Υπογονιμότητα και ανατομικές ανωμαλίες της μήτρας και του τραχήλου

Η αρτιότητα της μήτρας και του τραχήλου είναι σημαντική για τη γονιμότητα της γυναίκας και ενδεχόμενες ανατομικές ανωμαλίες εις βάρος τους συχνά μειώνουν τη δυνατότητά τους να παράσχουν το κατάλληλο περιβάλλον για την εμφύτευση και ανάπτυξη του εμβρύου και συνδέονται με προβλήματα υπογονιμότητας.

Η διαπίστωση ύπαρξης ανωμαλιών της μήτρας και του τραχήλου γίνεται καταρχήν με την κλινική εξέταση. Στη συνέχεια συχνά συνιστάται απεικονιστικός έλεγχος με υπερηχογράφημα, αξονική ή μαγνητική τομογραφία, καθώς και υστεροσαλπιγγογραφία ή υστεροσκόπηση.

Η ανατομικές ανωμαλίες εις βάρος της μήτρας και του τραχήλου χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: μπορεί να είναι συγγενείς, δηλαδή υφίστανται ήδη από τη γέννηση της γυναίκας, ή επίκτητες, δηλαδή εμφανίστηκαν κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της ζωής της.

Οι συγγενείς ανωμαλίες της μήτρας φαίνεται, πως προκαλούνται από ατέλειες κατά την εμβρυογένεση των οργάνων αυτών. Δηλαδή σε κάποιες γυναίκες η διαδικασία δημιουργίας των γεννητικών τους οργάνων, όσο αυτές είναι έμβρυα, για λόγους, που δεν έχουν ακόμα πλήρως διασαφηνισθεί, δεν αποπερατώνεται με ομαλό τρόπο.

Η συγγενής ανατομική ανωμαλία της μήτρας, η οποία με βάση διάφορες έρευνες έχει συσχετισθεί περισσότερο από κάθε άλλη με το δυσάρεστο και ψυχοφθόρο φαινόμενο των καθ’ έξιν αποβολών, αλλά και με τη γυναικεία υπογονιμότητα γενικότερα είναι η ύπαρξη επιμήκους διαφράγματος στην κοιλότητα της μήτρας (βλ. εικόνα 1).

Επίμηκες διάφραγμα ενδομητρικής κοιλότητας

Ενδεχομένως, η ύπαρξη του διαφράγματος αυτού να εμποδίζει αφενός την εμφύτευση του εμβρύου, αφετέρου τη σωστή αιμάτωση του πλακούντα. Κατά τον τρόπο αυτό παρεμποδίζεται η γονιμότητα της γυναίκας.

Ο «χρυσός κανόνας» στην αντιμετώπιση των περιπτώσεων αυτών είναι η δια της επεμβατικής υστεροσκόπησης αφαίρεση του διαφράγματος. Η επέμβαση αυτή βελτιώνει σε σημαντικό βαθμό τις πιθανότητες η γυναίκα να αποκτήσει παιδί.
Μια κατάσταση, που συναντάται σπάνια, είναι η υποπλασία ή η παντελής απουσία τραχήλου, η οποία συνυπάρχει με μια λειτουργική μήτρα. Δυστυχώς, η χειρουργική αντιμετώπιση της κατάστασης αυτής κατά κανόνα δεν φέρνει τα επιθυμητά αποτελέσματα σε ό,τι αφορά τη γονιμότητα της γυναίκας και συχνά συστήνεται υστερεκτομή. Εντούτοις, αν οι ωοθήκες της γυναίκας είναι λειτουργικές, τότε μπορεί ενδεχομένως το ζευγάρι να αποκτήσει παιδί μέσω παρένθετης μητέρας.

Υπάρχουν και περιπτώσεις, εξίσου σπάνιες, στις οποίες υφίσταται φυσιολογικός τράχηλος, αλλά το μέγεθος της μήτρας είναι υπερβολικά μικρό. Για τις περιπτώσεις αυτές υπάρχουν κάποιες επεμβάσεις, οι οποίες δια της προοδευτικής διαστολής της κοιλότητας της μήτρας επιτυγχάνουν τη σχετική μεγέθυνση αυτής. Οι επεμβάσεις αυτές έχουν καταγράψει μια σχετική επιτυχία, όσον αφορά την αποκατάσταση της λειτουργικότητας της μήτρας.

Σε μερικές γυναίκες η μήτρα έχει άτυπο σχήμα. Ίσως η πιο συνηθισμένη τέτοια περίπτωση είναι η Δίκερως μήτρα. (βλ. Εικόνα 2).

Δίκερως μήτρα

Πληθώρα στοιχείων συνδέουν το άτυπο σχήμα της μήτρας με το ενδεχόμενο υπογονιμότητας και καθ’ έξιν αποβολών. Αυτός καθαυτός ο μηχανισμός, μέσω του οποίου το άτυπο σχήμα της μήτρας συνδέεται με την υπογονιμότητα και τις καθ’ έξιν αποβολές, δεν έχει αποσαφηνισθεί. Φαίνεται εξάλλου παράδοξο το γεγονός πως άλλες γυναίκες, που έχουν αυτές τις «ιδιαίτερες» μήτρες, αντιμετωπίζουν προβλήματα υπογονιμότητας και καθ’ έξιν αποβολών και άλλες όχι.

Έχουν κατά καιρούς προταθεί διάφορες χειρουργικές επεμβάσεις, οι οποίες στόχο έχουν την κατά το δυνατόν αποκατάσταση του σχήματος της μήτρας. Εντούτοις, η αποτελεσματικότητα των επεμβάσεων αυτών, σε ό,τι αφορά την αποκατάσταση της γονιμότητας ή της μείωσης των πιθανοτήτων καθ’ έξιν αποβολών, έχει έντονα αμφισβητηθεί. Αντίθετα, φαίνεται πως, αν αντιμετωπιστούν άλλοι ενδεχόμενοι συνυπάρχοντες παράγοντες υπογονιμότητας, καθώς και η συχνά συνυπάρχουσα ανεπάρκεια του τραχήλου της μήτρας, τότε ένα σημαντικό ποσοστό των γυναικών αυτών καταφέρνει τελικά να αποκτήσει παιδί.

Η έτερη μεγάλη κατηγορία ανατομικών ανωμαλιών της μήτρας και του τραχήλου είναι οι επίκτητες ανωμαλίες, δηλαδή αυτές, που εμφανίστηκαν κατά τη διάρκεια της ζωής της γυναίκας. Τέτοιες ανατομικές ανωμαλίες, οι οποίες έχουν συσχετισθεί με την υπογονιμότητα και τις καθ’ έξιν αποβολές είναι τα ινομυώματα, αλλά και οι ενδομητρικοί και οι τραχηλικοί πολύποδες. Η αποκατάσταση της ανατομίας μίας μήτρας, η οποία παρουσιάζει αυτές τις ανωμαλίες επιτυγχάνεται με διαφόρων ειδών επεμβάσεις (απόξεση, υστεροσκόπηση, λαπαροσκόπηση, λαπαροτομία), ανάλογα τόσο με το αριθμό, όσο και με τη θέση και το μέγεθός τους.

Με τις καθ’ έξιν αποβολές και με υπογονιμότητα έχει συσχετισθεί και το λεγόμενο Σύνδρομο Asherman. Το σύνδρομο αυτό χαρακτηρίζεται από το σχηματισμό μεμβρανών (συμφύσεων) εντός της ενδομητρικής κοιλότητας και του τραχηλικού στομίου, οι οποίες φαίνεται πως εμποδίζουν τόσο την εμφύτευση του εμβρύου, όσο και την ανάπτυξη του πλακούντα. Οι συμφύσεις αυτές δημιουργούνται σε ένα ποσοστό των γυναικών, οι οποίες έχουν για διαφόρους λόγους υποβληθεί σε απόξεση του ενδομητρίου. Με την επεμβατική υστεροσκόπηση φαίνεται πως επιτυγχάνεται αποτελεσματική λύση των συμφύσεων αυτών και αποκατάσταση της γονιμότητας της γυναίκας.

Οι ανατομικές ανωμαλίες της μήτρας και του τραχήλου της λοιπόν θέτουν εν αμφιβόλω τη γονιμότητα της γυναίκας, αλλά σήμερα μπορούμε να αντιμετωπίσουμε με ικανοποιητικά ποσοστά επιτυχίας τις καταστάσεις αυτές.

Δείτε ΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!

Θα χαρώ να απαντήσω σε οποιαδήποτε απορία σας εδώ

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr
email: care@eleftheia.gr