Πόσο σημαντική είναι η σχέση πατριού-εφήβου

Ερχόμενοι από διαφορετικές συνθήκες ζωής, προσωπικές αξίες, βιώματα και προηγούμενες σχέσεις, ο νέος σύντροφος και τα παιδιά της μητέρας πρέπει να βρουν την δική τους οικογενειακή οικειότητα, προσδοκώντας να μπορέσουν να διαχειριστούν τις διαφορετικότητες ώστε να λειτουργήσουν σαν μια οικογένεια. Για όλους λοιπόν, είναι δύσκολο να ξέρουν πώς να δράσουν και πώς να αντιδράσουν, πώς να ταιριάξουν, πώς να το διαχειριστούν ώστε να πάει καλά όλο αυτό.

Οι στατιστικές επισημάνουν την δυσκολία επιβίωσης τέτοιων τύπων οικογένειας. Ο δεύτερος γάμος έχει μεγαλύτερα ποσοστά διάλυσης όταν υπάρχουν παιδιά από προηγούμενο γάμο. Και τα πράγματα μοιάζει να είναι ακόμα πιο δύσκολα όταν είναι σε εφηβική ηλικία.

Εν γένει, η προσαρμογή του καθενός όταν υπάρχουν μικρά παιδιά είναι ευκολότερη διότι είναι στην περίοδο της δέσμευσης, της ομοιότητας και της συγκαταβατικότητας στους σημαντικούς ενήλικες , κι έτσι πιο δεκτικό στη δημιουργία σχέσης με τον πατριό. Σε αντίθεση με τον έφηβο, που απομακρύνεται και διαφοροποιείται από τη παιδικότητα και τους γονείς, κι έχει την τάση να κρατάει αποστάσεις. Όσο ο μικρός θεωρεί ότι έχει να κερδίσει πολλά από την σχέση αυτή, τόσο ο έφηβος μπορεί να νιώσει ότι απειλείται η αυτονομία του.

Οι αλλαγές στους ρόλους, αλλάζουν την σχέση. Μόλις ο φίλος της μητέρας τους γίνεται μέρος της καθημερινότητάς τους και αρχίζει να φέρεται σαν ένας σοβαρός δεύτερος πατέρας, η σχέση μπορεί να μοιάζει επιθετική για τον έφηβο. Μόλις ο γεμάτος ενθουσιασμό έφηβος γίνεται πηγή καθημερινής απαίτησης και παρέμβασης στον νέο γάμο, η νέα σχέση μπορεί να μοιάζει ως λιγότερο φιλόξενη για τον πατριό. Από αυτή την αλλαγή, είναι φυσιολογική η αμφιθυμία που θα αναπτυχθεί και από τους δύο στην σχέση.

Τι θα μπορούσε να βοηθήσει τον νέο σύντροφο στην αντίσταση που μπορεί να δεχτεί από τον έφηβο ;

Θα χρειαστεί χρόνος για να εκτιμηθούν μερικές απαιτήσεις προσαρμογής που μπορεί να θέτει ο νέος γάμος στον έφηβο. Μία εξ' αυτών είναι η οικειότητα με κάποιον «ξένο» καθώς είναι σαν να ζει με έναν ενήλικα που δεν γνωρίζει καν, ενώ πρέπει να αλλάξει και κάποιες βασικές συνήθειες όπως πού και πότε να ντύνεται ή να γδύνεται στο ίδιο του το σπίτι. Άλλη είναι η υπό όρους έγνοια, καθώς όταν ο πατριός δεν εγκρίνει τον τρόπο που φέρεται ή και το αντίστροφο, δεν υπάρχει «χρόνια αγάπη» για να φέρει την ισορροπία όπως με τον γονέα του. Και είναι σαν να νοιάζονται ο ένας για το άλλον μόνο όταν η συμπεριφορά του ενός είναι αρεστή στον άλλον. Άλλη είναι η δυσκολία δέσμευσης όταν ο γονέας του αγαπάει ένα άτομο που ο ίδιο πολλές φορές δεν πολυσυμπαθεί. Επίσης, η μειωμένη προσοχή όταν πλέον υπάρχει ανταγωνισμός και πρέπει το παιδί να περιμένει πότε θα είναι μόνος του ο γονέας του. Κάτι άλλο είναι η επιπλέον απώλεια. Όταν ο ένας γονέας φεύγει, υπάρχει απώλεια και όταν ο άλλος ξαναπαντρεύεται χάνει κομμάτι του χρόνου του ας πούμε λόγω του νέου συντρόφου. Ακόμα, το τέλος των ελπίδων επανασύνδεσης. Τώρα πια ξέρει το παιδί ότι οι γονείς του δεν θα ξανά είναι μαζί. Ο νέος γάμος βάζει τέλος στα όνειρά του για αυτό. Τέλος, βλέπουν τον γονέα τους να αλλάζει. Πολλοί έφηβοι νομίζουν ότι το δυσκολότερο είναι να συνηθίσουν τον ξένο ενήλικα αλλά τελικά είναι η μεγάλη αλλαγή που βλέπουν στον γονέα τους καθώς η αλλαγή αυτή αφορά έναν άλλον ρόλο του.

