Ποια γυναικολογικά προβλήματα προκαλεί η παχυσαρκία; Ο γυναικολόγος απαντά

Ένα βασικό εργαλείο μέτρησης, που χρησιμοποιείται στη διάγνωση της παχυσαρκίας είναι ο Δείκτης Μάζας/ Σώματος (Body Mass Index/ BMI). Ο δείκτης αυτός υπολογίζεται διαιρώντας το βάρος σε κιλά με το ύψος σε μέτρα υψωμένο στο τετράγωνο, οπότε η μονάδα του BMI είναι τα Kg/m^2. Ανάλογα με τη μέτρηση αυτή ο καθένας κατατάσσεται στις παρακάτω κατηγορίες (Panuganti και συνεργάτες, 2023):

• Λιποβαρής: BMI μικρότερος των 18,5 Kg/m^2
• Φυσιολογικό βάρος (Νορμοβαρής): BMI μεταξύ των 18,5Kg/m^2 και των 24,9Kg/m^2
• Υπέρβαρος: BMI μεταξύ των 25 Kg/m^2 και των 29,9 Kg/m^2
• Παχύσαρκος (τάξης 1): BMI μεταξύ των 30 Kg/m^2 και των 34,9 Kg/m^2
• Παχύσαρκος (τάξης 2): BMI μεταξύ των 35 Kg/m^2 και των 39,9 Kg/m^2
• Παχύσαρκος (τάξης 3): BMI μεγαλύτερος των 40 Kg/m^2

Σε μελέτη του 2006 (Kapantais και συνεργάτες, 2006), στα πλαίσια της οποίας ελήφθησαν υπόψη στοιχεία από το ιστορικό 17,341 ανδρών και γυναικών, που κατοικούσαν στην Ελλάδα και είχαν ηλικία μεταξύ των 20 και των 70 ετών, υπολογίστηκε, πως ο μέσος BMI ανήρχετο στα 26,5 (27,3 Kg/m^2 για τους άνδρες και 25,7 Kg/m^2 για τις γυναίκες). Το δε ποσοστό του πληθυσμού, που παρουσίαζε παχυσαρκία έφθανε το 22,5% (26% για τους άνδρες και 25,7% για τις γυναίκες), ενώ υπέρβαρο ήταν το 35,2% του πληθυσμού (41,1% των ανδρών και 29,9% των γυναικών). Τα δε ποσοστά παχυσαρκίας παρέμεναν περίπου σταθερά ανεξάρτητα από την ηλικία, ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά μεταξύ των γυναικών παρουσίαζαν αυξητική τάση με την ηλικία.

Η παχυσαρκία αυξάνει τις πιθανότητες για κολπίτιδα;

Σε γενικές γραμμές θεωρούμε, πως η εκδήλωση της παχυσαρκίας συνδέεται με την «ανισορροπία» μεταξύ της προσλαμβανόμενης από την τροφή ενέργειας και της καταναλισκόμενης ενέργειας για την κάλυψη των σωματικών αναγκών. Η παχυσαρκία είναι μία πολυπαραγοντική νόσος και η ανάλυση των αιτίων της, που κατά περίπτωσιν είναι γενετικά, πολιτισμικά και κοινωνικά, κείται πέραν του σκοπού στου παρόντος πονήματος. Άλλα αίτια της παχυσαρκίας περιλαμβάνουν τη μειωμένη σωματική δραστηριότητα, τις διαταραχές ύπνου, ενδοκρινικές διαταραχές, λήψη κάποιων τύπων φαρμακευτικής αγωγής, αλλά και την κατανάλωση τροφίμων, που έχουν υποστεί έντονη επεξεργασία και χαρακτηρίζονται από την εξαιρετικά υψηλή περιεκτικότητά τους σε υδατάνθρακες (Panuganti και συνεργάτες, 2023).

Η παχυσαρκία έχει συσχετισθεί με πλήθος προβλημάτων στην υγεία, αλλά στο παρόν πόνημα θα επικεντρωθούμε στις γυναικολογικού ενδιαφέροντος διαταραχές, που εκδηλώνονται και εξαιτίας της παχυσαρκίας.

Η παχυσαρκία σε νεαρή ηλικία επηρεάζει την εφηβεία

Ως εφηβεία ορίζουμε το μεταβατικό στάδιο μεταξύ της παιδικής ηλικίας και της πλήρους ωριμότητας του γεννητικού συστήματος, το οποίο είναι πλέον σε θέση να επιτελέσει την αναπαραγωγική λειτουργία. Η εμμηναρχή, δηλαδή η έλευση της πρώτης εμμήνου ρύσεως στο κορίτσι είναι ορόσημο της εφηβείας, καθότι σηματοδοτεί την ικανότητά του να κυοφορήσει. Εντούτοις, η εμμηναρχή αποτελεί ένα μάλλον όψιμο σημείο της εφηβείας, το οποίο κατά κανόνα λαμβάνει χώρα 2 με 2,5 έτη μετά την είσοδο σε αυτήν. Κατά κανόνα η έναρξη της εφηβείας χαρακτηρίζεται από την αύξηση του μεγέθους του μαζικού (μαστικού) αδένα και την εμφάνιση τριχοφυΐας στο εφήβαιο. Σε πολλές μελέτες αναφέρθηκε, ότι η ηλικία της εμμηναρχής κατέβηκε από τα 17 έτη το 1840 στα 12 έτη το 2000 στην πλειονότητα των αναπτυγμένων χωρών. Η ηλικία εμμηναρχής φαίνεται, πως παρέμεινε σταθερή τις τελευταίες δεκαετίες (Lee, 2021).

Ως πρώιμη εμμηναρχή ορίζουμε την έλευση της πρώτης εμμήνου ρύσεως πριν από τη συμπλήρωση των 12 ετών, ενώ κάποιοι ερευνητές θέτουν το όριο στα 10 ή τα 11 έτη (Lee, 2021).

Ο κατάλογος με τα προβλήματα, που έχουν συσχετισθεί με την πρώιμη εμμηναρχή περιλαμβάνει αυξημένες πιθανότητες για (Lacroix και συνεργάτες, 2023; Lee, 2021):

• εκδήλωση άγχους και κατάθλιψης
• εγκυμοσύνη σε νεαρή ηλικία, προσβολής από σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, αντιμετώπισης σεξουαλικής βίας
• υπερχολιστεριναιμία, η οποία με τη σειρά της έχει συνδεθεί με την εκδήλωση καρδιαγγειακής νόσου και αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων
• μικρό τελικό ύψος του ατόμου
• εκδήλωση διαβήτη τύπου 2
• εκδήλωση καρκίνου του μαστού

Η παιδική παχυσαρκία έχει από έτη αναγνωρισθεί ως παράγων, η παρουσία του οποίου αυξάνει τις πιθανότητες για πρώιμη εμμηναρχή (Bralić και συνεργάτες, 2012; Li και συνεργάτες, 2017; Brix και συνεργάτες, 2020; Shi και συνεργάτες, 2022; Zhou και συνεργάτες, 2022). Φυσικά η πρώιμη εμμηναρχή δεν εκδηλώνεται σε όλα τα παχύσαρκα ή υπέρβαρα κορίτσια, αλλά φαίνεται, πως υπάρχουν γονίδια, οι φορείς των οποίων είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν πρώιμη εφηβεία, αν είναι και παχύσαρκες (Xue και συνεργάτες, 2024).

