Αγάπη με όρια-Πώς θα προστατεύσω το παιδί από έναν συγγενή;
Η αλήθεια, όταν ειπωθεί με αγάπη, μπορεί να γίνει ασπίδα.
Αφορμή για το συγκεκριμένο θέμα ήταν μια μητέρα που ήρθε στο γραφείο για να μάθει πως θα πρέπει να μιλήσει στα παιδιά της και τι θα πρέπει να κάνει για να τα κρατήσει σώα, καθώς η ίδια είχε δεχτεί στην μικρή της ηλικία σεξουαλική παρενόχληση από συγγενικό άτομο που τα παιδιά της επίσης το συμπαθούν πολύ και τους αρέσει η παρέα του: «Ξέρει πώς να γίνεται απαραίτητος…».
Υπάρχουν στιγμές που ως γονιός νιώθεις πως πατάς σε λεπτό πάγο, με τις ισορροπίες αρκετά λεπτές. Το ένστικτό σου θέλει να προστατεύσεις τα παιδιά σου από πράγματα που δεν θα έπρεπε ποτέ να δουν ή να ζήσουν — και ταυτόχρονα θέλεις να τους αφήσεις χώρο να μεγαλώσουν, να καταλάβουν, να μάθουν να εμπιστεύονται τον εαυτό τους. Αλλά τι γίνεται όταν η απειλή προέρχεται από μέσα; Από την ίδια την οικογένεια; Πώς εξηγείς σ’ ένα παιδί ότι ένα άτομο με το οποίο έχει συγγενικούς δεσμούς δεν είναι ασφαλές να βρίσκεται κοντά του; Η ερώτηση δεν έχει εύκολη απάντηση. Ούτε μία. Έχει όμως αλήθεια — και η αλήθεια, όταν ειπωθεί με αγάπη, μπορεί να γίνει ασπίδα.
Το να απομακρυνθείς από έναν άνθρωπο της οικογένειας δεν είναι μια βιαστική επιλογή. Είναι μια απόφαση που γεννιέται από την ανάγκη να προστατέψεις τον εαυτό σου, τα παιδιά σου. Όταν υπάρχουν συμπεριφορές που έχουν πληγώσει — ή μπορούν να πληγώσουν — δεν χρειάζονται πολλές δικαιολογίες. Χρειάζονται όρια. Το τι θα ειπωθεί, σχετίζεται πάντα με την ηλικία, όπου όσο μεγαλύτερη είναι, τόσο περισσότερα μπορούν να ειπωθούν. Το μήνυμα όμως είναι το ίδιο σε όλες τις ηλικίες: «Το συγκεκριμένο άτομο δεν είναι ασφαλές για να είναι κοντά μας».
Να ξέρει πως δεν φταίει
Φυσικά θα παραξενευτούν, κυρίως αν πρόκειται για ένα «αγαπημένο» συγγενικό πρόσωπο. Και για αυτό χρειάζεται να περάσετε το μήνυμα ότι δεν είναι υπεύθυνα τα παιδιά για αυτή την απομάκρυνση. Ακόμα και όταν έχει υπάρξει κακοποιητική συμπεριφορά, είναι πολύ σημαντικό να ακούσουν αλλά και να νιώσουν ότι δεν είναι δική τους ευθύνη, δεν το προκάλεσαν εκείνα. Και φυσικά, δεν είναι δική τους ευθύνη «να το διορθώσουν».
Τι μπορώ να του πω;
Δεν χρειάζεται ένα παιδί να ξέρει τα πάντα για να νιώσει ασφάλεια. Μάλιστα, οι λεπτομέρειες δεν βοηθούν σε τίποτα. Απλά, θα χρειαστεί να απαντήσετε σε ό,τι ρωτά εκείνη τη στιγμή, με ειλικρίνεια και φροντίδα. Άλλωστε, ειλικρίνεια δεν σημαίνει υπερβολή. Επίσης, μία τέτοιου είδους συζήτηση για τα θέματα αυτά δεν γίνεται «μια και έξω». Αντίθετα, πρόκειται για ένα θέμα που «ανοίγει» και θα συνεχίσει να «ανοίγεται» ξανά και ξανά σε διάφορα στάδια καθώς η ηλικία θα προχωράει.
Και αν τα παιδιά θέλουν επαφή με το άτομο εκείνο;
Αν το παιδί παρόλα αυτά θέλει να έχει επαφές με το άτομο εκείνο - και εφόσον δεν έχει κακοποιηθεί από το άτομο αυτό (μπορεί να έχετε κακοποιηθεί εσείς, ο άλλος γονιός το αδελφάκι του) – τότε μπορείτε να κάνετε επισκέψεις ενώ είστε παρόντες ή να είναι παρόν ένα πρόσωπο της εμπιστοσύνης σας. Το σημαντικό είναι να ξέρει ότι έχει επιλογές.
Η απομάκρυνση από έναν συγγενή δεν σημαίνει διαγραφή. Μπορούμε να απομακρυνθούμε από κάποιον και να συνεχίσουμε να τον σκεφτόμαστε. Χρειάζεται όμως να τους εξηγήσετε ότι η αγάπη χρειάζεται και ασφάλεια. Άλλωστε, υπάρχουν πολλοί άνθρωποι στην πορεία της ζωής τους που θα τα αγαπούν και θα τα αγαπήσουν, είτε πρόκειται για συγγενείς εξ αίματος, είτε φίλοι. Η οικογένεια άλλωστε δεν ορίζεται πάντα από δεσμούς αίματος.
Είμαστε μαζί…
Αυτό είναι το πιο σημαντικό μήνυμα που χρειάζεται «να τους περάσετε». Να γνωρίζουν πως ότι και αν νιώσουν, σκεφτούν, μπορούν να το μοιραστούν μαζί σας, χωρίς να φοβούνται μην τα μαλώσετε ή μην τους φωνάξετε. Είστε εκεί για τα παιδιά σας χωρίς να τα κρίνετε ή να τους πείτε τι «πρέπει» να κάνουν. Μην ξεχνάμε ότι η δική σας παρουσία είναι αυτή που θα καθησυχάσει το παιδί σας, είστε το στήριγμά του και ότι και αν γίνει θα το περάσετε μαζί.
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Αγωγής Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας
