Η πρώτη περίοδος ενός κοριτσιού ή αλλιώς εμμηναρχή

Η πρώτη φορά, που η έφηβη θα δει περίοδο είναι ένα ορόσημο της ζωής της. Είναι το γεγονός, που κατά κάποιον τρόπο σηματοδοτεί την έναρξη της μετάβασης της νεαρής από το στάδιο του «κοριτσιού» στο στάδιο της «γυναίκας».

Σε ποια ηλικία ένα κορίτσι βλέπει για πρώτη φορά περίοδο;

Στην Ελλάδα ο μέσος όρος της ηλικίας εμφάνισης της έμμηνου ρύσης είναι τα 12,1 έτη. Γενικά από τις διάφορες μελέτες έχει προκύψει, πως στο 84,5% των περιπτώσεων η έμμηνος ρύση θα εμφανιστεί μεταξύ των 11,9 και των 13,25 ετών περίπου. Οι τιμές αυτές δεν διαφέρουν σημαντικά, από τις τιμές, που προέκυψαν από ανάλογες μελέτες στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

Η ηλικία της εμμηναρχής έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια;

Από ιστορικές μελέτες προκύπτει, πως υπάρχει μια σαφής πτώση της ηλικίας της πρώτης περιόδου (εμμηναρχής) κατά τη διάρκεια του 19ου και 20ου αιώνα. Η πτώση αυτή αρχικά φάνηκε, πως σταμάτησε τη δεκαετία του 1950. Συγκεκριμένα, η ηλικία εμμηναρχής έπεφτε κατά περίπου 4 μήνες κάθε δεκαετία μεταξύ των ετών 1850 και 1960.

Πριν το 1900 η μέση ηλικία εμμηναρχής ήταν τα 14 έτη. Η ηλικία αυτή έπεσε στα 12,43 έτη, όπως συμπέρανε μελέτη, η οποία διεξήχθη μεταξύ του 1988 και του 1994. Εντούτοις, στοιχεία, που προέκυψαν από μελέτη, η οποία περιέλαβε κορίτσια γεννηθέντα το 1980, κατέδειξαν ηλικία εμμηναρχής τα 12,34 έτη. Συνεπώς, υφίσταται η πιθανότητα περαιτέρω πτώσης της ηλικίας εμμηναρχής.

Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την ηλικία της πρώτης περιόδου (εμμηναρχής);

Ο βασικότερος παράγων, που επηρεάζει την ηλικία της εμμηναρχής είναι η κληρονομικότητα. Αν και ακόμα δεν έχουμε εντοπίσει συγκεκριμένα γονίδια, τα οποία να εμπλέκονται στην ηλικία της εμμηναρχής, παρατηρήσεις σε ζεύγη μητέρας και κόρης καθώς και αδελφών κατέδειξαν τη σημασία της κληρονομικότητας. Επομένως, με αρκετή ασφάλεια θα μπορούσαμε να προβλέψουμε πότε θα έρθει για πρώτη φορά η περίοδος μιας έφηβης με βάση το πότε ήρθε η περίοδος της μητέρας της ή της μεγαλύτερης αδελφής της.

Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες, που ενδεχομένως επηρεάζουν την ηλικία της εμμηναρχής, η σημασία των οποίων όμως δεν είναι καθολικώς αποδεκτή από την επιστημονική κοινότητα. Μεταξύ των παραγόντων αυτών συγκαταλέγεται το σωματικό βάρος της νεαρής γυναίκας. Έχει διατυπωθεί η υπόθεση, πως η περίοδος εμφανίζεται για πρώτη φορά αφού το ποσοστό του σωματικού λίπους αυξηθεί από το 16% της προεφηβικής ηλικίας στο 23,5%. Τα υπέρβαρα κορίτσια μάλιστα τείνουν να εμφανίσουν για πρώτη φορά περίοδο πιο νωρίς σε σχέση με τα κορίτσια με φυσιολογικό σωματικό βάρος ή σε σχέση με τα λιποβαρή κορίτσια.

