Βαριάς μορφής γονική αποξένωση: Ένα επείγον περιστατικό ψυχικής υγείας

Η γονική αποξένωση συμβαίνει όταν ένας γονέας στρέφει ένα παιδί ενάντια στον άλλο γονέα.

Η διαδικασία αποξένωσης αρχίζει γενικά με τον αποξενωτή σταδιακά να ενσταλάζει στο παιδί αρνητικές απόψεις για τον στοχοποιημένο γονέα, παρόλο που ο στοχοποιημένος γονέας είναι γενικά ο πιο υγιής συναισθηματικά.

Καθώς η γονική αποξένωση γίνεται όλο και πιο βαριά, το παιδί ενεργεί με αυξανόμενη εχθρότητα έναντι του στοχοποιημένου γονέα, αρνούμενο τελικά οποιαδήποτε επαφή.

Πείθοντας το παιδί να νιώθει μίσος και ακόμη και τρόμο στην ιδέα να αλληλεπιδράσει ξανά με τον στοχοποιημένο γονέα – και εμποδίζοντας την επικοινωνία του παιδιού με τον στοχοποιημένο γονέα, έτσι ώστε το παιδί να εξαρτάται πλήρως από τον αποξενωτή – ένας αποξενωτής γονέας ουσιαστικά απάγει το παιδί, ψυχολογικά και σωματικά.

Οι αποξενωτές ενδέχεται επίσης να κάνουν ψευδείς κατηγορίες για σεξουαλική κακοποίηση ή σωματική κακοποίηση εναντίον του στοχοποημένου γονέα για να εμποδίσουν περαιτέρω το παιδί από την επαφή με αυτόν τον γονέα και να τιμωρήσουν τον στοχοποιημένο γονέα με ακριβά δικαστικά έξοδα για την υπεράσπιση του εαυτού του.

Η Dalia Erel MSW, θεραπευτής για οικογένειες και ζευγάρια από το Ισραήλ, ειδικεύεται στη θεραπεία της γονικής αποξένωσης. Ενδιαφέρθηκα για τις απόψεις της για το πώς θα πρέπει να αντιμετωπίζονται αυτές οι περιπτώσεις αφού διάβασα ένα άρθρο που είχε γράψει για τη σελίδα των πόρων του ιστότοπου της Ομάδας Μελέτης Γονικής Αποξένωσης (PASG). Το PASG προωθεί την τριμερή ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ επαγγελματιών ψυχικής υγείας, νομικών επαγγελματιών και του κοινού σχετικά με τη γονική αποξένωση. [Εάν αυτό το φοβερό πρόβλημα σας απασχολεί, σκεφτείτε να συμμετάσχετε σε αυτόν τον δωρεάν και πολύ εποικοδομητικό οργανισμό.]

Δρ Heitler : Τι σας εντυπωσιάζει περισσότερο ως θεραπευτής που αντιμετωπίζει σοβαρές περιπτώσεις γονικής αποξένωσης;

Dalia Erel: Οι περιπτώσεις γονικής αποξένωσης είναι μοναδικές στο ότι αυτά τα παιδιά, που μπορεί να είναι μικρά ή έφηβοι, ζουν σε κατάσταση υψηλού συναισθηματικού κινδύνου. Ζουν σε μια εμπόλεμη ζώνη, έχοντας παρασυρθεί από τον αποξενωτή γονέα στη σύγκρουση των γονιών τους και έπειτα πείστηκαν από τον αποξενωτή γονέα να συμμαχήσουν μαζί του στη μεταχείριση του άλλου ως εχθρού.

Δυστυχώς, ο στοχοποιημένος γονέας είναι γενικά ο πιο υγιής γονέας. Τα αποξενωμένα παιδιά, ωστόσο, πρέπει να εγκαταλείψουν αυτήν την πρώην στοργική σχέση για να επιβιώσουν. Πρέπει να μισούν τον στοχοποιημένο γονέα για να ευχαριστήσουν τον αποξενωτή γονέα από τον οποίο εξαρτώνται.

Δρ Heitler: Ναι. Οι αποξενωτές γονείς κάνουν τον λεγόμενο διαχωρισμό (splitting), δηλαδή, επιμένουν ότι αυτοί είναι οι καλοί και ότι ο άλλος γονέας είναι κακός – επικίνδυνος, εγωιστής, τρελός κ.λπ.