Η παχυσαρκία επιδεινώνει τις εξάψεις της εμμηνόπαυσης;

Η παχυσαρκία συνδέεται με αύξηση των πιθανοτήτων εκδήλωσης δυσμηνόρροιας

Ο «επίσημος» όρος, με τον οποίο αναφερόμαστε στους πόνους περιόδου είναι «δυσμηνόρροια». Στη διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία ανευρίσκεται πλήθος μελετών, εκ των συμπερασμάτων των οποίων προκύπτει συσχέτιση μεταξύ παχυσαρκίας και δυσμηνόρροιας. Τη σχέση μεταξύ σωματικού βάρους και δυσμηνόρροιας διερεύνησαν και επιστήμονες από την Αυστραλία, που συνέγραψαν σχετική μελέτη με δείγμα 9,688 γυναικών ηλικίας από 22 έως 27 ετών, οι οποίοι παρατήρησαν, πως η δυσμηνόρροια ήταν συχνότερη τόσο μεταξύ των λιποβαρών, όσο και των υπέρβαρων γυναικών. Έτσι, οι συγκεκριμένοι επιστήμονες τόνισαν τη σημασία της διατήρησης του σωματικού βάρους εντός των φυσιολογικών ορίων, προκειμένου να μειωθούν οι πιθανότητες εκδήλωσης δυσμηνόρροιας (Ju και συνεργάτες, 2015) . Εξάλλου, σε δείγμα 9.671 γυναικών, που επελέγησαν τυχαία και παρακολουθήθηκαν για 13 χρόνια, η δυσμηνόρροια ήταν συνηθέστερη μεταξύ αυτών, που ήταν παχύσαρκες (Ju και συνεργάτες, 2014). Η παχυσαρκία έχει συσχετισθεί με την δυσμηνόρροια όμως και από άλλους ερευνητές (Itriyeva, 2022; Fielder και συνεργάτες, 2023; Donayeva και συνεργάτες, 2023).

Έχει μάλιστα παρατηρηθεί, πως οι υπέρβαρες και παχύσαρκες γυναίκες έχουν υψηλότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν και Προεμμηνορροϊκό Σύνδρομο. Το Προεμμηνορροϊκό Σύνδρομο είναι ευρύτερα γνωστό με το αγγλικό αρκτικόλεξο P.M.S. (Premenstrual Syndrome). Με τον όρο αυτόν περιγράφουμε το σύνολο των ψυχολογικών, αλλά και σωματικών συμπτωμάτων, που ταλαιπωρούν πολλές γυναίκες ακόμα και δύο εβδομάδες πριν από την έλευση της έμμηνου ρύσης (της περιόδου δηλαδή). Συγκεκριμένα, έχει υπολογισθεί, πως οι παχύσαρκες γυναίκες (αυτές με BMI μεγαλύτερο του 30) είναι έως και 3 φορές πιθανότερο να παρουσιάσουν συμπτώματα προεμμηνορροϊκού συνδρόμου (Masho και συνεργάτες, 2005). Η παχυσαρκία εξάλλου έχει συσχετισθεί και με αυξημένη ένταση των συμπτωμάτων του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου (Sharifan και συνεργάτες, 2023). Επιπροσθέτως, έχει διατυπωθεί και η εμπεριστατωμένη άποψη, πως μία σημαντική αύξηση του σωματικού βάρους είναι παράγων, που αυξάνει τις πιθανότητες εκδήλωσης συμπτωμάτων σχετικών με το προεμμηνορροϊκό σύνδρομο (Bertone-Johnson και συνεργάτες, 2010).

Πώς η παχυσαρκία επηρεάζει την ερωτική ζωή των γυναικών

Η παχυσαρκία συνδέεται με αύξηση των πιθανοτήτων εκδήλωσης κολπίτιδας

Η κατάληξη – ίτις (ή – ίτιδα) υποδηλώνει φλεγμονή του ιστού, ο οποίος περιγράφεται στο πρώτο συνθετικό της λέξης. Έτσι κολπίτις (ή κολπίτιδα) είναι ο όρος, με τον οποίον αναφερόμαστε στη φλεγμονή του κόλπου.

Ενίοτε μάλιστα η κολπίτις συνδυάζεται με φλεγμονή και του αιδοίου, οπότε μιλάμε για αιδοιοκολπίτιδα ή με φλεγμονή του τραχήλου, δηλαδή τραχηλίτιδα, οπότε μιλάμε για κολποτραχηλίτιδα.

Οι πιθανότητες εκδήλωσης κολπίτιδας είναι αυξημένες μεταξύ των παχύσαρκων γυναικών. Τόσο οι συντάκτες μελέτης, στα πλαίσια της οποίας εξετάσθηκαν 5.918 γυναίκες (Brookheart και συνεργάτες, 2019) , όσο και οι συντάκτες μελέτης με 5.428 συμμετέχουσες (Qi και συνεργάτες, 2024), παρατήρησαν ότι οι παχύσαρκες γυναίκες διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να αντιμετωπίσουν κολπίτιδα λοιμώδους αιτιολογίας. Φαίνεται, άλλωστε, πως οι παχύσαρκες γυναίκες είναι και πιθανότερο να εμφανίσουν υποτροπιάζουσες κολπίτιδες, ήτοι κολπίτιδες, οι οποίες εμφανίζονται ξανά και ξανά (Ventolini και συνεργάτες, 2017).

Η παχυσαρκία συνδέεται με την εκδήλωση διαταραχών στην έμμηνο ρύση

Ο λιπώδης ιστός δεν είναι «αδρανής», αλλά στην πραγματικότητα είναι έδρα παραγωγής διαφόρων μορίων, τα οποία με τη βιολογική τους δράση παρεμποδίζουν την ορθή λειτουργία του σώματος με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι πιθανότητες εκδήλωσης αντίστασης στην ινσουλίνη, φλεγμονής, υπέρτασης, στεφανιαίας νόσου, αγγειακών νόσων, διαταραχών στο μηχανισμό πήξης του αίματος, ενώ παράλληλα παρεμποδίζεται και η παραγωγή ωρίμων ωαρίων από τις ωοθήκες (Silvestris και συνεργάτες, 2018). Εξαιτίας επομένως της παχυσαρκίας αυξάνεται η πιθανότητα εκδήλωσης των λεγόμενων ανωοθυλακιορρηκτικών κύκλων, ήτοι περιόδων, κατά τις οποίες δεν έχουμε την παραγωγή ωρίμων ωαρίων.

Χαρακτηριστικά, αναφέρουμε μελέτη με 1200 συμμετέχουσες, στα πλαίσια της οποίας οι επιστήμονες διαπίστωσαν για μία εισέτι φορά την συσχέτιση μεταξύ παχυσαρκίας και ανωοθυλακιορρηκτικών κύκλων (Bloom και συνεργάτες, 2021).

