Γιατί ο εθισμός των παιδιών στις οθόνες ανησυχεί τους ειδικούς περισσότερο από τη διάρκεια χρήσης

Η χρήση κοινωνικών δικτύων, βιντεοπαιχνιδιών και smartphones από παιδιά και εφήβους έχει αυξηθεί, προκαλώντας ανησυχία για τη σύνδεση μεταξύ χρόνου μπροστά στην οθόνη και ψυχικής υγείας. Αυτό έχει οδηγήσει ακόμη και σε νομοθεσίες, όπως απαγορεύσεις κινητών σε σχολεία.

Παιδική ψυχική υγεία: Η αυξημένη χρήση οθόνης σχετίζεται με άγχος και χαμηλή αυτοεκτίμηση σε παιδιά

Η προσοχή εστιάζεται συχνά στη διάρκεια χρήσης. Η Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία (AAP) συστήνει να αποφεύγεται οποιαδήποτε χρήση οθονών για βρέφη και νήπια εκτός από βιντεοκλήσεις και περιορισμένη χρήση με την παρουσία ενηλίκου για μικρά παιδιά.

Όμως, μια νέα μελέτη του JAMA υποστηρίζει πως δεν έχει τόσο σημασία ο χρόνος που περνά ένα παιδί ή έφηβος μπροστά σε οθόνες, όσο το κατά πόσο η χρήση έχει γίνει εθιστική.

Οθόνες στην προσχολική ηλικία: Αναγκαίο κακό ή χρήσιμο εργαλείο;

«Όσοι ανέφεραν ότι νιώθουν εθισμένοι στις συσκευές τους διέτρεχαν σημαντικά μεγαλύτερο κίνδυνο να εκδηλώσουν αυτοκτονικές σκέψεις και επικίνδυνες συμπεριφορές», λέει ο ψυχίατρος Δρ Zishan Khan. «Αυτή η διάκριση είναι κρίσιμη. Μας βοηθά να επικεντρωθούμε στην ποιότητα και τη λειτουργία της χρήσης, αντί απλώς στην ποσότητα», πρόσθεσε.

Η μελέτη για τον εθισμό στις οθόνες και την ψυχική υγεία

Η έρευνα ανέλυσε πάνω από 4.200 Αμερικανούς εφήβους, με μέσο όρο ηλικίας τα 10 έτη, παρακολουθώντας τους για τέσσερα χρόνια, προκειμένου να εντοπιστεί σύνδεση μεταξύ εθιστικής χρήσης και ψυχικών προβλημάτων.

• Περίπου το 1/3 των παιδιών είχαν αυξημένο εθισμό στα social media μέχρι τα 14 τους.

• Το 25% έδειξε σημάδια εθισμού στα κινητά.

• Πάνω από το 40% εμφάνισε εθισμό στα βιντεοπαιχνίδια.

Ο εθισμός αυτός συσχετίστηκε με αυξημένα προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως άγχος, κατάθλιψη και αυτοκτονικές σκέψεις.

«Το πρόβλημα δεν ήταν απλώς ο χρόνος μπροστά στην οθόνη,» εξηγεί η ψυχολόγος Δρ Amy Todey, «αλλά οι συναισθηματικές αντιδράσεις και η αίσθηση εξάρτησης—όπως το να μην μπορείς να σταματήσεις ή να θυμώνεις όταν δεν έχεις πρόσβαση.»

Ωστόσο, η μελέτη έχει περιορισμούς. Η ψυχολόγος Δρ Ioana Pal επισημαίνει ότι δεν ελήφθησαν υπόψη άλλοι παράγοντες, όπως οικογενειακές συνθήκες ή ήδη υπάρχοντα ψυχικά προβλήματα. Επίσης, η μελέτη δεν δίνει σαφή ορισμό του όρου «εθισμός στις οθόνες», θέμα που παραμένει υπό συζήτηση.

Το 40% των παιδιών ηλικίας 2 ετών έχουν πλέον το δικό τους tablet, σύμφωνα με νέα μελέτη

Σημάδια εθισμού στις οθόνες

Σύμφωνα με τον Δρ James Sherer, διευθυντή μονάδας αντιμετώπισης εθισμών στην Κλινική Carrier στο Νιου Τζέρσεϊ, μερικά συχνά σημάδια εθισμού στην τεχνολογία είναι:

• Εμμονή με τη χρήση της τεχνολογίας ή για τη χρήση της.

• Αίσθηση ανάγκης για συνεχή χρήση.

• Χρήση για αποφυγή προβλημάτων.

• Αποτυχημένες προσπάθειες μείωσης της χρήσης.

• Νευρικότητα ή ενόχληση χωρίς πρόσβαση.

• Επιδείνωση της σχολικής ή επαγγελματικής απόδοσης λόγω της χρήσης.

Η Δρ Pal τονίζει ότι οι γονείς πρέπει να συνεχίσουν να βάζουν χρονικά όρια, γιατί ο υπερβολικός χρόνος αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης εθισμού.

Πώς να προλάβετε τον εθισμό στις οθόνες

Μιλήστε γι' αυτό:

Εξηγήστε τι είναι ο εθισμός και γιατί μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε. Έτσι δίνεται ευκαιρία για συζητήσεις σχετικά με στρατηγικές αντιμετώπισης, αυτοέλεγχο και διαχείριση χρόνου.

Το 55% των γονιών χρησιμοποιεί τον χρόνο οθόνης ως ανταμοιβή - Πόσο σωστή είναι αυτή η πρακτική;

Γνωρίστε τις εφαρμογές πριν την έγκριση

Ενημερωθείτε για το περιεχόμενο των παιχνιδιών ή εφαρμογών, ρωτήστε άλλους γονείς, δοκιμάστε τα οι ίδιοι αν μπορείτε, για να κατανοήσετε τι προσφέρει και πώς επηρεάζει το παιδί.

Θέστε όρια

Ο Δρ Khan προτείνει να δημιουργείτε μαζί με το παιδί «συμφωνίες χρήσης» αντί να επιβάλλετε κανόνες. Έτσι, ενισχύεται η υπευθυνότητα και η αμοιβαία εμπιστοσύνη.

Ενθαρρύνετε εναλλακτικές δραστηριότητες

Αν το παιδί έχει πάθος με την τεχνολογία, χρησιμοποιήστε το ως εφαλτήριο: π.χ. ένα παιδί που αγαπά το TikTok μπορεί να δοκιμάσει θεατρική ομάδα ή μάθημα βίντεο.

Μιλήστε με άλλους γονείς

Συζητήστε με άλλους γονείς και δημιουργήστε κοινές πολιτικές για τα παιδιά (π.χ. καθυστέρηση στην απόκτηση smartphone).

Τα ελληνόπουλα περνούν πολύ χρόνο στις οθόνες, δεν αθλούνται και δεν τρέφονται σωστά

Αντιμετωπίστε τον εθισμό ως θέμα ψυχικής υγείας

Αντί για τιμωρία, δείξτε κατανόηση. Κάντε ερωτήσεις όπως «Τι νιώθεις όταν είσαι online;» και ζητήστε βοήθεια από ειδικό αν χρειαστεί.