Καθώς τα αποξενωμένα παιδιά απομονώνονται όλο και πιο πολύ από τον υγιέστερο γονέα και συνεπώς εξαρτώνται όλο και περισσότερο από τον αποξενωτή γονέα, αυτά τα παιδιά γενικά δεν αισθάνονται πλέον ότι έχουν την επιλογή να εκφράσουν θετικές απόψεις για τον άλλο γονέα τους. Δεν τολμούν να χάσουν τον εναπομείναντα γονέα τους και επομένως καταστέλλουν τις αυθεντικές φωνές τους, τις φωνές μέσα τους που ψιθυρίζουν, «Κάποτε αγαπούσα αυτόν τον άλλο γονέα», ή «Ο γονέας που εμπιστεύομαι είναι συχνά καλός μαζί μου και συχνά με φοβίζει. Ωστόσο, αυτός είναι ο μόνος γονέας που μου έχει μείνει, οπότε καλύτερα να κάνω ό, τι θέλει.”

Dalia Erel: Ακριβώς –το οποίο οδηγεί το παιδί ή τον έφηβο συχνά να παλεύει με κατάθλιψη, άγχος, χρήση ναρκωτικών και αλκοόλ, ακόμη και αυτοκτονικές σκέψεις.

Δυστυχώς, οι αποξενωτές γονείς είναι γενικά υπερβολικά ναρκισσιστικοί και συναισθηματικά ευμετάβλητοι για να θεωρηθούν ως φροντιστές που παρέχουν φροντίδα. Οι φυσιολογικοί γονείς δεν αποξενώνουν. Μόνο οι γονείς με τάσεις ναρκισσισμού (όλα σχετίζονται με μένα), οριακή λειτουργία (υπερβολική συναισθηματικότητα) και αντικοινωνικές προσωπικότητες (ψεύτες και ανάλγητοι όσον αφορά το να βλάπτουν τους άλλους) κάνουν αποξένωση.

Ταυτόχρονα, τα αποξενωμένα παιδιά, συνειδητά ή όχι, βιώνουν συνήθως βαθύ πένθος, και επίσης ενοχή, για την απώλεια του γονέα που αγαπούσαν και τώρα έχουν απορρίψει.

Δρ Heitler: Πόσο καλά βοηθά το δικαστικό σύστημα αυτά τα παιδιά;

Dalia Erel: Το τρέχον «τρίγωνο» οικογενειακού δικαστηρίου, θεραπευτών και αποξενωμένων παιδιών κολλάνε σε ένα νομικό τέλμα που μερικές φορές μπορεί να πάρει χρόνια για να βγάλει αποφάσεις – και ακόμη και πολύ συχνά αφήνει το παιδί στην επιμέλεια του αποξενωτή.

Επομένως, είναι ζωτικής σημασίας να αλλάξει ο υφιστάμενος τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζονται οι υποθέσεις γονικής αποξένωσης στα οικογενειακά δικαστήρια, όπως εξηγήσατε σε προηγούμενη δημοσίευση.

Η αλήθεια είναι ότι σήμερα τα παιδιά αυτά πολύ συχνά κακοποιούνται τριπλά – από τον αποξενωτή γονέα, από θεραπευτές που επιδεινώνουν την αποξένωση πραγματοποιώντας ατομική θεραπεία κάτω από τα μάτια του αποξενωτή χωρίς να επανενώνουν το παιδί με τον στοχοποιημένο γονέα, και από το ακριβό και ατελείωτο δικαστικό Σύστημα.

Δρ Heitler: Είχα τουλάχιστον μία περίπτωση στην οποία ένας κακοποιητικός σωματικά (προς τη μητέρα) και αποξενωτικός μπαμπάς με μισό χρόνο ανατροφής του παιδιού, εκπαίδευε τον γιο να είναι κακοποιητικός σωματικά προς την μητέρα του, τόσο κατά τη διάρκεια του γάμου τους όσο και μετά το διαζύγιο. Η μητέρα μπορούσε ακόμα να δει τον γιο της, αλλά ως απάντηση σε σποραδικά σπρωξίματα και γρονθοκτυπήματα, που ενθαρρύνονταν από τον πατέρα, η μητέρα σκέφτηκε να απομακρυνθεί από την περαιτέρω επαφή με τον νεαρό. Έχετε δει τέτοια κατάσταση;

