Παγκόσμια Ημέρα ενάντια στην Κακοποίηση των Παιδιών
H 19η Νοεμβρίου έχει κηρυχθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα κατά της σωματικής βίας και της κακοποίησης των παιδιών. Αυτή η μέρα στοχεύει στην ευαισθητοποίηση των πολιτών και συγχρόνως τονίζει την ανάγκη κινητοποίησης των Κρατών να αναλάβουν δράση για την πρόληψη της κακοποίησης των παιδιών, συμπεριλαμβανομένης και της σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης.
Η κρίση που έχει προκληθεί από την εμφάνιση της πανδημίας μέχρι και σήμερα, είναι τεράστια με σημαντικές επιπτώσεις στις ζωές όλων. Αναντίρρητα, η πιο ευάλωτη ομάδα που πλήγηκε από την κρίση αυτή είναι τα παιδιά. Μέρος των επιπτώσεων αποτελεί και η αύξηση της βίας ενάντιά τους, συμπεριλαμβανομένης και της βίας μέσω διαδικτύου.
Photo by Jan Kopřiva on Unsplash
CyberBullying
Το CyberBullying, όπως αναφέρει και η Χριστίνα Παπαδοπούλου, εκπαιδετυκός, με MSC στις Νέες Τεχνολογίες στην Εκπαίδευση, είναι ένα φαινόμενο που έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις με την αστραπιαία είσοδο της τεχνολογίας στην ζωή μας και κυρίως των social media.
Πρόσφατες έρευνες μάλιστα αναφέρουν ότι η αύξηση του φαινομένου στην περίοδο της καραντίνας αγγίζει το 25%. Αξίζει να γνωρίζετε ότι στην Ελλάδα, τα περιστατικά cyberbullying ξεπερνούν το 26%.
Τι προκαλεί σε ένα παιδί το cyberbullying
- Κατάθλιψη
- Χαμηλή αυτοπεποίθηση
- Ντροπαλότητα
- Χαμηλή σχολική επίδοση
- Κοινωνική απομόνωση
- Αυτοκτονικές τάσεις
Η ανίχνευση και καταγραφή της κακοποίησης και παραμέλησης των παιδιών
Photo by Ksenia Makagonova on Unsplash
Η κακοποίηση και η παραμέληση του παιδιού επηρεάζει τη σωματική και ψυχική υγεία του ατόμου κατά τη διάρκεια τόσο της παιδικής όσο και της ενήλικης ζωής του.
Αποτελεσματική πρωτογενής πρόληψη της κακοποίησης και παραμέλησης παιδιού είναι να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα, ώστε να αποφευχθεί πριν ακόμα συμβεί. Η δευτερογενής πρόληψη έγκειται στην αναγνώριση των περιστατικών που έχουν ήδη συμβεί και στη λήψη μέτρων ώστε να αποφευχθεί η επαναθυματοποίηση, ενώ η τριτογενής πρόληψη αφορά τη στήριξη θυμάτων που ήδη υποφέρουν.
Ωστόσο, το πραγματικό μέγεθος του προβλήματος της κακοποίησης και παραμέλησης των παιδιών παραμένει άγνωστο. Συγκεκριμένα, υπολογίζεται ότι έως και τέσσερα στα πέντε θύματα κακοποίησης και παραμέλησης δεν είναι γνωστά στις αρμόδιες υπηρεσίες προστασίας του παιδιού. Επομένως, τα περισταστικά που γνωρίζουμε αποτελούν μόνο την κορυφή του παγόβουνου και ως αποτέλεσμα οδηγούμαστε στην υποεκτίμηση του πραγματικού μεγέθους του προβλήματος.
Μέχρι σήμερα, η καταγραφή τέτοιου είδους περιστατικών πραγματοποιείται κυρίως από κοινωνικές υπηρεσίες και υπηρεσίες προστασίας του παιδιού. Ωστόσο, τα περιστατικά κακοποίησης και παραμέλησης παιδιών συχνά γίνονται αντιληπτά από πολλές υπηρεσίες και σε άλλους τομείς, πέραν των κοινωνικών υπηρεσιών, επισημαίνοντας την ανάγκη για πολυτομεακή και διεπιστημονική απόκριση απέναντι στο πρόβλημα.
