Πώς η τεχνολογία έχει επηρεάσει την ανάπτυξη του εγκεφάλου των παιδιών;

Τα τελευταία χρόνια, γονείς και εκπαιδευτικοί παρατηρούν όλο και πιο έντονα αλλαγές στη συμπεριφορά και τις ικανότητες των παιδιών . Τώρα, η νευροεπιστήμη επιβεβαιώνει αυτό που πολλοί είχαν υποψιαστεί: η αυξημένη έκθεση σε ψηφιακές συσκευές μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο.

Μελέτες δείχνουν ότι όταν τα παιδιά στερούνται πολύπλοκων ερεθισμάτων από τον πραγματικό κόσμο, η ανάπτυξη των εκτελεστικών λειτουργιών – δηλαδή της ικανότητας σχεδιασμού, αυτοελέγχου και λήψης αποφάσεων – καθυστερεί. Οι εγκεφαλικές συνδέσεις των παιδιών που περνούν πολύ χρόνο σε ψηφιακό περιβάλλον αρχίζουν να μοιάζουν με αυτές που παρατηρούνται σε εγκεφάλους με διαταραχές προσοχής ή άλλες νευροαναπτυξιακές διαφορές.

Ποια ψηφιακά εργαλεία βοηθούν τα παιδιά με δυσλεξία στα μαθήματα του σχολείου;

Τι δείχνουν οι νευροαπεικονίσεις

Η τεχνολογία σήμερα επιτρέπει να βλέπουμε αυτές τις διαφορές με απεικονιστικές μεθόδους όπως η μαγνητική τομογραφία (MRI). Παιδιά που παίζουν και κινούνται σε τρισδιάστατους χώρους αναπτύσσουν πλούσιες συνδέσεις μεταξύ του μετωπιαίου λοβού και άλλων περιοχών του εγκεφάλου τους. Αντίθετα, εκείνα που καταναλώνουν ώρες ψηφιακού περιεχομένου εμφανίζουν λιγότερη νευρωνική δικτύωση, κάτι που δεν εξαρτάται από διάγνωση ΔΕΠΥ ή άλλης διαταραχής.

Η επίδραση ξεκινά από νωρίς

Ερευνητικά δεδομένα δείχνουν αλλαγές στη φαιά ουσία ακόμη και σε παιδιά 3 έως 5 ετών που εκτίθενται σε υπερβολικό ψηφιακό περιεχόμενο. Οι περιοχές του εγκεφάλου που επηρεάζονται σχετίζονται με τη γλώσσα, την ανάγνωση, την ενσυναίσθηση και άλλες ανώτερες γνωστικές δεξιότητες. Με την πάροδο του χρόνου, η έλλειψη εμπειριών από τον πραγματικό κόσμο μπορεί να οδηγήσει σε ακόμη πιο έντονες αλλαγές.

Το smartphone και το φαινόμενο του «αόρατου γονέα»

Η ένδειξη από τα τεστ νοημοσύνης

Ένα αντικειμενικό μέτρο αυτής της τάσης φαίνεται στα τεστ νοημοσύνης, όπως η κλίμακα WAIS. Όταν η WAIS-R κυκλοφόρησε το 1981, ο φυσικός βαθμός μνήμης εργασίας για έφηβους 18-19 ετών θεωρούνταν 14 σωστές απαντήσεις. Με την κυκλοφορία της WAIS-5 το 2024, ο κανονικοποιημένος βαθμός μειώθηκε σε 12. Μια πτώση δύο βαθμών σε 40 χρόνια μπορεί να μην φαίνεται μεγάλη, αλλά είναι ενδεικτική, ειδικά αν σκεφτούμε την εκτεταμένη χρήση τεχνολογίας από τους εφήβους τα τελευταία 20 χρόνια. Οι κλινικές παρατηρήσεις δείχνουν ότι η πτώση επιταχύνεται και το επόμενο μελλοντικό σκορ που πιθανότατα θα δείξει ακόμα μεγαλύτερη μείωση.

Τι μπορούμε να κάνουμε γονείς και εκπαιδευτικοί

Το καλό νέο είναι ότι η πρόληψη και η έγκαιρη παρέμβαση μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Η ενσωμάτωση δραστηριοτήτων που ενισχύουν τις εκτελεστικές λειτουργίες στην τάξη και στο σπίτι μπορεί να αντιστρέψει τις επιπτώσεις της ψηφιακής υπερκατανάλωσης και να βοηθήσει τα παιδιά να αναπτύξουν τις δεξιότητες που χρειάζονται για να επιτύχουν στην ενήλικη ζωή.

Παιδιά και τεχνολογία: Τελικά, ποιος ορίζει τα όρια;

Η πρόκληση σήμερα είναι να βρούμε τη σωστή ισορροπία ανάμεσα στην τεχνολογία και την πραγματική ζωή, ώστε οι εγκέφαλοι των παιδιών μας να μεγαλώσουν υγιείς και δυνατοί.

^{Πηγή: psychologytoday.com}