Dalia Erel: Ναι, δυστυχώς. Σε καταστάσεις όπου έχει σημειωθεί ενδοοικογενειακή κακοποίηση, το δικαστήριο κινδυνεύει πάντα να πιστέψει τις ψευδείς κατηγορίες του κακοποιητή. Αυτές οι κατηγορίες μπορούν να επιτρέψουν στον αποξενωτή γονέα να συνεχίσει μετά το διαζύγιο την κακοποίηση τόσο του παιδιού όσο και του στοχευόμενου γονέα. Τα δικαστήρια έχουν τεράστια ευθύνη να κρίνουν αυτές τις υποθέσεις σωστά, ώστε οι αποφάσεις τους να μην επιδεινώσουν την κατάσταση.

Δρ Heitler: Ποια θεραπεία προτείνετε;

Dalia Erel: Οικογένειες με ενδείξεις πιθανής βαριάς αποξένωσης δεν πρέπει πλέον να αντιμετωπίζονται ως υπόθεση διαζυγίου, αλλά ως επείγουσα αποστολή διάσωσης. Η ευεξία των παιδιών πρέπει να γίνει το κύριο ζήτημα και όχι η σύγκρουση μεταξύ των γονέων. Για την ασφάλεια του παιδιού, τα δικαστήρια πρέπει να είναι σε θέση να αντιδρούν με την ταχύτητα ενός Τμήματος Επειγόντων Περιστατικών .

Δρ Heitler: Τι άλλο πρέπει να αλλάξει στον τρόπο με τον οποίο οι επαγγελματίες στον τομέα της δικαιοσύνης και της ψυχικής υγείας ανταποκρίνονται σε σοβαρά αποξενωμένα παιδιά;

Dalia Erel: Και πάλι, το βασικό κομμάτι που λείπει είναι η αίσθηση του επείγοντος.

Η αποξένωση πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν ένα έκτακτο ιατρικό περιστατικό. Σε ένα ιατρικό επείγον, το πρώτο βήμα είναι η διαλογή ασθενών για να μάθετε αν η παθολογία είναι ήπια, μέτρια ή σοβαρή.

Μετά την διαλογή, ο ασθενής μεταφέρεται στους κατάλληλους ειδικούς και προετοιμάζεται για περαιτέρω θεραπεία.

Ομοίως, στη γονική αποξένωση, το πρώτο βήμα πρέπει να είναι τα οικογενειακά δικαστήρια να ταξινομήσουν και να αξιολογήσουν την κατάσταση. Εάν η αποξένωση είναι βαριά, το παιδί/α πρέπει να μεταφερθούν αμέσως σε θεραπεία.

Η θεραπευτής Linda Gottlieb και άλλοι έχουν διευκρινίσει ότι η κατάλληλη θεραπεία βαριάς αποξένωσης απαιτεί από τα δικαστήρια να μεταφέρουν πλήρη κατοικία και επιμέλεια για περίοδο τουλάχιστον τριών μηνών αποκλειστικά στον στοχοποιημένο γονέα. Κατά τη διάρκεια αυτής της χρονικής περιόδου, ο αποξενωτής γονέας πρέπει να διαταχθεί από το δικαστήριο να έχει μηδενική επαφή με το παιδί/α. Αυτή η περίοδος χωρισμού δίνει στο παιδί μια ασφαλή ζώνη εντός της οποίας να ξεκινήσει η διαδικασία επούλωσης.

Ο αποξενωτής πρέπει επίσης να συμμετάσχει σε θεραπεία που αντιμετωπίζει τις αποξενωτικές συμπεριφορές για να διασφαλίσει ότι αυτές οι συμπεριφορές δεν θα συνεχιστούν μετά την περίοδο χωρισμού.

Η γονική αποξένωση, μια μορφή ψυχολογικής κακοποίησης, μπορεί να δημιουργήσει άμεσα και μακροχρόνια προβλήματα ψυχικής υγείας.

Δρ Heitler: Το καταλαβαίνω. Μετά από ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα, θα αφήναμε τα θύματα να αιμορραγούν στο αυτοκίνητο ενώ οι δικηγόροι μάχονται ποιος προκάλεσε το ατύχημα; Φυσικά και όχι. Πρώτα θα μεταφέραμε επειγόντως τα θύματα για την κατάλληλη ιατρική περίθαλψη.