Για το λόγο αυτό, κάθε επαγγελματίας που εργάζεται με ή/και για παιδιά, κάθε φορά που αντιλαμβάνεται απειλή για την ασφάλεια ενός παιδιού, έχει την υποχρέωση να προβαίνει σε αναφορά των ανησυχιών του στις αρμόδιες αρχές. Παρόλα αυτά, σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού, οι επαγγελματίες εκτιμούν ότι στην Ελλάδα συλλέγονται δεδομένα, αλλά όχι συστηματικά, ούτε σε εθνικό επίπεδο. Τα εργαλεία και η μεθοδολογία συλλογής των δεδομένων διαφέρουν κατά περίπτωση και τα διαθέσιμα δεδομένα δεν είναι συγκρίσιμα μεταξύ τους.
Η συστηματική συλλογή δεδομένων αναμένεται να βελτιώσει την κατανόηση του προβλήματος, στηρίζοντας τα κέντρα λήψης αποφάσεων και τις διοικήσεις των υπηρεσιών να ανταποκριθούν αποτελεσματικότερα στην πρόληψη της κακομεταχείρισης παιδιών.
Σύστημα CAN-MDS
Photo by Trym Nilsen on Unsplash
Με αφορμή τα παραπάνω, το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, προτείνει την υιοθέτηση του συστήματος CAN-MDS.
Η λειτουργία του συστήματος CAN-MDS έγκειται στη συνεχή συλλογή και διάχυση δεδομένων μέσω ενός πλήρως ανωνυμοποιημένου ηλεκτρονικού μητρώου, βάσει ενός κοινά αποδεκτού ελάχιστου συνόλου δεδομένων. Η συλλογή των δεδομένων θα πραγματοποιείται από επαγγελματίες, αφού λάβουν ειδική εκπαίδευση ως χρήστες/-τριες του συστήματος, οι οποίοι/ες θα έχουν -κατά περίπτωση- διαφορετικό επίπεδο πρόσβασης στο σύστημα, ενώ όλοι/ες θα εφαρμόζουν κοινή μεθοδολογία, ορισμούς και διαδικασίες που διασφαλίζουν την προστασία των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων και τηρούν τους σχετικούς κανόνες ηθικής και δεοντολογίας. Την ίδια στιγμή το σύστημα θα λειτουργεί ως κανάλι επικοινωνίας μεταξύ των επαγγελματιών, διευκολύνοντας την διατομεακή συνεργασία στη διαχείριση και την παρακολούθηση της εξέλιξης μεμονωμένων περιστατικών.
Ο σκοπός της Δράσης CAN-MDS II είναι διττός:
- να συνεισφέρει στην προστασία των παιδιών που έχουν υποστεί κακομεταχείριση και των παιδιών σε κίνδυνο να υποστούν κακομεταχείριση μέσω της ανάπτυξης δεξιοτήτων των επαγγελματιών που εργάζονται με ή/και για παιδιά όσον αφορά την αναγνώριση περιπτώσεων κακοποίησης καιωπαραμέλησης, την αναφορά των περιπτώσεων αυτών και την παρακολούθηση της εξέλιξής τους σε επίπεδο περίπτωσης
- να δημιουργήσει την επιστημονική βάση, τα απαραίτητα εργαλεία και τις συνέργειες που θα επιτρέψουν την την ανάπτυξη ενός εθνικού μηχανισμού επιδημιολογικής επιτήρησης της κακοποίησης και παραμέλησης των παιδιών με βάση ένα ελάχιστο σύνολο δεδομένων και με τη χρήση κοινής μεθοδολογίας και ορισμών από όλους τους σχετικούς τομείς.
Το CAN-MDS, έχει σχεδιαστεί, αλλά και εφαρμοστεί και συνεχίζει να λειτουργεί σε μια σειρά από Ευρωπαϊκές χώρες καταγράφοντας πληροφορίες για περιστατικά που διαχειρίζονται φορείς που ανήκουν σε άλλοτε άλλους τομείς, φιλοδοξώντας έτσι να συνεισφέρει στην ενοποίηση των καταγραφών, την διαθεσιμότητα αλλά και την συγκρισιμότητα των τηρούμενων στοιχείων ανά την Ευρώπη αλλά και εσωτερικά σε κάθε χώρα.
Το σύστημα επιδημιολογικής επιτήρησης CAN-MDS, έτσι όπως έχει αναπτυχθεί τα προηγούμενα χρόνια έχει αναγνωρισθεί ως καλή πρακτική διεθνώς με θετικές αναφορές στην επιστημονική του αρτιότητα αλλά και συνακόλουθες εκκλήσεις στις κυβερνήσεις για την υιοθέτηση και εφαρμογή του σε κείμενα διακρατικών οργανισμών όπως το Συμβούλιο της Ευρώπης, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, η Επιτροπή για την εφαρμογή της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού του Ο.Η.Ε. κ.α., επιστημονικών εταιρειών όπως η ISPCAN κ.ά., γεγονός που αποδεικνύει την κοινωνική του ωφελιμότητα και την μεθοδολογική του επάρκεια.
