Μπορούν τα AI παιχνίδια να αλλάξουν τον τρόπο που μεγαλώνουν τα παιδιά;

Φανταστείτε έναν κόσμο όπου η Barbie δεν μιλάει απλώς, αλλά θυμάται τις αγαπημένες σας ιστορίες, βοηθά με τα μαθήματα και ποτέ δεν διαφωνεί με τις πιο τρελές ιδέες σας. Αυτό δεν είναι σκηνή από μια ταινία επιστημονικής φαντασίας. Είναι πραγματικότητα καθώς η Mattel, προγραμματίζει να λανσάρει παιχνίδια με τεχνητή νοημοσύνη (AI) μέχρι τα τέλη του 2025.

Μέχρι σήμερα, τα μικρότερα παιδιά ήταν από τις λίγες ηλικιακές ομάδες που η καθημερινότητά τους δεν είχε πλημμυρίσει από AI. Αλλά με την έλευση αυτής της νέας γενιάς παιχνιδιών, ακόμη και τα πρώτα χρόνια της ζωής- τα πιο νευροπλαστικά και καθοριστικά- θα επηρεάζονται από την τεχνητή νοημοσύνη όσο και οποιοδήποτε άλλο στάδιο ανάπτυξης.

Τα βίντεο για παιδιά από AI κατακλύζουν το YouTube - Τι πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς

Πτώση του IQ και της κριτικής σκέψης

Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι οι μέσοι δείκτες IQ μειώνονται παγκοσμίως, αντιστρέφοντας την τάση δεκαετιών όπου κάθε νέα γενιά ξεπερνούσε την προηγούμενη. «Αν και οι αιτίες είναι σύνθετες, ένας βασικός παράγοντας φαίνεται να είναι η αυξανόμενη εξάρτηση από την AI σε κάθε πτυχή της ζωής, από τα μαθήματα μέχρι τη λήψη αποφάσεων», εξηγεί η κλινική ψυχολόγος και σεξολόγος, Marianne Brandon, Ph.D. Μελέτες δείχνουν επίσης ότι όσοι χρησιμοποιούν συχνά βοηθούς AI έχουν λιγότερη κριτική σκέψη και ικανότητα επίλυσης προβλημάτων καθώς εμπιστεύονται απλώς τις απαντήσεις της μηχανής.

Ενίσχυση ορισμένων δεξιοτήτων, υποχώρηση άλλων

Ενώ ορισμένες γνωστικές δεξιότητες μειώνονται, άλλες, όπως οι χωρικές ικανότητες, βελτιώνονται πιθανώς λόγω του οπτικο-εμβυθιστικού χαρακτήρα του ψηφιακού περιβάλλοντος. Όμως, αυτή η βελτίωση δεν αναιρεί τη γενικότερη ανησυχία: όσο περισσότερο χρόνο περνούν τα παιδιά με οθόνες και έξυπνα παιχνίδια, τόσο λιγότερο αφοσιώνονται στο παιχνίδι και την αλληλεπίδραση με συνομηλίκους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την κοινωνική τους ανάπτυξη.

Παιχνίδια AI: Δίκοπο μαχαίρι

Η νέα γενιά παιχνιδιών με AI - Barbies που μιλούν, αρκούδες που διηγούνται εξατομικευμένες ιστορίες, ρομπότ που προσαρμόζονται στη διάθεση του παιδιού - προβάλλονται από τους κατασκευαστές και ορισμένους ειδικούς ως εργαλεία για εξατομικευμένη μάθηση, ανάπτυξη γλώσσας και δημιουργικότητα. Αρχικές μελέτες δείχνουν ότι καλά σχεδιασμένα ρομπότ αφήγησης μπορούν να υποστηρίξουν τη δημιουργικότητα των παιδιών.

Ωστόσο, όπως επισημαίνει η Marianne Brandon, Ph.D. υπάρχει και η "σκοτεινή" πλευρά: τα παιδιά μπορεί να δεθούν συναισθηματικά με τα AI παιχνίδια, προτιμώντας τα από τους ανθρώπινους φίλους γιατί τα παιχνίδια δεν διαφωνούν, παίζουν πάντα με τον τρόπο τους και προσφέρουν άμεση ικανοποίηση. Αυτό θα μπορούσε να υπονομεύσει την κοινωνική ανάπτυξη, δυσκολεύοντας τα παιδιά να μάθουν τι σημαίνει συμβιβασμός, ενσυναίσθηση αλλά και συνύπαρξη.