Οι ανωοθυλακιορρηκτικοί κύκλοι εκδηλώνονται ως διαταραχές στην έμμηνο ρύση (Zhou & Yang, 2020) και Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών με αστάθεια της περιόδου, παράταση του διαστήματος μεταξύ των περιόδων, αλλά και με αυξημένη ροή κατά την περίοδο (Itriyeva, 2022). Αξίζει να σημειωθεί, πως επιστήμονες σημειώνουν, ότι ενδεχομένως, η παχυσαρκία να μην συνδέεται τόσο με ουσιώδη παράταση του μεταξύ των περιόδων διαστήματος, αλλά με σημαντική απώλεια αίματος κατά την εμμηνορρυσία (Tang και συνεργάτες, 2020).

Η παχυσαρκία συνδέεται με την εκδήλωση υπογονιμότητας στη γυναίκα

Ως υπογονιμότητα σε γυναίκες με ηλικία μικρότερη των 35 ετών ορίζεται η αδυναμία επίτευξης κύησης μετά από ένα έτος, κατά το οποίο το ζευγάρι είχε επαφές άνευ προφυλάξεων ή η γυναίκα υπεβλήθη κατ’ επανάληψη σε θεραπεία γονιμότητας μέσω της δωρεάς σπέρματος. Αν η ηλικία της γυναίκας υπερβαίνει τα 35 έτη, τότε το εν λόγω διάστημα μειώνεται από το έτος στους 6 μήνες (Practice Committee of the American Society for Reproductive Medicine, 2013).

Γυναίκες με BMI>30 έχει υπολογισθεί, πως είναι κατά 62% πιθανότερο να αντιμετωπίσουν πρόβλημα γονιμότητας (Al-Lami και συνεργάτες, 2022). Η παχυσαρκία εξάλλου συσχετίζεται με την αύξηση των πιθανοτήτων εκδήλωσης διαταραχών στο μεταβολισμό, όπως είναι ο διαβήτης. Θα μπορούσε κάποιος να υποθέσει, πως η γονιμότητα των παχύσαρκων γυναικών, που είναι «μεταβολικά υγιείς», δηλαδή δεν παρουσιάζουν κάποια μεταβολική παθολογία, μένει κατ’ ουσίαν ανεπηρέαστη. Εντούτοις, μελέτη, στα πλαίσια της οποίας ελήφθη υπόψιν το ιστορικό πλέον των 3.500 γυναικών ηλικίας από 20 έως 45 ετών κατέδειξε, πως και οι «μεταβολικά υγιείς» παχύσαρκες γυναίκες είναι πιθανότερο να παρουσιάσουν υπογονιμότητα (Tang και συνεργάτες, 2023).

Οι παχύσαρκες γυναίκες άλλωστε, οι οποίες χρειάζεται τελικά να καταφύγουν σε μεθόδους υποβοηθουμένης αναπαραγωγής, όπως είναι η εξωσωματική γονιμοποίηση, προκειμένου να αποκτήσουν παιδί, έχουν χαμηλότερες πιθανότητες να δουν τις προσπάθειές τους τελικά να ευοδώνονται (Gambineri και συνεργάτες, 2019). Μάλιστα, όχι μόνον οι παχύσαρκες, αλλά και οι υπέρβαρες γυναίκες είναι πιθανότερο να μην έχουν ικανοποιητικά αποτελέσματα μετά από θεραπεία υποβοηθουμένης αναπαραγωγής (Rittenberg και συνεργάτες, 2011).

Χαλάρωση του κόλπου: ποιοι παράγοντες αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισής της;

Η παχυσαρκία συνδέεται με την εκδήλωση ακράτειας ούρων

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα μελέτης, στην οποία έγινε ανασκόπηση στοιχείων προερχομένων από 16 προγενέστερες μελέτες, στις οποίες εν τω συνόλω συμμετείχαν 29.618 άτομα, η παχυσαρκία αναγνωρίσθηκε ως ανεξάρτητος παράγων, που αυξάνει τις πιθανότητες εκδήλωσης ακράτειας ούρων. Στη συγκεκριμένη μελέτη εξάλλου, οι επιστήμονες παρατήρησαν, πως αυξημένες πιθανότητες εκδήλωσης ακράτειας ούρων είχαν ακόμα και τα υπέρβαρα άτομα (Shang και συνεργάτες, 2023).

Σε έτερη ευρεία μελέτη μάλιστα, στην οποία συμμετείχαν 15.420 γυναίκες ηλικίας από 50 έως 79 ετών, οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα, πως οι πιθανότητες εκδήλωσης ακράτειας ούρων αυξάνονται και όσο παρατείνεται το χρονικό διάστημα στη ζωή της γυναίκας, κατά το οποίο αυτή είναι παχύσαρκή. Επομένως, οι πιθανότητες εκδήλωσης ακράτειας αυξάνονται και με τη χρονιότητα της παχυσαρκίας (Choi και συνεργάτες, 2022).

Η παχυσαρκία αυξάνει τις πιθανότητες εκδήλωσης σεξουαλικής δυσλειτουργίας

Στη διεθνή σχετική επιστημονική βιβλιογραφία μπορεί κανείς να βρει δεδομένα, βάσει των οποίων στοιχειοθετείται η συσχέτιση μεταξύ της παχυσαρκίας και της σεξουαλικής δυσλειτουργίας της γυναίκας (Ferrández και συνεργάτες, 2023; Salari και συνεργάτες, 2023). ιδιαίτερα αν συνυπάρχουν διαταραχές στην έμμηνο ρύση, που είναι συχνότερες μεταξύ των παχύσαρκων γυναικών και διαταραχές στη λειτουργία του πυελικού εδάφους (αυτές, που κοινώς καλούνται «χαλάρωση κόλπου») (Lv και συνεργάτες, 2023).

Η παχυσαρκία συνδέεται με αύξηση των πιθανοτήτων εμφάνισης ινομυωμάτων της μήτρας

Τα ινομυώματα (βλ. εικόνα) είναι καλοήθεις όγκοι, που εμφανίζονται στη μήτρα. Συνήθως τα ινομυώματα δεν δίνουν κανενός είδους συμπτωματολογία και αποτελούν τον πιο συνήθη τύπο καλοήθους όγκου της μήτρας.

Όπως αναφέρεται και σε μελέτη του 2012 (Zimmermann και συνεργάτες, 2012), εκτιμάται, πως το ποσοστό των γυναικών με ινομυώματα κυμαίνεται μεταξύ του 5% και του 12%. Εντούτοις, ενδιαφέρον παρουσιάζει μελέτη του 2003 (Baird και συνεργάτες, 2003), οι συντάκτες της οποίας κατέληξαν στο συμπέρασμα, πως ενδεχομένως το ποσοστό των γυναικών με ινομυώματα να αγγίζει ακόμα και το 80%, αν ανήκουν στη μαύρη φυλή ή το 70% των γυναικών, που ανήκουν στη λευκή φυλή!