Πιλοτική εφαρμογή του Συστήματος CAN-MDS στην Ελλάδα
Photo by Oleksandr Koval on Unsplash
Η Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού προχώρησε στην υλοποίηση της Δράσης «CAN-MDS II: Συντονισμένη Απόκριση στην Κακοποίηση-Παραμέληση Παιδιών μέσω ενός Ελάχιστου Συνόλου Δεδομένων». Με την ολοκλήρωση της προπαρασκευαστικής φάσης (Μάιος 2021) ξεκίνησε η πιλοτική εφαρμογή του Συστήματος CAN-MDS σε πραγματικές συνθήκες με την υποστήριξη Εθνικής Διατομεακής Επιτροπής που συστάθηκε για την προώθηση της Επιδημιολογικής Επιτήρησης της κακοποίησης και παραμέλησης και την υποστήριξη της πιλοτικής λειτουργίας του Συστήματος CAN-MDS τη συμμετοχή >60 φορέων από τους Τομείς Προστασίας του Παιδιού, Πρόνοιας, Υγείας και της Ψυχικής υγείας, κυβερνητικούς και μη , τη συμμετοχή >120 επαγγελματιών κοινωνικής εργασίας, υγείας και ψυχικής υγείας, εκπαίδευσης, νομικών κ.ά. Μέχρι τον Ιούλιο του 2021, 59 Φορείς υπέγραψαν διμερές Πρωτόκολλο Συνεργασίας με το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, όπου αναφέρεται το πλαίσιο της συνεργασίας, καθώς και οι δράσεις των δύο πλευρών. Μέχρι τον Ιούλιο του 2021, 112 Επαγγελματίες από τους 59 αυτούς φορείς εκδήλωσαν ενδιαφέρον συμμετοχής στην πιλοτική εφαρμογή του Συστήματος CAN-MDS. Αρχικά συμμετείχαν σε σχετική ασύγχρονη διαδικτυακή εκπαίδευση 10 ενοτήτων με προσομοίωση χρήσης του συστήματος (η εκπαίδευση είναι σε εξέλιξη και συνεχώς εγγράφονται νέοι/ες εκπαιδευόμενοι/ες επαγγελματίες). Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της εκπαίδευσης οι επαγγελματίες πιστοποιούνται ως χρήστες και χρήστριες του συστήματος.
Η εκπαίδευση και καθοδήγηση των επαγγελματιών σε θέματα σχετικά με τα δικαιώματα του παιδιού, το σχετικό νομικό πλαίσιο και τις προβλεπόμενες διαδικασίες κρίνεται απαραίτητη.
Στους/στις επαγγελματίες που θα πρέπει να εκπαιδεύονται περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων, κοινωνικοί/-ές λειτουργοί, ιατροί, νοσηλευτές/-ριες και άλλοι/-ες επαγγελματίες υγείας, ψυχολόγοι, δικηγόροι, δικαστές, αστυνομικοί, επιμελητές/-ριες ανηλίκων, υπάλληλοι καταστημάτων κράτησης, δημοσιογράφοι, εργαζόμενοι/-ες σε κοινοτικές δομές, φροντιστές/-ριες σε ιδρύματα που φιλοξενούν παιδιά και δημόσιοι υπάλληλοι.
Καταλήγοντας, το σύστημα CAN-MDS προτείνει ότι η συνεχής, συστηματική και βασισμένη σε κοινούς ορισμούς και κοινά εργαλεία συλλογή δεδομένων κακοποίησης και παραμέλησης παιιδών από εκπαιδευμένους/ες επαγγελματίες που εργάζονται με ή/και για παιδιά σε όλους τους σχετικούς τομείς, μπορεί να αποτελέσει το πρώτο βήμα για την αποτελεσματική πρωτογενή και δευτερογενή πρόληψη της βίας κατά των παιδιών: η πληρέστερη κατανόηση του μεγέθους, των τάσεων και της φύσης του προβλήματος, καθώς και η συστηματική αποτύπωση απόκρισης των υπηρεσιών μπορούν να οδηγήσουν στη διαμόρφωση πολιτικών και στρατηγικών πρόληψη της βίας κατά των παιδιών πριν συμβεί (στο πεδίο της δημόσιας υγείας), ή και στην έγκαιρη εξάλειψή της , εφόσον έχει ήδη ξεκινήσει (στη διαχείριση μεμονωμένων περιπτώσεων).Ακολυθώντας ορισμένες αρχές και συγκεκριμένη μεθοδολογία, θεωρείται πως το επόμενο χρονικό διάστημα το σύστημα CAN-MDS στην Ελλάδα μπορεί να σταθεροποιηθεί και να επεκταθεί.