Το ChatGPT θα ενημερώνει τους γονείς σε περιπτώσεις ψυχικής δυσφορίας των παιδιών τους

Νευροπλαστικότητα: Ο οδηγός του εγκεφάλου

Ο εγκέφαλος των παιδιών είναι ιδιαίτερα νευροπλαστικός, προσαρμόζεται και διαμορφώνει τα νευρικά του μονοπάτια με βάση τις εμπειρίες. Η εκτεταμένη αλληλεπίδραση με παιχνίδια AI μπορεί να διαμορφώσει αυτούς τους νευρικούς δρόμους με τρόπους που επηρεάζουν τις κοινωνικές δεξιότητες και την ενσυναίσθηση. Αν τα παιδιά βασίζονται σε AI για κοινωνική αλληλεπίδραση, ο εγκέφαλός τους μπορεί να αναπτυχθεί διαφορετικά από ό,τι σε παιδιά που παίζουν περισσότερο με συνομηλίκους, με πιθανές επιπτώσεις στην ικανότητα πλοήγησης σε πολύπλοκα κοινωνικά περιβάλλοντα.

Κοινωνικό άγχος και παραπλανητική ηρεμία

Μία μελέτη έδειξε ότι παιδιά που χρησιμοποιούν εργαλεία AI αναφέρουν χαμηλότερο άγχος και εξουθένωση. Τα AI μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση εργασιών και στη μείωση άγχους για σχολικές ή κοινωνικές επιδόσεις. Ωστόσο, σύμφωνα με τη Marianne Brandon, Ph.D. αυτή η «ηρεμία» μπορεί να είναι παραπλανητική: όσο τα παιδιά περνούν λιγότερο χρόνο σε πραγματικές κοινωνικές καταστάσεις, χάνουν ευκαιρίες να αναπτύξουν αυτοπεποίθηση και ανθεκτικότητα. Όταν έρθουν αντιμέτωπα με πραγματικές καταστάσεις, η έλλειψη πρακτικής μπορεί να αυξήσει το κοινωνικό άγχος.

Περισσότερα παιδιά μιλούν με AI φίλους – Τι πρέπει να ξέρουν οι γονείς

Ο μεγάλος κοινωνικός πειραματισμός

Δεν υπάρχουν μακροπρόθεσμες μελέτες για το πώς τα AI παιχνίδια θα επηρεάσουν τη δημιουργικότητα, τις κοινωνικές δεξιότητες ή την ψυχική υγεία μιας γενιάς. «Στην ουσία, κάνουμε ένα τεράστιο πείραμα σε πραγματικό χρόνο με τα παιδιά μας. Θα αυξήσουν τα AI παιχνίδια την εξάρτηση, θα διευρύνουν τα κοινωνικά χάσματα ή θα ανοίξουν νέους δρόμους για δημιουργικό παιχνίδι; Κανείς δεν ξέρει», λέει η κλινική ψυχολόγος.

Η ευκολία και η ελκυστικότητα αυτών των παιχνιδιών δεν σημαίνει ότι είναι προς το συμφέρον του παιδιού. Παρέχουν διασκέδαση και αλληλεπίδραση, αλλά δεν αντικαθιστούν το πολύπλοκο, κοινωνικό, δημιουργικό παιχνίδι με συνομηλίκους.

Τα παιδιά λένε τα μυστικά τους στην Τεχνητή Νοημοσύνη:Γιατί δεν μιλούν σε εμάς και τους φίλους τους;

«Η ισορροπία είναι το κλειδί: ενθαρρύνετε τα παιδιά να απολαμβάνουν τόσο την τεχνολογία όσο και το παραδοσιακό παιχνίδι με συνομηλίκους. Ρωτήστε για τις εμπειρίες τους με τα έξυπνα παιχνίδια, δημιουργώντας ευκαιρίες για πραγματική κοινωνική αλληλεπίδραση», συμβουλεύει η Marianne Brandon, Ph.D.