Ελεύθερος τοκετός: Τι αποκαλύπτει μεγάλη έρευνα του Guardian για την «ακραία» εκδοχή του freebirth

Μια μακροχρόνια, ερευνητική δημοσιογραφική έρευνα του Guardian, που διήρκεσε έναν ολόκληρο χρόνο και βασίστηκε σε δεκάδες συνεντεύξεις, χιλιάδες σελίδες εγγράφων, ιατρικών σημειώσεων και βιντεοληπτικού υλικού, φέρνει στο φως μια από τις πιο αμφιλεγόμενες και επικίνδυνες τάσεις στον τομέα της μητρότητας: την «ακραία» εκδοχή του freebirth, του τοκετού χωρίς καμία ιατρική υποστήριξη.

Η έρευνα εστιάζει στο δίκτυο «Free Birth Society» (FBS), μια διεθνή επιχειρηματική - και όχι απλώς ιδεολογική- δραστηριότητα που ιδρύθηκε στις ΗΠΑ από τις Emilee Saldaya και Yolande Norris-Clark, δύο πρώην μαίες που εξελίχθηκαν σε influencers με παγκόσμια επιρροή μέσα από podcasts, online σχολές και social media.

Το Guardian αποφάσισε να ασχοληθεί διεξοδικά με το θέμα λόγω ενός ανησυχητικού φαινομένου: όλο και περισσότερες γυναίκες σε πολλές χώρες -ανάμεσά τους και ευρωπαϊκές- παρουσίαζαν σοβαρές επιπλοκές ή θρηνούσαν μωρά που πέθαναν σε αβοήθητους τοκετούς, επηρεασμένες από τις πρακτικές και τις ιδεολογίες του FBS.

Γιατί έκανε αυτή την έρευνα ο Guardian;

Οι συντάκτες του Guardian ξεκίνησαν την έρευνα μετά από συστηματικές αναφορές μαιευτήρων, μαιών και οικογενειών για:

• νεογνικούς θανάτους αμέσως μετά από freebirth,
• ακραία παρατεταμένους τοκετούς (ακόμη και 8–9 ημερών),
• επιβλαβείς οδηγίες από αυτοαποκαλούμενες «αυθεντικές μαίες» χωρίς καμία εκπαίδευση,
• και οικονομική εκμετάλλευση γυναικών που αναζητούσαν μια πιο «φυσική» ή λιγότερο ιατρικοποιημένη εμπειρία τοκετού.

Παράλληλα, σταδιακά εμφανίζονταν ομάδες υποστήριξης στο Reddit και στα social media που κατήγγειλαν το FBS για πλάνες, για τραγικά λάθη αλλά και για απόπειρες συγκάλυψης θανάτων νεογνών. Η δημοσιογραφική ομάδα θέλησε να ελέγξει πόσο εκτεταμένο είναι το φαινόμενο και τι πραγματική ζημιά προκαλεί.

Μερικά από τα μηνύματα που μαμάδων που μπορεί να βρει κανείς εκεί:

«Είμαστε μια ομάδα γυναικών που επηρεάστηκαν άμεσα από αμέλεια, κακοποίηση και χειραγώγηση. Σκοπός μας: Να προειδοποιήσουμε όσες συμμετέχουν αυτή τη στιγμή, να βοηθήσουμε γυναίκες να καταλάβουν τι συνέβη και να προστατέψουμε μελλοντικές μητέρες.»

«Έχω υποστεί κακοποίηση, εξαπάτηση και έχασα πολύτιμα μωρά.»

«Το FBS είναι μια αίρεση (πιθανώς και αίρεση του θανάτου)» και καλεί σε καταγγελία στην ιατρική επιτροπή της Βόρειας Καρολίνας για παράνομη παροχή ιατρικών συμβουλών από την Emilee Saldaya.

«Πολλές γυναίκες εγκαταλείπουν το Lighthouse, φεύγουν από τη σχολή MatriBirth … Πάρτε πίσω την αυτονομία σας και αφήστε αυτή την ιδεολογία.»

Η ιδεολογία πίσω από το FBS - και πώς έγινε ένα brand πολλών εκατομμυρίων

Το FBS «ντύνει» την πρακτική του freebirth με μια σχεδόν δογματική αφήγηση: η «κυρίαρχη γυναίκα» δεν χρειάζεται γιατρούς, δεν χρειάζεται μαίες, δεν χρειάζεται προγεννητικό έλεγχο, ούτε καν σχέδιο για το ενδεχόμενο επείγοντος.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ:

• Οι ηγέτιδες ισχυρίζονταν ότι η ύπαρξη πλάνου έκτακτης ανάγκης αποτελεί «ηθική αποτυχία»,
• Ενθάρρυναν γυναίκες να παρακάμπτουν νοσοκομεία ακόμη και σε προφανείς κρίσιμες καταστάσεις,
• Παρουσίαζαν τον τοκετό ως «πνευματικό μονοπάτι», όπου η ιατρική παρέμβαση είναι σχεδόν πάντα βλαβερή ή «βίαιη».

Την ίδια στιγμή, το FBS εξελίχθηκε σε μια επιχείρηση πολλών εκατομμυρίων, με:

• σχολές για «Radical Birth Keepers/Ριζοσπαστικές φύλακες της γέννας»,
• μια «σχολές μαιευτικής» 12.000 δολαρίων ετησίως,
• ακριβές συνδρομές και online ακαδημίες,
• και πάνω από 13 εκατ. δολάρια έσοδα από το 2018.

Πολλές από τις «μαίες» που εκπαιδεύει το FBS δεν έχουν καμία κλινική γνώση, καμία ικανότητα σε επείγουσες παρεμβάσεις και συχνά δεν γνωρίζουν βασικές διαδικασίες νεογνικής αναζωογόνησης.

Τι αποκάλυψε η έρευνα: θάνατοι νεογνών, σοβαροί τραυματισμοί και επικίνδυνες πρακτικές

Ο Guardian εντόπισε τουλάχιστον 48 περιπτώσεις θανάτων ή σοβαρών επιπλοκών σε όλο τον κόσμο που συνδέονται με επιρροή από το FBS. Οι δημοσιογράφοι προχώρησαν σε 18 αναλυτικές συνεντεύξεις με μητέρες που έχασαν τα μωρά τους, επιβεβαιώνοντας με ιατρικά έγγραφα, νομικά στοιχεία και βίντεο ότι:

• οι γυναίκες παρέμεναν σε τοκετούς 100+ ωρών χωρίς καμία βοήθεια,
• καταστάσεις όπως προεκλαμψία, αιμορραγία, εμβρυϊκή δυσχέρεια αγνοούνταν ή θεωρούνταν «φυσικές»,
• η νεογνική αναζωογόνηση παρουσιαζόταν ως «περιττή παρέμβαση» που «στερεί από το μωρό την επιλογή του να ζήσει».

Ένα από τα πιο σοκαριστικά σημεία της έρευνας είναι ότι πολλές φορές οι influencer-ηγέτιδες παρείχαν οδηγίες την ώρα του τοκετού μέσω μηνυμάτων ή τηλεφώνου. Σε μία περίπτωση, πρώιμος θάνατος μωρού ακολουθήθηκε από οδηγίες προς τη μητέρα για το πώς να δώσει παραπλανητικές πληροφορίες στο νοσοκομείο.

Μητέρα: Lorren Holliday

Τι συνέβη: Η Holliday, μετά από έξι ημέρες εξαντλητικού τοκετού στο σπίτι, έστειλε φωτογραφίες και μηνύματα στη Emilee Saldaya, η οποία της έδωσε οδηγίες για το πώς να παραπλανήσει το νοσοκομείο σχετικά με τον χρόνο που είχαν σπάσει τα νερά της, ώστε να αποφύγει άμεση και απαραίτητη ιατρική παρέμβαση.

Ακριβή λόγια της μαμάς από τη συνομιλία της έτσι όπως τη δημοσίευσε o Guardian:

«Εντάξει… Νομίζω ότι θα πάω στο νοσοκομείο… Νιώθω φρικτά γι’ αυτό… αλλά δεν θέλω να αφήσω την περηφάνια μου να βλάψει το μωρό… Ναι, δεν πρόκειται να πω όλη την αλήθεια… Ωχ, μήπως πω 12 ώρες;»

Μετά την τραγική ανακάλυψη ότι το μωρό της είχε πεθάνει: «Ήθελα το καλύτερο για τη Journey Moon… Γι’ αυτό άντεξα τόσο πολύ, για να της δώσω τον καλύτερο δυνατό τοκετό. Όταν οι άνθρωποι άρχισαν να με αποκαλούν εγωίστρια και άπληστη, αυτό με καταρράκωσε, γιατί το έκανα για εκείνη.»

Ένα «παράλληλο σύστημα» χωρίς ασφάλεια, λογοδοσία ή κλινική γνώση

Το FBS διαμορφώνει μια κλειστή διαδικτυακή κοινότητα, την «Lighthouse», όπου κυριαρχεί:

• η ιδέα ότι οι γιατροί και οι μαίες είναι «εχθροί»,
• η πεποίθηση ότι ο θάνατος μωρού δεν είναι απαραίτητα «κακός» ή «λάθος»,
• η πλήρης απόρριψη προγεννητικών εξετάσεων,
• η πίεση προς τις γυναίκες να το κάνουν «μόνες τους» για να είναι «αληθινά δυνατές».

Η έρευνα αποκαλύπτει ότι ακόμη και μέσα στην κοινότητα, όταν συνέβαιναν θάνατοι νεογνών, αυτοί ξεχνιούνταν σκόπιμα, ώστε οι νέες γυναίκες να μην γνωρίζουν τους κινδύνους.

Πρώην μέλος της κοινότητας Lighthouse, η οποία είχε χάσει το μωρό της το 2024, περιγράφει τον κύκλο «διαγραφής» των παιδιών που πεθαίνουν:

«Υπάρχει ένας κύκλος. Παιδιά πεθαίνουν. Αυτό είναι γνωστό στην κοινότητα για κάποιο διάστημα, μετά έρχονται νέες γυναίκες στο Lighthouse, και αυτά τα παιδιά ξεχνιούνται. Είναι σαν να διαγράφονται τα παιδιά μας.»

Γιατί αφορά και την Ελλάδα;

Αν και το FBS είναι κυρίως αμερικανικό φαινόμενο, η επιρροή του είναι διεθνής: καταγεγραμμένοι θάνατοι και σοβαρές επιπλοκές υπήρξαν σε χώρες όπως Γαλλία, Ελβετία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισραήλ, Αυστραλία, ακόμη και σε χώρες της Ασίας και της Αφρικής.

Η Ελλάδα έχει ήδη κοινότητες φυσικού τοκετού, doulas και ομάδες που υποστηρίζουν πιο φυσικές εμπειρίες γέννας κάτι που είναι απόλυτα θεμιτό όταν υπάρχει επαγγελματική μαιευτική υποστήριξη και ασφάλεια. Το πρόβλημα είναι η εξάπλωση ακραίων ιδεών όπως:

• τοκετός χωρίς καμία μαία,
• άρνηση ιατρικής βοήθειας ακόμη και σε επείγοντα,
• παρατεταμένοι τοκετοί χωρίς επίβλεψη,
• ιδεολογικές θεωρίες ότι «το μωρό επιλέγει να αναπνεύσει ή όχι»

αποτελούν πραγματικό και άμεσο κίνδυνο για μητέρες και νεογνά.

Η παγίδα: πώς γυναίκες με καλές προθέσεις οδηγούνται σε επικίνδυνες αποφάσεις

Η έρευνα δείχνει ότι οι περισσότερες γυναίκες που ακολουθούν το FBS:

• επιθυμούν να γεννήσουν ήρεμα και φυσικά, χωρίς πολλές επεμβάσεις,
• έχουν βιώσει ή φοβούνται κακομεταχείριση στο σύστημα υγείας,
• αναζητούν μεγαλύτερη αυτονομία και γνώση.

Αυτό είναι απολύτως κατανοητό και θεμιτό. Το πρόβλημα είναι ότι το FBS εκμεταλλεύεται αυτές τις ανησυχίες για να δημιουργήσει ένα εμπορικό μοντέλο που συχνά αγνοεί την ασφαλή ιατρική φροντίδα και οδηγεί σε αποφάσεις χωρίς επιστημονική βάση.

Η υποκατάσταση της μαιευτικής επιστήμης από influencers, διαδικτυακές σχολές και ιδεολογίες μπορεί να έχει τραγικά αποτελέσματα.

Αξίζει να γνωρίζετε ότι υπάρχουν κέντρα που σέβονται τη γυναίκα και προσφέρουν την ελευθερία του φυσικού τοκετού, αλλά ταυτόχρονα με εξειδικευμένο προσωπικό και γιατρούς έτοιμους να επέμβουν ανά πάσα στιγμή. Συνδυάζουν έτσι την ασφάλεια με την επιλογή μιας ήρεμης, φυσικής γέννας, φροντίζοντας παράλληλα την υγεία τόσο της μητέρας όσο και του μωρού.

Συμπέρασμα

Η έρευνα του Guardian στέλνει ένα παγκόσμιο μήνυμα: πίσω από την εικόνα της «απόλυτα ελεύθερης γέννας» μπορεί να κρύβονται πρακτικές που αφήνουν τις γυναίκες αβοήθητες στις πιο κρίσιμες στιγμές τους.

Μια γυναίκα μπορεί να γεννήσει φυσικά χωρίς να θέσει σε κίνδυνο τη δική της υγεία ή του μωρού της, όταν είναι καλά ενημερωμένη και έχει την κατάλληλη υποστήριξη.