Νυχτερινός τρόμος: Γιατί τα παιδιά φοβούνται και ζητούν τη μαμά ή τον μπαμπά στο δωμάτιο;
«Μην φύγεις, φοβάμαι πολύ ! Μόνο 5 λεπτά ακόμα ! Σε παρακαλώ!!!!!»
Είτε γιατί φοβούνται το σκοτάδι, ή τα τέρατα κάτω απ' το κρεβάτι, ή γιατί θα πεταχτούν οι κούκλες από την ντουλάπα, ή λόγω των «κακών» που θα μπουν στο σπίτι ή λόγω του ότι θέλουν να πάνε στο μπάνιο επειδή θυμήθηκαν έναν συμμαθητή τους που τους λέει συνέχεια τρομακτικές ιστορίες – η φαντασία του παιδιού τρέχει και μένει ξύπνιο – κι εσείς επίσης. Αλλά αυτό είναι το θέμα ! Δεν φταίει το κρεβάτι τους, το σπίτι τους, οι κούκλες τους – αλλά το τι τους λέει συγκεκριμένα το ανήσυχο μυαλό τους για αυτά τα πράγματα, που τα κάνει να τρομάζουν. Έτσι, με κάθε αφορμή απλά το διαβεβαιώνετε ότι όλα είναι καλά, ενώ ξέρετε ότι οι πιθανότητες να τα καταφέρετε δεν στηρίζουν τη διαβεβαίωση που δίνετε.
Τι θα μπορούσε να βοηθήσει;
Να μάθουμε - με παράδειγμα πάντα τον εαυτό μας όμως – ότι είναι το αφεντικό του μυαλού του και ότι δεν μπορεί να το ανησυχεί κανείς και τίποτα αν δεν το επιλέξει ο ίδιος ! Μπορείτε να του μάθετε τα παιχνίδια της ανησυχίας – πόσο λατρεύει την υπερβολή, την καταστροφολογία (να επινοεί τρομακτικές ιστορίες για καταστάσεις που είναι απόλυτα ασφαλείς όπως το να μετατρέπει την στοίβα ρούχων στο πλυντήριο σε τέρατα ή τους κανονικούς ήχους του σπιτιού σε ληστές), και να αγνοεί τα γεγονότα. Εκεί μπορείτε να το ενθαρρύνετε να πάρει τον έλεγχο και να μάθει στην φαντασία του να είναι πιο ειλικρινής μαζί του.
Πώς όμως το κάνουν αυτό;
Καλώντας στην «σκηνή» το έξυπνο μυαλό του για να εξετάσει τους φόβους του αντί να τους εμπιστεύεται. Άρα είτε είναι 7 είτε 17 ετών, υπάρχουν μερικές τακτικές που συνήθως είναι αποτελεσματικές στο να καταφέρει το παιδί να πάρει τον έλεγχο των φόβων του.
Ενσυναίσθηση πανταχού πολύτιμη! Ακόμα κι αν όλα όσα σας λέει σας ακούγονται παράλογα, ο μόνος τρόπος να τον βοηθήσετε να νοιώσει συναισθηματική ασφάλεια είναι να μην αμφισβητείτε το γεγονός ότι φοβάται. Αν του ζητήσετε τον λόγο που φοβάται ή του επισημάνετε ότι δεν πρέπει να φοβάται, αυτομάτως τον ωθείτε σε θέση άμυνας για τους φόβους του. Μπορείτε να αναγνωρίσετε την ανησυχία του και πόσο άσχημα μπορεί να αισθάνεται όπως και ότι δεν το θέλει όλο αυτό που γίνεται, αλλά ότι είστε εδώ για να τον βοηθήσετε.
Ο διαχωρισμός του εαυτού του από την ανησυχία του είναι πολύ χρήσιμος. Όταν λέει ότι φοβάται, αντί να τρέχετε να τον διαβεβαιώσετε, βοηθήστε το να δει την ανησυχία σαν μία από τις επιλογές, και μάλιστα μία επιλογή που δεν είναι υποχρεωμένος να κάνει. Θα μπορούσατε μαζί να αφήσετε την ανησυχία να σας πει τι θέλει και μετά να πει εκείνος τι νομίζει.
Η ανακάλυψη του αληθινού φόβου! Θα βοηθήσει να ονομάσει τι φοβάται. Κάποια παιδιά δεν μπορούν να το κάνουν αμέσως ενώ άλλα έχουν ξεκάθαρη εικόνα τεράτων, ληστών ή οτιδήποτε άλλο. Καλύτερα να μην προσπαθήσετε να μαντέψετε γιατί θα του βάλετε άλλες ιδέες. Θα βοηθούσε να τον ρωτήσετε τι του λέει αυτός που φοβάται, τί τον κάνει να σκέφτεται, όπως και τί είναι αυτό που δεν του αρέσει καθόλου στην ανησυχία του.
Φόβοι και ανησυχίες υπό Ιερά εξέταση! Τι λέει η κάθε ανησυχία, πόσο αληθινή είναι, τι νομίζει ότι θα συμβεί, πόσο την πιστεύει, γιατί την πιστεύει και γιατί δεν την πιστεύει. Πολλές φορές βοηθάει να μιλάτε πρακτικά όπως να παρομοιάσετε τον φόβο με ένα διαγώνισμα και να τον ρωτήσετε αν η δασκάλα θα έλεγε ότι είναι σωστό ή λάθος. Κάποια άλλη ερώτηση θα μπορούσε να αφορά το έξυπνο μυαλό του και τι λέει αυτό για τις κούκλες που θα βγουν απ την ντουλάπα. Με αυτό τον τρόπο θα αρχίσει να καταλαβαίνει ότι η ανησυχία λέει πράγματα αλλά εκείνο μπορεί να σκεφτεί και να ακούει και άλλα πράγματα. Έτσι θα φτάσει στον διαχωρισμό γεγονότων και φόβων, και θα μάθει να χρησιμοποιεί το έξυπνο μυαλό για να κερδίσει σε ρεαλισμό την ανησυχία. Θα μπορούσε να έχει γραμμένα τα γεγονότα σε ένα χαρτί που θα το φυλάσσει δίπλα στο κρεβάτι του.