Υπάρχουν κάποιες μελέτες, που έχουν συσχετίσει το χαμηλό βάρος του κοριτσιού στον τοκετό με την μικρότερη κατά 5 με 10 μήνες ηλικίας της εμμηναρχής.

Μία ενδιαφέρουσα μελέτη στο Πανεπιστήμιο Colombian κατέδειξε, πως γυμναστική δραστηριότητα περίπου 2 ωρών ημερησίως καθυστερεί την εμμηναρχή. Η ηλικία εμμηναρχής είναι άλλωστε κατά μέσο όρο υψηλότερη σε χορεύτριες, αλλά και αθλήτριες σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό με μοναδική εξαίρεση της κολυμβήτριες. Στις κολυμβήτριες φαίνεται πως δεν καθυστερεί η εμμηναρχή, διότι το ποσοστό σωματικού λίπους τους συνήθως πλησιάζει το αντίστοιχο ποσοστό του γενικού πληθυσμού.

Εμπλοκή στην ηλικία της εμμηναρχής φαίνεται, πως έχουν και ψυχολογικοί παράγοντες. Έτσι κορίτσια, που βιώνουν ψυχική πίεση ενδέχεται να εμφανίσουν για πρώτη φορά περίοδο σε νεαρότερη ηλικία. Συγκεκριμένα το σταθερό και υποστηρικτικό οικογενειακό περιβάλλον έχει σχετισθεί με μεγαλύτερη ηλικία εμμηναρχής. Αντίθετα, οι ενδοοικογενειακές συγκρούσεις, το διαζύγιο, αλλά και η μακρόχρονη απουσία ενός γονέα συνδέονται με πρωιμότερη εμμηναρχή. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η παρατήρηση πως 396 κορίτσια, τα οποία εστάλησαν από τους γονείς τους από τη Φιλανδία σε προσωρινές ανάδοχες οικογένειες στη Σουηδία και τη Δανία μεταξύ των ετών 1934 και 1944 λόγω του Σοβιετο – Φιλανδικού Πολέμου, εμφάνισαν νωρίτερα εμμηναρχή σε σχέση με άλλα κορίτσια.

Μπορούμε παρατηρώντας τις αλλαγές στο σώμα ενός κοριτσιού να προβλέψουμε πότε θα έρθει η πρώτη περίοδος (εμμηναρχή);

Η εμμηναρχή αποτελεί ένα σημαντικό – ίσως το σημαντικότερο – γεγονός, που χαρακτηρίζει την περίοδο της ζωής του κοριτσιού, που ονομάζουμε Ήβη. Η Ήβη χαρακτηρίζεται από αλλαγές στο σώμα και στην ψυχή του κοριτσιού, που σηματοδοτούν τη σταδιακή μετάβασή του από το στάδιο του παιδιού στο στάδιο της γυναίκας, η οποία αποκτά και τη γονιμότητα.

Οι αλλαγές στο σώμα του κοριτσιού χαρακτηρίζονται από την εμφάνιση των λεγόμενων δευτερογενών χαρακτηριστικών του φύλου. Συγκεκριμένα αυξάνεται το ύψος, ενώ παράλληλα αυξάνεται το μέγεθος των μαστών και εμφανίζεται τριχοφυΐα στο εφήβαιο και στις μασχάλες.

Σε γενικές γραμμές, όταν ένα κορίτσι εμφανίσει «πραγματικό» στήθος – και λέγοντας «πραγματικό» στήθος εννοούμε, ότι άρχισε να φορά στηθόδεσμο – ή εμφανίσει τριχοφυΐα – ακόμα και αραιή – στο εφήβαιο ή τις μασχάλες, τότε μπορούμε να περιμένουμε, πως η περίοδος θα εμφανιστεί μέσα στους επόμενους 3 έως 6 μήνες.