Το νομοσχέδιο του Υπουργείου Εργασίας για την παιδική προστασία το οποίο ψηφίστηκε πριν λίγο καιρό από την Βουλή βρίσκει το CAN-MDS έτοιμο για να υιοθετηθεί από το Ε.Κ.Κ.Α. και να αποτελέσει το κύριο εργαλείο καταγραφής περιστατικών παιδιών με υποψία κακοποίησης, εφαλτήριο εφαρμογής μίας ενιαίας διατομεακής και διεπιστημονικές επιτήρησης της Κακοποίησης – Παραμέλησης, σε μόνιμη βάση, στη χώρα μας.
"Ποτέ δεν φταις εσύ" - Συγκλονιστικό βίντεο με τρεις πραγματικές ιστορίες παιδιών σεξουαλικά κακοποιημένων
Photo by Kat J on Unsplash
Tρεις πραγματικές ιστορίες σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών που χειρίστηκε «Το Χαμόγελο του Παιδιού» στην Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή SOS 1056
Τρεις ιστορίες που περιγράφουν τη φρίκη, την ντροπή και τις ενοχές που βιώνουν τα παιδιά που πέφτουν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης.
Τρεις πραγματικές ιστορίες που πρέπει να φτάσουν στα αυτιά κάθε παιδιού που έχει κακοποιηθεί, λέγοντάς του: «Ποτέ δεν φταις εσύ».
Τρεις από τις εκατοντάδες ιστορίες που έχει χειριστεί «Το Χαμόγελο του Παιδιού» και από τις χιλιάδες συνολικά που «Μένουν μυστικό».
Σε αυτές τις ιστορίες των παιδιών δίνουν φωνή και πρόσωπο οι μαθητές-εθελοντές του YouSmile, θέλοντας έτσι να σταθούν στο πλευρό των συνομηλίκων τους που έχουν κακοποιηθεί. Η ιδέα για τη δημιουργία του βίντεο προέκυψε ως φυσική ανάγκη στην «Ομάδα Δικαιωμάτων του Παιδιού», με αφορμή τα αυξημένα ανησυχητικά περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης που τον τελευταίο καιρό αναδεικνύονται καθημερινά από τη δημοσιογραφική επικαιρότητα.
Ας βοηθήσουμε όλοι να φτάσουν αυτές οι ιστορίες στα παιδιά που βιώνουν τη φρίκη της σεξουαλικής κακοποίησης, ώστε να βρουν το θάρρος να μιλήσουν.
Να θυμάστε: Τα παιδιά όλου του κόσμου είναι η ελπίδα, το παρόν και το μέλλον μας. Είναι το φωτεινό παράδειγμα που πρέπει να ακολουθούμε. Είναι η φωνή που δεν πρέπει να πάψουμε να ακούμε ποτέ. Γι’ αυτό, όπως έγραψε και ο Λευτέρης Παπαδόπουλος και μελοποίησε, ο Μίκης Θεοδωράκης στο τραγούδι του Παύλου Σιδηρόπουλου "Κάποτε θα 'ρθουν να σου πουν"... Υπερασπίσου το παιδί, γιατί αν γλιτώσει το παιδί, υπάρχει ελπίδα.
πηγές: Eliza.org.gr
Αναγκαιότητα Συντονισμένης Διατομεακής Απόκρισης σε Περιστατικά Κακομεταχείρισης Παιδιών – το Σύστημα CAN-MDS (Policy Brief)
Πιλοτική εφαρμογή του Συστήματος CAN-MDS στην Ελλάδα: Αποτελέσματα και Προκλήσεις (Policy Brief)
Συστάσεις σχετικά με την Εφαρμογή ενός Διακλαδικού, Διατομεακού Συστήματος Καταγραφής Κρουσμάτων Κακοποίησης-Παραμέλησης Παιδιών (Policy Recommendations)
Διαβάστε επίσης