Το καλύτερο που μπορεί να κάνει ο νέος σύντροφος με τον έφηβο είναι να κινηθεί αργά και ως ενήλικας αλλά και ως αυτός που θα φέρει τις αλλαγές στην υπάρχουσα οικογένεια. Στον ρόλο του ενήλικα, είναι καλό να αφήσει τον γονέα του παιδιού να κρίνει ότι αφορά σε θέματα οικογενειακής πειθαρχίας ιδίως στην αρχή, κι εκείνος να λειτουργεί συμπληρωματικά σε ουσιαστικές παραχωρήσεις και «οικιακά» οφέλη. Ας αναλάβει ο γονέας του το δύσκολο κομμάτι ενώ ο πατριός κάνει τα πιο «συμπαθητικά» για τον έφηβο, ώστε να υπάρξει η ευκαιρία να αναπτυχθεί θετική σχέση μεταξύ τους.

Στον ρόλο αυτού που θα φέρεις τις αλλαγές στην οικογένεια βάζοντας τέλος στην παλιά κατάσταση, καλό είναι να κινηθεί αργά σε ότι αφορά την αύξηση ή μείωση της συχνότητας οικογενειακής συμπεριφοράς. Πρέπει πρώτα να ταιριάξει ο πατριός στην υπάρχουσα οικογένεια πριν προσπαθήσει να ταιριάξει στον ρόλο του «νέου γονέα». Ο κάθε ένας χρειάζεται αρκετό χρόνο για να συνηθίσει την νέα συμβίωση.

Ποιά τα πιο συχνά λάθη που κάνουν στα πρώτα βήματα στην νέα οικογένεια ;

Ο «νέος γονέας» απαιτεί πολλές αλλαγές πολύ σύντομα και αυτό θα δημιουργήσει την αίσθηση οικογενειακής δυσφορίας, κάτι που φέρνει αρκετή δυσαρέσκεια. Το καλύτερο είναι αποκτήσει οικειότητα με το υπάρχον κλίμα και μετά να εισάγει όποιες αλλαγές χρειαστούν.

Ο νέος σύντροφος ακολουθεί άκριτα την γονεική λογική του γονέα, κάτι που συχνά γίνεται εις βάρος του συζυγικού διαλόγου που πρέπει να ξεκινήσει. Οφείλουν να κρατήσουν ως προτεραιότητα τις ανάγκες του νέου γάμου, βάζοντας στην νέα σχέση τακτικές συζητήσεις περί ιδεών, εγνοιών και συμφωνιών που αφορούν τον γονεικό ρόλο.

Είναι δελεαστικό για τον πατριό να είναι υπερβολικά δοτικός με τα παιδιά στην αρχή, κάνοντας ιδιαίτερη προσπάθεια αλλά μην βλέποντας ανάλογη προσπάθεια από τον έφηβο, και μετά να αισθάνεται άσχημα που του μοιάζει να θεωρούν δεδομένη την συνεχή δοτικότητα του.. Καλό είναι να αποφύγει υπερβολές αν αυτό θεωρεί ότι είναι η προϋπόθεση για να τα πάνε καλά.

Τέλος, μοιάζει να παρακάμπτονται οι «αόρατες προσπάθειες» του πατριού από τον γονέα – όλοι οι τρόποι και συγκυρίες τις οποίες ο πρώτος περνάει χωρίς να συζητήσει, εφηβικές συμπεριφορές και γονεικές ευθύνες που ανέχεται ενώ ο ίδιος θεωρεί ξένες, ικανές να τον νευριάσουν ή ακόμα και λάθος αλλά δεν τις συζητάει. Θα βοηθήσει να μοιραστεί τα συναισθήματα μη-συμβατότητας με την σύντροφό του και εκείνη από την μεριά της να ακούσει και να δώσει αξία στην ανοχή του μη-οικείου και εγκράτειας που απαιτεί ο ρόλος του «νέου γονέα».

Θα κλείσω λέγοντας ότι στη ζωή του έφηβου, ο πατριός ή η μητριά μπορεί να προσφέρει πολλά. Έχω δει αρκετά παιδιά από χωρισμένους γονείς και δεύτερους γάμους που συχνά μου ομολογούν σημαντικές επιρροές και διορθωτικές εμπειρίες στη ζωή τους χάριν αυτού του «νέου γονέα», που τους ωφέλησαν πολύ τότε αλλά και αργότερα στη ζωή τους. Αναφέρονται σε πράγματα που εκτίμησαν στα ενδιαφέροντα των «νέων γονέων» αλλά και στον τρόπο που έβλεπαν την ζωή, την οικογένεια και τις ανθρώπινες σχέσεις. Σαφώς και δεν λείπουν οι αναφορές τόσο σε στιγμές διαφωνίας και δυσφορίας όσο και σε στιγμές συντροφικότητας και επικοινωνίας που αποδείχτηκαν καθοριστικές στην ενηλικίωσή τους.

Αυτές οι σχέσεις λοιπόν σίγουρα αξίζουν την προσπάθεια.

Ιωάννα Θεοδωρακόπουλου, PsyD, MSc
Συμβουλευτικός ψυχολόγος - ψυχοθεραπεύτρια
Σύμβουλος υπογονιμότητας
Επικεφαλής επιστημονικών υπηρεσιών του www.feelwelltoday.com
e-mail: ioanna.thps@gmail.com / itheodorakopoulou@feelwelltoday.com