Σύμφωνα εξάλλου με τα συμπεράσματα μελέτης, στα πλαίσια της οποίας έγινε εκ νέου ανάλυση των στοιχείων από 22 προγενέστερα σχετικά επιστημονικά άρθρα, με πλέον των 325.000 συμμετέχουσες, η παχυσαρκία συνδέεται με αύξηση των πιθανοτήτων εμφάνισης ινομυωμάτων (Qin και συνεργάτες, 2021). Ενδιαφέρον παρουσιάζει και σχετική μελέτη, στην οποία όμως συμμετείχαν μόνον γυναίκες ανήκουσες στη μαύρη φυλή, οι συντάκτες της οποίας διαπίστωσαν πως γυναίκες με BMI μεταξύ του 30 και του 35 ήταν πιθανότερο να εμφανίσουν στη μήτρα τους ινομυώματα εν σχέσει με γυναίκες με BMI μικρότερο του 25 (φυσιολογικό βάρος), ενώ γυναίκες με BMI μεγαλύτερο του 40 ήταν λιγότερο πιθανό να εμφανίσουν ινομυώματα εν συγκρίσει με γυναίκες με φυσιολογικό βάρος (Harmon και συνεργάτες, 2024). Φαίνεται πάντως, πως εντός του μυομητρίου εντοπίζονται εξειδικευμένα πολυδύναμα κύτταρα (βλαστοκύτταρα/ stem cells), τα οποία υπό την επήρεια των μεταβολικών αλλαγών, αλλά και των μεταβολών στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος – αμφότερες οφειλόμενες στην παχυσαρκία – «χάνουν τον έλεγχο του πολλαπλασιασμού τους» και έτσι δημιουργούνται τα ινομυώματα (Afrin και συνεργάτες, 2023).

Τι γνωρίζετε για την μεταβολικά υγιή παχυσαρκία; Μύθος ή αλήθεια;

Η παχυσαρκία αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης πολυπόδων της μήτρας

Οι πολύποδες της μήτρας είναι μικρά καλοήθη, στην συντριπτική τους πλειοψηφία, ογκίδια, που μπορούν να εμφανισθούν στην εσωτερική επένδυση της ενδομητρικής κοιλότητος, δηλαδή στο ενδομήτριο (ενδομητρικός πουλύπους) ή στον τράχηλο της μήτρας (τραχηλικός πολύπους).

Οι πολύποδες της μήτρας μπορεί να έχουν μέγεθος, που κυμαίνεται από λίγα χιλιοστά (όσο ένας κόκκος σουσάμι) μέχρι και αρκετά εκατοστά.

Οι πολύποδες μπορεί να έχουν μίσχο (μισχωτοί) ή να έχουν ευρεία βάση (άμισχοι).

Μερικές φορές οι μισχωτοί ενδομητρικοί πολύποδες μπορεί να έχουν τόσο μακρύ μίσχο, ώστε να προβάλλουν μέσα από το τραχηλικό στόμιο στον κόλπο (βλ. εικόνα).

Οι πολύποδες είναι ενίοτε ασυμπτωματικοί, ήτοι η παρουσία τους δεν συνδέεται με την εκδήλωσης κάποιου είδους παθολογίας και ο εντοπισμός τους επιτυγχάνεται δια του υπερηχογραφικού ελέγχου ή κατά την επισκόπηση του τραχήλου στα πλαίσια της τυπικής γυναικολογικής εξέτασης. Εντούτοις, συμπτώματα, που συχνά συνδέονται με την παρουσία πολυπόδων είναι η κολπική αιμόρροια και η υπογονιμότητα.

Η παχυσαρκία έχει αναγνωρισθεί ως ανεξάρτητος παράγων, που αυξάνει την πιθανότητα δημιουργίας πολυπόδων τόσο πριν (Onalan και συνεργάτες, 2009; Serhat και συνεργάτες, 2014), όσο και μετά (Bueloni-Dias και συνεργάτες, 2016; Doulaveris και συνεργάτες, 2021) την εμμηνόπαυση.

Σε κάποιες δε περιπτώσεις οι πολύποδες είναι δυνατόν να εξαλλαγούν σε πραγματικό καρκίνο. Η παχυσαρκία έχει αναγνωρισθεί ως παράγων, η παρουσία του οποίου συνδέεται με αυξημένες πιθανότητες μίας τέτοιας εξαλλαγής (Jang & Hwang, 2024).

Η παχυσαρκία αυξάνει τις πιθανότητες εκδήλωσης ημικρανίας

Η ημικρανία έχει περιγραφεί ως μία εν μέρει γενετικά καθορισμένη διαταραχή, η οποία χαρακτηρίζεται από επεισόδια κεφαλαλγίας μέτριας προς μεγάλης έντασης, που συνήθως εντοπίζονται στο ένα ήμισυ της κεφαλής (συμπτώματα ή ευρήματα, που εντοπίζονται στο δεξί ή στο αριστερό ήμισυ το σώματος ονομάζονται ετερόπλευρα) και σε γενικές γραμμές συνδυάζονται με ναυτία, φωτοφοβία (ευαισθησία στο φως) και ηχοφοβία – φωνοφοβία (ευαισθησία σε ήχους και φωνές). Ο όρος «ημικρανία» μάλιστα φαίνεται, πως για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε από τον Έλληνα ιατρό του 1ου μ.Χ. αιώνα, Γαληνό (Pescador & Jesus, 2024). Επεισόδια ημικρανίας αναφέρει το 12% του πληθυσμού. Η συχνότητα αυτή όμως είναι υπερδιπλάσια μεταξύ των γυναικών (17%) εν σχέσει με τα ποσοστά, που καταγράφονται μεταξύ των ανδρών (6%) (Pescador & Jesus, 2024).

Η παχυσαρκία έχει συμπεριληφθεί στους παράγοντες, η παρουσία των οποίων συνδέεται με αύξηση των πιθανοτήτων εκδήλωσης ημικρανίας (Bond και συνεργάτες, 2011; Kristoffersen και συνεργάτες, 2020; Hatami και συνεργάτες, 2021; Saffari και συνεργάτες, 2023) και, αν και οι βιολογικοί μηχανισμοί, που συνδέουν τις δύο καταστάσεις δεν μας είναι ξεκάθαροι (Westgate και συνεργάτες, 2021) φαίνεται, πως με την απώλεια βάρους επιτυγχάνεται άμβλυνση των σχετικών με την ημικρανία συμπτωμάτων (Di Vincenzo και συνεργάτες, 2020; Westgate και συνεργάτες, 2021; Moskatel & Zhang, 2022; Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί, πως η σχέση μεταξύ παχυσαρκίας και ημικρανίας ενδεχομένως να είναι αμφίδρομη, ήτοι η μεν παχυσαρκία λειτουργεί ως παράγων, που «ενισχύει» την ημικρανία, αλλά και η ημικρανία ενδεχομένως να λειτουργεί ως παράγων, που «παρατείνει» την παχυσαρκία. Ως εκ τούτου, έχει διατυπωθεί η άποψη, πως η παχυσαρκία θα χρειαστεί να αντιμετωπισθεί ως «μέρος» των συμπτωμάτων της ημικρανίας και πως η «σφαιρική» θεραπεία της ημικρανίας, θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να συμπεριλαμβάνει και την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας (Fan και συνεργάτες, 2024).