Το χιούμορ πάντα βοηθάει. Αν φοβάται τα τέρατα στο σκοτάδι ή κάποια σκηνή από μια ταινία που είδε, αφού κάνετε τον έλεγχο για τα γεγονότα μπορείτε να το βάλετε να ζωγραφίσει τον χαρακτήρα που φοβάται και να τον κάνει σε μια αστεία εκδοχή του.
Αν φοβάται το σκοτάδι, κάντε μια ευχάριστη δραστηριότητα μαζί του στο δωμάτιό του χωρίς καθόλου φώς. Να γίνει εκείνο ο οδηγός σας προς τα σημεία που μπορείτε να βρείτε φως (λάμπες, διακόπτες) και να σας δείξει πώς να τα ανάβετε. Ώντας εκείνος οδηγός θα νοιώθει μεγαλύτερη πίστη στον εαυτό του και στα σκοτεινά και θα ξέρει που να φτάσει για να ανάψει το φως αν χρειαστεί. Πολλά παιδιά φοβούνται να κοιμούνται στα σκοτεινά και έτσι οι γονείς αναγκάζονται να αφήνουν φώτα ανοιχτά στο υπνοδωμάτιο, στον διάδρομο ή την τουαλέτα. Αυτό δεν είναι καλό για τον ύπνο όπως επίσης δεν δίνει την ευκαιρία στο παιδί να μάθει ότι τα μάτια προσαρμόζονται στο σκοτάδι μέσα σε ελάχιστα λεπτά. Όσο λιγότερο φως γίνεται - σταδιακά - και όσο πιο χαμηλά από τα μάτια του παιδιού.
Αν κάθε βράδυ το πιάνει αυτή η ανησυχία με το που πάει στο δωμάτιό του και κλείσετε το φως, κάντε παρέμβαση στο πρόγραμμα. Κάποια άλλη στιγμή της ημέρας, μετά το σχολείο ή μετά το φαγητό, για 5 λεπτά μιλήστε για τους φόβους του και κάντε τον έλεγχο των γεγονότων ώστε να έχει ήδη πάρει την θέση του αφεντικού πριν τον αιφνιδιάσει η ανησυχία του λίγο πριν ξαπλώσει.
Μετάθεση της προσοχής του! Αφού έχει καταφέρει να νικήσει τις ανησυχίες μέσω των γεγονότων (έξυπνου μυαλού), θα βοηθήσει να έχει επιλογή σχετικά με το πού να στρέψει την προσοχή του. Ζητήστε του να σκεφτεί 4 πράγματα που θα ήθελε να έχει στο μυαλό του ενώ κοιμάται. Παιχνίδι, κάποιο αγαπημένο του φαγητό, τον σκύλο του, κάτι που θα έκανε σε μια ονειρική ημέρα, το είδωλό του, κλπ. Μπορεί να ζωγραφίσει 4 πόρτες και η καθεμία να έχει την επιγραφή από μια από τις ιδέες του. Περάστε μαζί από την μία πόρτα στην άλλη και όταν το βάλετε για ύπνο ρωτήστε το ποιες πόρτες θέλει να ανοίξει στον ύπνο του σήμερα και πείτε του ότι θα τον περιμένετε εναγωνίως στο πρωινό, για να ακούσετε τις περιπέτειές του.
Σίγουρα θα χρειαστούν μερικές εβδομάδες για να δεχτεί και να αλλάξει τις συνήθειές του πόσο μάλλον αν έχει τρυπώσει στο δωμάτιο των γονέων ή έχει μάθει να μην κοιμάται στο κρεβάτι του χάριν των φόβων του. Θέλει υπομονή και επιμονή από μέρους σας για να εδραιωθεί η νέα ρουτίνα και προσδοκίες για τον ύπνο.
Ας είναι κίνητρό σας ότι μέσω του ύπνου του το βοηθάτε να κάνει ένα βήμα προς την ανεξαρτησία του και δεν είστε κακός γονέας (ακόμα κι αν αυτό νομίζει ή σας κατηγορεί με την ελπίδα ότι θα εγκαταλείψετε την προσπάθεια και θα του επιτρέψετε να κοιμηθεί μαζί σας), αλλά ενεργός γονέας. Τον βοηθάτε να κάνει κάτι που εν τέλει θα έχει ανάγκη και θα θέλει να το κάνει μόνος του – είτε αυτό είναι να μείνει σε κάποιον φίλο και να μην θέλει να το χάσει, μια πολυήμερη εκδρομή ή απλά να μπορεί να πάει στο κρεβάτι του χωρίς πρώτα να έχει περάσει οδύνη – αντιμετωπίστε το με ψυχραιμία, ακολουθήστε στον δικό του ρυθμό αλλά να θυμάστε ότι του μαθαίνετε μια δεξιότητα που θα τον ωφελήσει για όλη του τη ζωή.
Οι καλές νύχτες και τα γλυκά όνειρα... είναι για όλους!
Ιωάννα Θεοδωρακόπουλου, PsyD, MSc
Συμβουλευτικός ψυχολόγος - ψυχοθεραπεύτρια
Σύμβουλος υπογονιμότητας
Επικεφαλής επιστημονικών υπηρεσιών του www.feelwelltoday.com
e-mail: ioanna.thps@gmail.com / itheodorakopoulou@feelwelltoday.com
