Παιχνίδι ρόλων και ενσυναίσθηση: Τι μαθαίνουν τα παιδιά μέσα από το παιχνίδι

Εάν ρωτήσετε ένα παιδί γιατί παίζει, θα σας πει: «Γιατί είναι διασκεδαστικό». Εάν ρωτήσετε έναν παιδίατρο ή παιδαγωγό, θα σας απαντήσει: «Γιατί είναι απαραίτητο». Το παιχνίδι είναι κάτι πολύ περισσότερο από ψυχαγωγία. Είναι ο πιο φυσικός και αποτελεσματικός τρόπος με τον οποίο τα παιδιά μαθαίνουν να μπαίνουν στη θέση του άλλου — δηλαδή να αναπτύσσουν την ενσυναίσθησή τους.

Εκείνοι που μεγάλωσαν με μια μαμά που έμενε στο σπίτι συχνά εμφανίζουν αυτά τα 7 χαρακτηριστικά

Σύμφωνα με την Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία, το ελεύθερο και μη δομημένο παιχνίδι συμβάλλει στην υγιή ανάπτυξη του παιδιού, ενδυναμώνει τον δεσμό γονέα-παιδιού και καλλιεργεί πολύτιμες κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες. Αντίστοιχα, η National Association for the Education of Young Children (NAEYC) τονίζει ότι μέσα από το παιχνίδι τα παιδιά αναπτύσσουν την ικανότητα να κατανοούν και να σέβονται τα συναισθήματα των άλλων.

Γιατί το παιχνίδι «χτίζει» την ενσυναίσθηση

Μπαίνοντας σε άλλους ρόλους:

Όταν το παιδί παίζει «γιατρό», «δάσκαλο» ή «γονιό», προσπαθεί να φανταστεί πώς σκέφτεται και νιώθει ο άλλος. Αυτό το λεγόμενο παιχνίδι ρόλων είναι ένα είδος πρόβας για τη ζωή και θεμελιώνει την ικανότητα να βλέπουμε τα πράγματα από την οπτική του άλλου.

Συνεργασία και επίλυση συγκρούσεων:

Στα ομαδικά παιχνίδια, τα παιδιά μαθαίνουν να περιμένουν τη σειρά τους, να μοιράζονται και να παρηγορούν. Κάθε μικρή διαφωνία στην παιδική χαρά γίνεται ευκαιρία να εξασκηθούν στη διαχείριση συναισθημάτων — δικών τους και των άλλων.

Ασφαλής χώρος για συναισθηματική εξάσκηση:

Στο παιχνίδι, τα λάθη δεν έχουν σοβαρές συνέπειες. Έτσι, το παιδί μπορεί να πειραματιστεί με το πώς αντιδρά και να δοκιμάσει νέες συμπεριφορές, χωρίς φόβο απόρριψης.

5 τρόποι που θα σας βοηθήσουν να μεγαλώσετε ένα ευγενικό, στοργικό παιδί με ενσυναίσθηση

Πρακτικές ιδέες για κάθε ηλικία

0–2 ετών:

Απλά παιχνίδια μίμησης, όπως να κάνετε ίδιες γκριμάτσες ή να χειροκροτείτε μαζί. Αυτές οι «συνομιλίες» χωρίς λόγια βοηθούν το μωρό να αναγνωρίζει συναισθήματα.

3–5 ετών:

Στήστε μια γωνιά ρόλων στο σπίτι. Μπορεί να είναι «νοσοκομείο», «σχολείο» ή «κατάστημα». Ενθαρρύνετε το παιδί να φροντίζει τις «κούκλες ασθενείς» ή να βοηθά τον «συμμαθητή» του.

6–8 ετών:

Παίξτε παιχνίδια ρόλων με ανταλλαγή θέσεων: το παιδί να παίξει τον γονιό κι εσείς το παιδί. Στο τέλος συζητήστε: «Πώς νομίζεις ότι ένιωσες όταν…;» — μια ερώτηση-κλειδί για να καλλιεργήσετε την κατανόηση.

Ο ρόλος του/της εκπαιδευτικού ή του γονέα

• Παίξτε μαζί τους: Μην είστε απλώς παρατηρητές. Η συμμετοχή σας εμπλουτίζει το παιχνίδι και σας δίνει την ευκαιρία να «δείξετε» την ενσυναίσθηση στην πράξη.
• Κάντε ερωτήσεις που ανοίγουν σκέψη: «Τι πιστεύεις ότι ένιωσε;» ή «Πώς θα τον/την βοηθούσες;»
• Αφήστε χώρο για ελεύθερο παιχνίδι: Η υπερβολική καθοδήγηση στερεί από το παιδί την ευκαιρία να πάρει πρωτοβουλίες και να αναπτύξει κοινωνικές δεξιότητες.

Συμπέρασμα

Η ενσυναίσθηση δεν διδάσκεται μόνο με λόγια — χτίζεται με εμπειρίες. Το παιχνίδι είναι η πιο φυσική, χαρούμενη και αποτελεσματική εμπειρία γι’ αυτόν τον σκοπό. Κάθε φορά που ένα παιδί παίζει, χτίζει όχι μόνο δεξιότητες για το σχολείο ή τη ζωή, αλλά και μια «καρδιά» που κατανοεί και νοιάζεται.

Βοηθώντας τα παιδιά να αναπτύξουν δεξιότητες συναισθηματικής ρύθμισης

Βίκυ Μηνά - Ειδική Παιδαγωγός, Συγγραφέας
Email επικοινωνίας: vasiliki.mina20@gmail.com
Facebook: Βίκυ Μηνά
Instagram: __vckmn__ και TikTok: vicky_mina

^πηγές:

• ^{Ginsburg, K. R. (2007). The Importance of Play in Promoting Healthy Child Development and Maintaining Strong Parent-Child Bonds. American Academy of Pediatrics.}
• ^{National Association for the Education of Young Children (NAEYC). Play and Developmentally Appropriate Practice.}