Πώς μπορώ να χάσω βάρος;

Δεν υπάρχει μέθοδος απώλειας βάρους, η οποία δεν περιλαμβάνει κάποιου είδους «παρέμβαση» στον τρόπο διατροφής του ενδιαφερομένου (Freire, 2020; Kim, 2021). Είναι σημαντικό επομένως να μεταβληθεί η «διατροφική συμπεριφορά» του ατόμου, που ζητά να χάσει βάρος.

Από την ανάγνωση της διεθνούς ιατρικής βιβλιογραφίας προκύπτει, πως η υποβολή σε Γνωσιακή Συμπεριφορική Κλινική Υπνοθεραπεία (ονομάζεται και «Κλινική Ύπνωση») των παχύσαρκων ατόμων οδηγεί σε βελτίωση των διατροφικών συνηθειών (Roslim και συνεργάτες, 2020; Delestre και συνεργάτες, 2022) και απώλεια βάρους (Erşan & Erşan, 2020; Roslim και συνεργάτες, 2022).

Τι είναι η κλινική ύπνωση;

Ο πλήρης τίτλος της εν λόγω μεθόδου είναι «Γνωσιακή Συμπεριφορική Κλινική Υπνοθεραπεία». Κατ’ ουσίαν σε αυτή «συνδυάζεται» η ύπνωση με τη Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία.

Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία είναι ένα είδος ψυχοθεραπείας, το οποίο εστιάζει στον τρόπο, που οι σκέψεις, οι πεποιθήσεις και οι στάσεις ζωής ενός εκάστου επηρεάζουν τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά του. Το συγκεκριμένο είδος θεραπείας αποσκοπεί στην απόκτηση εκ μέρους του θεραπευομένου δεξιοτήτων, χάρη στις οποίες αυτός θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσει με τρόπο λειτουργικό διάφορες καταστάσεις, που ο ίδιος αντιλαμβάνεται ως προβληματικές. Εν ολίγοις, δια της Γνωσιακής Συμπεριφορικής Θεραπείας εξετάζονται οι γνωσίες («ο τρόπος σκέψης») και οι συμπεριφορές («ο τρόπος δράσης») και αξιολογείται το κατά πόσον αυτές βοηθούν στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της ζωής. Εν τέλει διερευνάται το ενδεχόμενο δυνατότητας εκτέλεσης τροποποιήσεων των γνωσιών και των συμπεριφορών, προκειμένου να καταστούν χρηστικές, αποτελεσματικές και λειτουργικές (Chand και συνεργάτες, 2023).

Στα πλαίσια της «Γνωσιακής Συμπεριφορικής Κλινικής Υπνοθεραπείας» η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία συνδυάζεται με την Κλινική Ύπνωση. Ο όρος Κλινική Ύπνωση θεωρείται πρακτικά ταυτόσημος με τον όρο Υπνοθεραπεία (Geagea και συνεργάτες, 2024). Ως ύπνωση ορίζεται μία κατάσταση, στην οποία το άτομο βρίσκεται σε εγρήγορση (είναι ξύπνιο) και εν πλήρει συνειδήσει (έχει αντίληψη της κατάστασης), ενώ η προσοχή του έχει αποσπασθεί από το άμεσο περιβάλλον και έχει εστιασθεί σε «εσωτερικές εμπειρίες», όπως συναισθήματα, γνωσίες ή εικόνες (Heap, 2012).

Η ύπνωση «εισάγει» το άτομο σε μία κατάσταση «τροποποιημένης συνειδητότητας», η οποία αποτελεί τμήμα της ανθρώπινης εμπειρίας. Σε τέτοια κατάσταση το άτομο εισέρχεται, όταν – για παράδειγμα – «ξεχνιέται» διαβάζοντας ένα καλό βιβλίο, οδηγεί ακολουθώντας μία γνωστή διαδρομή, προσεύχεται, διαλογίζεται ή όταν εμπλέκεται σε μία μονότονη ή δημιουργική δραστηριότητα (Williamson, 2019).

Όσο ο θεραπευόμενος είναι σε κατάσταση ύπνωσης, καθίσταται ανοικτός και δεκτικός στην υποβολή από το θεραπευτή. Δια της υποβολής ο θεραπευτής περιγράφει λεκτικά «μηνύματα» ή εικόνες, οι οποίες κατατείνουν («οδηγούν») σε ένα επιθυμητό αποτέλεσμα, όπως είναι η ανακούφιση από την ψυχική πίεση και το άγχος ή τον πόνο (Williamson, 2019).

Η ύπνωση εξάλλου έχει περιγραφεί ως μία «συμφωνία» μεταξύ υπνοθεραπευτή και θεραπευομένου, προκειμένου ο δεύτερος να υποβληθεί σε μία ψυχοθεραπευτική τεχνική, στα πλαίσια της οποίας θα χρησιμοποιηθεί η υποβολή προκειμένου να επιτευχθούν μεταβολές στην αίσθηση, αντίληψη, γνωσία, συναισθηματική κατάσταση, διάθεση ή συμπεριφορά (Montgomery και συνεργάτες, 2002). Είναι επομένως σημαντικό να γίνει κατανοητό, πως οι όποιες αλλαγές επιτυγχάνονται δια της ύπνωσης προϋποθέτουν τη σύμφωνη γνώμη και ευθαρσώς διατυπωμένη συγκατάθεση του θεραπευομένου.

Ποιοι ασκούν τη Γνωσιακή Συμπεριφορική Κλινική Υπνοθεραπεία;

Σύμφωνα και με τις οδηγίες τόσο της Εθνικής Υπηρεσίας Υγείας (National Health Service/ NHS), όσο και του Βασιλικού Κολλεγίου των Ψυχιάτρων (Royal College of Psychiatrists) (αμφότεροι είναι θεσμικοί φορείς του χώρου της υγείας στο Ηνωμένο Βασίλειο), υπνοθεραπεία ασκούν επαγγελματίες υγείας, όπως είναι οι ιατροί, οι οποίοι έχουν λάβει τη σχετική εκπαίδευση και πιστοποίηση, ενώ – ιδανικά – είναι και μέλη διεθνών οργανισμών, που σχετίζονται με την υπνοθεραπεία.