Επίσης αν ένα κορίτσι για μεγάλο διάστημα ψηλώνει ταχύτατα και στη συνέχεια σε διάστημα ενός έτους πήρε λίγο ύψος (λιγότερα από 6 εκατοστά), τότε είναι πιθανό να βρίσκεται κοντά στην εμμηναρχή.

Η έναρξη της ήβης στο 98,8% των Αμερικανίδων λαμβάνει χώρα μεταξύ των 8 και των 13 ετών. Η συμπλήρωση των δευτερογενών χαρακτηριστικών του φύλου περατώνεται μέσα σε 1,5 με 6 έτη, με μέσο όρο τα 4,2 έτη.

Μετά την πρώτη περίοδο, συνεχίζουν να ψηλώνουν τα κορίτσια;

Από στατιστικές προκύπτει, πως μετά την πρώτη περίοδο (εμμηναρχή) τα κορίτσια παίρνουν κατά μέσο όρο 7 επιπλέον εκατοστά σε ύψος. Εντούτοις, το επιπλέον ύψος, που θα λάβει το κορίτσι μετά την πρώτη του περίοδο εξαρτάται και από την ηλικία της εμμηναρχής. Έτσι κορίτσια, που εμφάνισαν εμμηναρχή στην ηλικία των 10 ετών, θα πάρουν κατά μέσο όρο 10 επιπλέον εκατοστά σε ύψος μετά από την πρώτη τους περίοδο, ενώ κορίτσια με εμμηναρχή στα 15 έτη, θα πάρουν κατά μέσο όρο 5 επιπλέον εκατοστά σε ύψος.

Μετά την πρώτη περίοδο, είναι φυσιολογική η αστάθεια του κύκλου;

Οι ενδοκρινολογικοί μηχανισμοί, που ελέγχουν την έμμηνο ρύση χρειάζονται περίπου 3 χρόνια, για να ωριμάσουν. Έτσι η αστάθεια του κύκλου κατά την πρώτη τριετία μετά από την εμμηναρχή είναι συνηθισμένη και σε γενικές γραμμές δεν χρειάζεται να προκαλεί ανησυχία.

Πώς μπορώ να προετοιμάσω την κόρη μου για την πρώτη περίοδο (εμμηναρχή);

Η πρώτη φορά, που η έφηβη θα δει περίοδο είναι ιδιαίτερα έντονη και σε μερικές περιπτώσεις τραυματική. Στην πραγματικότητα το καλύτερο «φάρμακο», για να βοηθηθεί είναι η σωστή ενημέρωσή της. Είναι σημαντικό να απαντάμε στις ερωτήσεις της με ειλικρίνεια και να της δώσουμε να καταλάβει, πως η έμμηνος ρύση είναι μια φυσιολογική διαδικασία.

Κάποιες έφηβες μάλιστα ίσως να φοβηθούν και να πιστέψουν, πως το σώμα τους έχει κάποιο πρόβλημα. Είναι βοηθητικό να τους δώσουμε να καταλάβουν, πως η πρώτη τους περίοδος είναι σημάδι υγείας και δείχνει πως το σώμα τους ωριμάζει.

Η κόρη μου καθυστερεί να δει την πρώτη της περίοδο, πότε πρέπει να ενημερωθεί ο ιατρός;

Σε γενικές γραμμές υπάρχουν κάποια κριτήρια, που θα σας κάνουν να αναζητήσετε ιατρική συμβουλή:

• Αν είναι 16 ετών και δεν έχει ξεκινήσει η έμμηνος ρύση.
• Αν 13 ετών και δεν έχουν αρχίσει να σχηματίζονται οι μαστοί ή δεν εμφανιστεί τριχοφυΐα στο εφήβαιο και στις μασχάλες.
• Αν έχουν περάσει 2 χρόνια από τον σχηματισμό των μαστών ή την εμφάνιση τριχοφυΐας στο εφήβαιο και στις μασχάλες, χωρίς να έχει ξεκινήσει η έμμηνος ρύση.

Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr
email: care@eleftheia.gr

^{_{*πρώτη δημοσίευση 31/10/2016}}