν;

Άνταμ: Η γενική μου αίσθηση είναι ότι, όσες δικλίδες κι αν υπάρχουν, η τεχνολογία πάντα βρίσκει τρόπο να τις ξεπερνά. Το YouTube, για παράδειγμα, παλεύει χρόνια να διασφαλίσει ότι τα παιδιά βλέπουν ασφαλές και κατάλληλο περιεχόμενο, αλλά τελικά πολλά παρασύρονται σε περίεργα, αλγοριθμικά βίντεο. Και τώρα προσθέτουμε και περιεχόμενο που δημιουργείται αυτόματα από AI. Άρα, οι γονείς πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί με το τι βλέπουν ή παίζουν τα παιδιά τους.

Μια έρευνα του Pew νωρίτερα φέτος έδειξε ότι περίπου το 25% των εφήβων είχαν χρησιμοποιήσει το ChatGPT για σχολικές εργασίες. Ο αριθμός αυτός είχε διπλασιαστεί μέσα σε ένα χρόνο.

Άρα, αν υποθέσουμε ότι οι δικλίδες δεν υπάρχουν ή δεν θα λειτουργήσουν, και ότι τα παιδιά αργά ή γρήγορα θα δοκιμάσουν κάποιας μορφής AI, πού αφήνει αυτό τους γονείς; Ειλικρινά, νομίζω ότι πρέπει να κάνουμε ό,τι έκανε ο πατέρας σου: να «καθίσουμε μαζί τους στα chatrooms». Να μιλήσουμε με τα chatbots μαζί. Να παίξουμε με τα AI παιχνίδια μαζί. Να μάθουμε αυτή τη νέα τεχνολογία μαζί με τα παιδιά και να τους δείξουμε πότε πρέπει να την αφήνουν στην άκρη.

Άννα: Ο πατέρας μου σίγουρα θα εκτιμήσει αυτή την επιβεβαίωση της παιδαγωγικής του! Αλλά δεν είσαι μόνο εσύ — ο Άντριου Πριζμπίλσκι, καθηγητής στην Οξφόρδη που μελετά την επίδραση των smartphones στα παιδιά, λέει ότι σύστησε στα παιδιά του τα κινητά όπως θα τα μάθαινες να κάνουν ποδήλατο: Είναι ένα εργαλείο. Έχει κινδύνους αλλά και χρησιμότητα. Μπορεί να είναι διασκεδαστικό και είναι βασικό κομμάτι της ζωής. Ίσως το ίδιο ισχύει και για την AI;

Αυτή η συζήτηση με κάνει να σκέφτομαι ότι ίσως πρέπει να χρησιμοποιώ περισσότερη AI μαζί με τα παιδιά μου — κάτι που δεν περίμενα να καταλήξω να λέω.

Γονείς στρέφονται στο ChatGPT για παιδιατρικές συμβουλές - Αλλά είναι ασφαλές;

Άνταμ: Αξίζει να σημειώσουμε ότι κυρίως μιλάμε εδώ για γενετική AI και chatbots. Υπάρχουν όμως και γεννήτριες εικόνας και βίντεο. Όλα αυτά βρίσκουν ήδη ξεκάθαρη θέση στο σχολικό περιβάλλον — είτε ως εργαλεία για αντιγραφή είτε ως μέσα μάθησης. Όμως δεν έχουμε αγγίξει καν το πώς οι μελλοντικές γενιές τεχνητής νοημοσύνης θα επηρεάσουν τη ζωή των παιδιών μας — όπως οι αυτόνομοι AI πράκτορες που θα μπορούν να χειρίζονται υπολογιστές χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση ή η λεγόμενη γενική τεχνητή νοημοσύνη, που θεωρητικά θα μπορεί να εκτελεί κάθε είδους εργασία. Αυτό το μέλλον, ομολογώ, μου είναι ακόμη δύσκολο να το συλλάβω.

Άννα: Ναι, νομίζω ότι πολλά πράγματα που θα έρθουν τα επόμενα 10–15 χρόνια, τόσο στην AI όσο και στη ζωή των παιδιών μας γενικότερα, είναι δύσκολο να τα φανταστεί κανείς. Ο άντρας μου κι εγώ αστειευόμαστε ότι τα παιδιά μας θα πάνε στο πανεπιστήμιο στο φεγγάρι — αλλά νομίζω ότι είναι ένας τρόπος να εκφράσουμε την αβεβαιότητα που πάντα υπάρχει όταν προσπαθείς να προβλέψεις τόσο μακριά στο μέλλον.