Δείτε στο παρακάτω video, που δημιουργήσαμε για τις αναγνώστριες του Mothersblog.gr τι είναι η κλινική ύπνωση!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

^{Ενδεικτική βιβλιογραφία}

^{Afrin S, Kirschen GW, Borahay MA. Obesity Contributes to Transformation of Myometrial Stem-Cell Niche to Leiomyoma via Inducing Oxidative Stress, DNA Damage, Proliferation, and Extracellular Matrix Deposition. Genes (Basel). 2023 Aug 15;14(8):1625. doi: 10.3390/genes14081625. PMID: 37628676; PMCID: PMC10454202.}

^{Al-Lami RA, Taha SA, Jalloul RJ, Salih SM. Obesity in Infertile Women, a Cross-Sectional Study of the United States Using NSFG 2011-2019. Reprod Sci. 2022 May;29(5):1449-1456. doi: 10.1007/s43032-021-00777-y. Epub 2021 Nov 3. PMID: 34731458.}

^{Baird DD, Dunson DB, Hill MC, Cousins D, Schectman JM. High cumulative incidence of uterine leiomyoma in black and white women: ultrasound evidence. Am J Obstet Gynecol. 2003 Jan;188(1):100-7. doi: 10.1067/mob.2003.99. PMID: 12548202.}

^{Bertone-Johnson ER, Hankinson SE, Willett WC, Johnson SR, Manson JE. Adiposity and the development of premenstrual syndrome. J Womens Health (Larchmt). 2010 Nov;19(11):1955-62. doi: 10.1089/jwh.2010.2128. Epub 2010 Sep 27. PMID: 20874240; PMCID: PMC2971655.}

^{Bloom MS, Perkins NJ, Sjaarda LA, Mumford SL, Ye A, Kim K, Kuhr DL, Nobles CJ, Connell MT, Schisterman EF. Adiposity is associated with anovulation independent of serum free testosterone: A prospective cohort study. Paediatr Perinat Epidemiol. 2021 Mar;35(2):174-183. doi: 10.1111/ppe.12726. Epub 2020 Oct 26. PMID: 33107110; PMCID: PMC7878298.}

^{Bond DS, Roth J, Nash JM, Wing RR. Migraine and obesity: epidemiology, possible mechanisms and the potential role of weight loss treatment. Obes Rev. 2011 May;12(5):e362-71. doi: 10.1111/j.1467-789X.2010.00791.x. PMID: 20673279; PMCID: PMC2974024.}

^{Bralić I, Tahirović H, Matanić D, Vrdoljak O, Stojanović-Spehar S, Kovacić V, Blazeković-Milaković S. Association of early menarche age and overweight/obesity. J Pediatr Endocrinol Metab. 2012;25(1-2):57-62. doi: 10.1515/jpem-2011-0277. PMID: 22570951.}

^{Brix N, Ernst A, Lauridsen LLB, Parner ET, Arah OA, Olsen J, Henriksen TB, Ramlau-Hansena CH. Childhood overweight and obesity and timing of puberty in boys and girls: cohort and sibling-matched analyses. Int J Epidemiol. 2020 Jun 1;49(3):834-844. doi: 10.1093/ije/dyaa056. Erratum in: Int J Epidemiol. 2021 Jul 9;50(3):1047. doi: 10.1093/ije/dyab075. PMID: 32372073; PMCID: PMC7394964.}

^{Brookheart RT, Lewis WG, Peipert JF, Lewis AL, Allsworth JE. Association between obesity and bacterial vaginosis as assessed by Nugent score. Am J Obstet Gynecol. 2019 May;220(5):476.e1-476.e11. doi: 10.1016/j.ajog.2019.01.229. Epub 2019 Jan 29. PMID: 30707966; PMCID: PMC7232937.}

^{Bueloni-Dias FN, Spadoto-Dias D, Delmanto LR, Nahas-Neto J, Nahas EA. Metabolic syndrome as a predictor of endometrial polyps in postmenopausal women. Menopause. 2016 Jul;23(7):759-64. doi: 10.1097/GME.0000000000000616. PMID: 27116465.}

^{Chand SP, Kuckel DP, Huecker MR. Cognitive Behavior Therapy. [Updated 2023 May 23]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470241/}

^{Choi JM, Jiang J, Chang J, Ziogas A, Jiang L, Anton-Culver H. Impact of Lifetime Obesity on Urinary Incontinence in the Women's Health Initiative. J Urol. 2022 May;207(5):1096-1104. doi: 10.1097/JU.0000000000002380. Epub 2021 Dec 30. PMID: 34967666.}

^{Delestre F, Lehéricey G, Estellat C, Diallo MH, Hansel B, Giral P. Hypnosis reduces food impulsivity in patients with obesity and high levels of disinhibition: HYPNODIET randomized controlled clinical trial. Am J Clin Nutr. 2022 Jun 7;115(6):1637-1645. doi: 10.1093/ajcn/nqac046. Erratum in: Am J Clin Nutr. 2022 Oct 6;116(4):1187. doi: 10.1093/ajcn/nqac226. PMID: 35170724.}

^{Di Vincenzo A, Beghetto M, Vettor R, Tana C, Rossato M, Bond DS, Pagano C. Effects of Surgical and Non-surgical Weight Loss on Migraine Headache: a Systematic Review and Meta-Analysis. Obes Surg. 2020 Jun;30(6):2173-2185. doi: 10.1007/s11695-020-04429-z. PMID: 32008255.}

^{Donayeva A, Amanzholkyzy A, Nurgaliyeva R, Gubasheva G, Abdelazim IA, Samaha II. The relation between primary dysmenorrhea in adolescents and body mass index. Prz Menopauzalny. 2023 Sep;22(3):126-129. doi: 10.5114/pm.2023.131314. Epub 2023 Sep 20. PMID: 37829266; PMCID: PMC10566326.}

^{Doulaveris, Georgios & Orfanelli, Theofano & Renz, Malte & Barlow, S. & Kaplan, J. & Fridman, Dmitry & Dar, Pe’er & Rotenberg, Ohad. (2021). OC09.05: Obesity is an independent risk factor for endometrial polyps and surgical interventions in women with postmenopausal bleeding. Ultrasound in Obstetrics & Gynecology. 58. 30-30. 10.1002/uog.23845.}

^{Erşan S, Erşan EE. Effects of Hypnotherapy on Weight Loss and thus on Serum Leptin, Adiponectin, and Irisin Levels in Obese Patients. J Altern Complement Med. 2020 Nov;26(11):1047-1054. doi: 10.1089/acm.2020.0104. Epub 2020 Jul 21. PMID: 32716207.}

^{Fan XX, Ye L, Yang YH, Huang WJ, Ko CY. Migraine Duration as a Potential Amplifier of Obesity. Diabetes Metab Syndr Obes. 2024 Feb 29;17:1025-1037. doi: 10.2147/DMSO.S447781. PMID: 38476349; PMCID: PMC10928920.}

^{Ferrández Infante A, Novella Arribas B, Khan KS, Zamora J, Jurado López AR, Fragoso Pasero M, Suárez Fernández C. Obesity and female sexual dysfunctions: A systematic review of prevalence with meta-analysis. Semergen. 2023 Oct;49(7):102022. doi: 10.1016/j.semerg.2023.102022. Epub 2023 Jun 16. PMID: 37331210.}

^{Freire R. Scientific evidence of diets for weight loss: Different macronutrient composition, intermittent fasting, and popular diets. Nutrition. 2020 Jan;69:110549. doi: 10.1016/j.nut.2019.07.001. Epub 2019 Jul 4. PMID: 31525701.}

^{Gambineri A, Laudisio D, Marocco C, Radellini S, Colao A, Savastano S; Obesity Programs of nutrition, Education, Research and Assessment (OPERA) group. Female infertility: which role for obesity? Int J Obes Suppl. 2019 Apr;9(1):65-72. doi: 10.1038/s41367-019-0009-1. Epub 2019 Apr 12. PMID: 31391925; PMCID: PMC6683114.}

^{Geagea D, Ogez D, Kimble R, Tyack Z. Redefining hypnosis: A narrative review of theories to move towards an integrative model. Complement Ther Clin Pract. 2024 Feb;54:101826. doi: 10.1016/j.ctcp.2023.101826. Epub 2023 Dec 30. PMID: 38199053.}

^{Harmon QE, Patchel S, Denslow S, Wegienka G, Baird DD. Body Mass Index and Uterine Fibroid Development: A Prospective Study. J Clin Endocrinol Metab. 2024 Oct 15;109(11):e2016-e2023. doi: 10.1210/clinem/dgae036. PMID: 38298165; PMCID: PMC11479715.}

^{Hatami M, Soveid N, Lesani A, Djafarian K, Shab-Bidar S. Migraine and Obesity: Is There a Relationship? A Systematic Review and Meta-Analysis of Observational Studies. CNS Neurol Disord Drug Targets. 2021;20(9):863-870. doi: 10.2174/1871527320666210713114840. PMID: 34259152.}

^{Heap, Michael. Hypnotherapy: A Handbook: A handbook. McGraw-Hill Education (UK), 2012.}

^{Itriyeva K. The effects of obesity on the menstrual cycle. Curr Probl Pediatr Adolesc Health Care. 2022 Aug;52(8):101241. doi: 10.1016/j.cppeds.2022.101241. Epub 2022 Jul 21. PMID: 35871162; PMCID: PMC9449629.}

^{Itriyeva K. The effects of obesity on the menstrual cycle. Curr Probl Pediatr Adolesc Health Care. 2022 Aug;52(8):101241. doi: 10.1016/j.cppeds.2022.101241. Epub 2022 Jul 21. PMID: 35871162; PMCID: PMC9449629.}

^{Jang S, Hwang SO. The risk factors for premalignant and malignant endometrial polyps in premenopausal and postmenopausal women and trends over the past decade: A retrospective study in a single center, South Korea. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2024 Apr;295:118-123. doi: 10.1016/j.ejogrb.2024.01.033. Epub 2024 Jan 28. PMID: 38354603.}

^{Ju H, Jones M, Mishra GD. A U-Shaped Relationship between Body Mass Index and Dysmenorrhea: A Longitudinal Study. PLoS One. 2015 Jul 28;10(7):e0134187. doi: 10.1371/journal.pone.0134187. PMID: 26218569; PMCID: PMC4517870.}

^{Ju H, Jones M, Mishra GD. Premenstrual syndrome and dysmenorrhea: symptom trajectories over 13 years in young adults. Maturitas. 2014 Jun;78(2):99-105. doi: 10.1016/j.maturitas.2014.03.008. Epub 2014 Apr 4. PMID: 24750643.}

^{Kim JY. Optimal Diet Strategies for Weight Loss and Weight Loss Maintenance. J Obes Metab Syndr. 2021 Mar 30;30(1):20-31. doi: 10.7570/jomes20065. PMID: 33107442; PMCID: PMC8017325.}

^{Kristoffersen ES, Børte S, Hagen K, Zwart JA, Winsvold BS. Migraine, obesity and body fat distribution - a population-based study. J Headache Pain. 2020 Aug 6;21(1):97. doi: 10.1186/s10194-020-01163-w. PMID: 32762643; PMCID: PMC7409451.}

^{Lacroix AE, Gondal H, Shumway KR, et al. Physiology, Menarche. [Updated 2023 Mar 11]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470216/}

^{Lee HS. Why should we be concerned about early menarche? Clin Exp Pediatr. 2021 Jan;64(1):26-27. doi: 10.3345/cep.2020.00521. Epub 2020 Jul 13. PMID: 32683812; PMCID: PMC7806408.}

^{Li W, Liu Q, Deng X, Chen Y, Liu S, Story M. Association between Obesity and Puberty Timing: A Systematic Review and Meta-Analysis. Int J Environ Res Public Health. 2017 Oct 24;14(10):1266. doi: 10.3390/ijerph14101266. PMID: 29064384; PMCID: PMC5664767.}

^{Lv X, Yang H, Yan M, Jin X, Shen X, Li S, Zhang M, Su S, Liu X, Chen J. The mediating role of menstrual irregularity on obesity and sexual function in Chinese women with pelvic floor disorders: a cross-sectional study. BMC Womens Health. 2023 Aug 31;23(1):462. doi: 10.1186/s12905-023-02594-8. PMID: 37653493; PMCID: PMC10472711.}

^{Masho SW, Adera T, South-Paul J. Obesity as a risk factor for premenstrual syndrome. J Psychosom Obstet Gynaecol. 2005 Mar;26(1):33-9. doi: 10.1080/01443610400023049. PMID: 15962720.}

^{Montgomery GH, Weltz CR, Seltz M, Bovbjerg DH. Brief presurgery hypnosis reduces distress and pain in excisional breast biopsy patients. Int J Clin Exp Hypn. 2002 Jan;50(1):17-32. doi: 10.1080/00207140208410088. PMID: 11778705.}

^{Moskatel LS, Zhang N. Migraine and Diet: Updates in Understanding. Curr Neurol Neurosci Rep. 2022 Jun;22(6):327-334. doi: 10.1007/s11910-022-01195-6. Epub 2022 Apr 28. PMID: 35482279.}

^{Onalan R, Onalan G, Tonguc E, Ozdener T, Dogan M, Mollamahmutoglu L. Body mass index is an independent risk factor for the development of endometrial polyps in patients undergoing in vitro fertilization. Fertil Steril. 2009 Apr;91(4):1056-60. doi: 10.1016/j.fertnstert.2008.01.002. Epub 2008 Mar 5. PMID: 18325506.}

^{Panuganti KK, Nguyen M, Kshirsagar RK. Obesity. [Updated 2023 Aug 8]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459357/}

^{Pescador Ruschel MA, De Jesus O. Migraine Headache. [Updated 2024 Jul 5]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560787/}

^{Practice Committee of the American Society for Reproductive Medicine. Definitions of infertility and recurrent pregnancy loss: a committee opinion. Fertil Steril. 2013 Jan;99(1):63. doi: 10.1016/j.fertnstert.2012.09.023. Epub 2012 Oct 22. PMID: 23095139.}

^{Qi J, Han H, Li X, Ren Y. Association between body mass index and prevalence of bacterial vaginosis: Results from the NHANES 2001-2004 study. PLoS One. 2024 May 31;19(5):e0296455. doi: 10.1371/journal.pone.0296455. PMID: 38820329; PMCID: PMC11142476.}

^{Qin H, Lin Z, Vásquez E, Luan X, Guo F, Xu L. Association between obesity and the risk of uterine fibroids: a systematic review and meta-analysis. J Epidemiol Community Health. 2021 Feb;75(2):197-204. doi: 10.1136/jech-2019-213364. Epub 2020 Oct 16. PMID: 33067250.}

^{Rittenberg V, Seshadri S, Sunkara SK, Sobaleva S, Oteng-Ntim E, El-Toukhy T. Effect of body mass index on IVF treatment outcome: an updated systematic review and meta-analysis. Reprod Biomed Online. 2011 Oct;23(4):421-39. doi: 10.1016/j.rbmo.2011.06.018. Epub 2011 Jul 28. PMID: 21885344.}

^{Roslim NA, Ahmad A, Mansor M, Aung MMT, Hamzah F, Hassan H, Lua PL. Hypnotherapy for overweight and obese patients: A narrative review. J Integr Med. 2021 Jan;19(1):1-5. doi: 10.1016/j.joim.2020.10.006. Epub 2020 Oct 22. PMID: 33162374.}

^{Roslim NA, Ahmad A, Mansor M, Aung MMT, Hamzah F, Shahril MR, Lua PL. Does hypnosis result in greater weight loss compared to conventional approach? Am J Clin Hypn. 2022 Oct;65(2):99-109. doi: 10.1080/00029157.2021.2010642. Epub 2022 Feb 2. PMID: 35108492.}

^{Saffari TM, Kavanagh K, Ormseth B, Palettas M, Janis JE. Severe obesity is associated with increased migraine severity and frequency: A retrospective cohort study. J Clin Neurosci. 2023 Sep;115:8-13. doi: 10.1016/j.jocn.2023.07.007. Epub 2023 Jul 14. PMID: 37454441.}

^{Salari N, Hasheminezhad R, Sedighi T, Zarei H, Shohaimi S, Mohammadi M. The global prevalence of sexual dysfunction in obese and overweight women: a systematic review and meta-analysis. BMC Womens Health. 2023 Jul 15;23(1):375. doi: 10.1186/s12905-023-02544-4. PMID: 37454073; PMCID: PMC10350255.}

^{Serhat E, Cogendez E, Selcuk S, Asoglu MR, Arioglu PF, Eren S. Is there a relationship between endometrial polyps and obesity, diabetes mellitus, hypertension? Arch Gynecol Obstet. 2014 Nov;290(5):937-41. doi: 10.1007/s00404-014-3279-4. Epub 2014 May 24. PMID: 24858564.}

^{Shang X, Fu Y, Jin X, Wang C, Wang P, Guo P, Wang Y, Yan S. Association of overweight, obesity and risk of urinary incontinence in middle-aged and older women: a meta epidemiology study. Front Endocrinol (Lausanne). 2023 Oct 10;14:1220551. doi: 10.3389/fendo.2023.1220551. PMID: 37886637; PMCID: PMC10598345.}

^{Sharifan P, Jafarzadeh Esfehani A, Zamiri A, Ekhteraee Toosi MS, Najar Sedgh Doust F, Taghizadeh N, Mohammadi-Bajgiran M, Ghazizadeh H, Khorram Rouz F, Ferns G, Ghayour-Mobarhan M. Factors associated with the severity of premenstrual symptoms in women with central obesity: a cross-sectional study. J Health Popul Nutr. 2023 Feb 14;42(1):9. doi: 10.1186/s41043-022-00343-5. PMID: 36788570; PMCID: PMC9926716.}

^{Shi L, Jiang Z, Zhang L. Childhood obesity and central precocious puberty. Front Endocrinol (Lausanne). 2022 Nov 18;13:1056871. doi: 10.3389/fendo.2022.1056871. PMID: 36465655; PMCID: PMC9716129.}

^{Silvestris E, de Pergola G, Rosania R, Loverro G. Obesity as disruptor of the female fertility. Reprod Biol Endocrinol. 2018 Mar 9;16(1):22. doi: 10.1186/s12958-018-0336-z. PMID: 29523133; PMCID: PMC5845358.}

^{Stella Fielder, Mahshid Nickkho-Amiry, Mourad W. Seif, Obesity and menstrual disorders, Best Practice & Research Clinical Obstetrics & Gynaecology, Volume 89, 2023, 102343, ISSN 1521-6934, https://doi.org/10.1016/j.bpobgyn.2023.102343.}

^{Tang J, Xu Y, Wang Z, Ji X, Qiu Q, Mai Z, Huang J, Ouyang N, Chen H. Association between metabolic healthy obesity and female infertility: the national health and nutrition examination survey, 2013-2020. BMC Public Health. 2023 Aug 10;23(1):1524. doi: 10.1186/s12889-023-16397-x. PMID: 37563562; PMCID: PMC10416469.}

^{Tang Y, Chen Y, Feng H, Zhu C, Tong M, Chen Q. Is body mass index associated with irregular menstruation: a questionnaire study? BMC Womens Health. 2020 Oct 8;20(1):226. doi: 10.1186/s12905-020-01085-4. PMID: 33032583; PMCID: PMC7545932.}

^{Ventolini G, Khandelwal N, Hutton K, Lugo J, Gygax SE, Schlabritz-Loutsevitch N. Obesity and recurrent vulvovaginal bacterial infections in women of reproductive age. Postgrad Med J. 2017 May;93(1099):297. doi: 10.1136/postgradmedj-2016-134638. Epub 2017 Jan 5. PMID: 28057837; PMCID: PMC5520277.}

^{Westgate CSJ, Israelsen IME, Jensen RH, Eftekhari S. Understanding the link between obesity and headache- with focus on migraine and idiopathic intracranial hypertension. J Headache Pain. 2021 Oct 10;22(1):123. doi: 10.1186/s10194-021-01337-0. PMID: 34629054; PMCID: PMC8504002.}

^{Williamson A. What is hypnosis and how might it work? Palliat Care. 2019 Jan 31;12:1178224219826581. doi: 10.1177/1178224219826581. PMID: 30728719; PMCID: PMC6357291.}

^{Xue P, Lin J, Tang J, Chen Y, Yu T, Chen C, Kong H, Lin C, Liu S. Association of obesity and menarche SNPs and interaction with environmental factors on precocious puberty. Pediatr Res. 2024 Sep;96(4):1076-1083. doi: 10.1038/s41390-024-03168-6. Epub 2024 Apr 22. PMID: 38649724.}

^{Zhou X, Hu Y, Yang Z, Gong Z, Zhang S, Liu X, Chen Y, Ye C, Chen L, Wang T. Overweight/Obesity in Childhood and the Risk of Early Puberty: A Systematic Review and Meta-Analysis. Front Pediatr. 2022 Jun 3;10:795596. doi: 10.3389/fped.2022.795596. PMID: 35722495; PMCID: PMC9203728.}

^{Zhou X, Yang X. Association between obesity and oligomenorrhea or irregular menstruation in Chinese women of childbearing age: a cross-sectional study. Gynecol Endocrinol. 2020 Dec;36(12):1101-1105. doi: 10.1080/09513590.2020.1803823. Epub 2020 Aug 12. PMID: 32783549.}

^{Zimmermann A, Bernuit D, Gerlinger C, Schaefers M, Geppert K. Prevalence, symptoms and management of uterine fibroids: an international internet-based survey of 21,746 women. BMC Womens Health. 2012 Mar 26;12:6. doi: 10.1186/1472-6874-12-6. PMID: 22448610; PMCID: PMC3342149.}