Dalia Erel: Ακριβώς. Ακραία μέτρα όπως η άμεση μεταφορά στην πλήρη επιμέλεια του στοχοποιημένου γονέα και η περίοδος χωρισμού από κάθε επαφή με τον αποξενωτή γονέα είναι απαραίτητα για να σταματήσει η περαιτέρω επιδείνωση της ψυχικής υγείας των παιδιών. Αυτές οι αλλαγές που διατάσσονται από το δικαστήριο παρέχουν ένα ασφαλές περιβάλλον στο οποίο μπορεί να ξεκινήσει μια διαδικασία θεραπευτικής επούλωσης.

Δρ Heitler: Πόσο καλά εξοπλισμένα είναι σήμερα τα δικαστήρια για να λάβουν αυτά τα ακραία μέτρα;

Dalia Erel: Το νομικό σύστημα πρέπει να οικοδομήσει μια διαδικασία για το διαχωρισμό αυτών των υποθέσεων αμέσως από τις καθημερινές υποθέσεις διαζυγίου, δηλαδή, μια νέα διαδρομή για τον χειρισμό τους μέσω διαφορετικών και ξεχωριστών καναλιών και διαδικασιών.

Στην ιδανική περίπτωση, οι δικαστές του οικογενειακού δικαστηρίου θα έχουν αρκετή εκπαίδευση για την αποξένωση για να μπορούν να εντοπίζουν νωρίς εάν μια υπόθεση διαζυγίου έχει σοβαρή πιθανότητα αποξένωσης. Επιπλέον, τα δικαστήρια θα έχουν πρόσβαση σε αξιολογήσεις και συστάσεις από κοινωνικούς λειτουργούς που σχετίζονται με δικαστήρια και έχουν ειδική εκπαίδευση και εμπειρία με οικογένειες αποξένωσης.

Αυτές οι περιπτώσεις θα πρέπει στη συνέχεια να μεταφέρονται σε θεραπευτές που ειδικεύονται στη θεραπεία αποξένωσης που επανενώνει το παιδί με τον πιο υγιή γονέα, τους βοηθά να ξαναχτίσουν έναν δεσμό εμπιστοσύνης γονέα-παιδιού και εμβολιάζει το παιδί με αρκετή κατανόηση της αποξένωσης ώστε να γίνεται άνοσο σε ενδεχόμενες μετέπειτα απόπειρες του αποξενωτή γονέα να αποξενώσει ξανά το παιδί.

Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας παρέμβασης, το δικαστικό σύστημα θα πρέπει να διαδραματίζει ενεργό, αν και παρασκηνιακά, ρόλο. Οι δικαστές πρέπει να ενημερώνονται για την πρόοδο και να είναι έτοιμοι να επιβάλουν νομικές κυρώσεις σύμφωνα με τις συστάσεις των θεραπευτών όποτε είναι απαραίτητο.

Δρ Heitler: Τι άλλο μπορούν να κάνουν τα δικαστήρια για να αποτρέπουν την ανάπτυξη βαριάς αποξένωσης;

Dalia Erel: Όπως τα κρυολογήματα μπορούν να εξελιχθούν σε πνευμονία, η αποξένωση είναι μια προοδευτική διαταραχή ψυχικής υγείας. Η άμεση και αποτελεσματική ανταπόκριση στις αρχικές μικρές ενδείξεις εχθρικής στάσης ενός παιδιού απέναντι στον γονέα μπορεί να αποτρέψει την ανάπτυξη μέτριας και τελικά βαριάς αποξένωσης και μπορεί να αντιστρέψει την ανάπτυξή της μέχρι εκείνο το σημείο.

Δρ Heitler: Ναι. Είναι λογικό ότι όσο νωρίτερα η παρέμβαση, τόσο περισσότερες οι πιθανότητες επιτυχίας τόσο στην αποτροπή επιδείνωσης της αποξένωσης όσο και στην επούλωση της αποξένωσης μετά την ανάπτυξή της.

Το αντίστροφο ισχύει επίσης: Οι μακροχρόνιες νομικές μάχες σίγουρα παρατείνουν και εντείνουν την αποξένωση. Όσο περισσότερο χρόνο χρειάζονται τα δικαστήρια για να παρέμβουν, τόσο χειρότερη είναι η αποξένωση και τόσο πιο δύσκολο είναι να αντιστραφεί.

Δρ Heitler: Μπορούν οι θεραπευτές να αντιμετωπίσουν την αποξένωση και, αν ναι, πώς;

Dalia Erel: Ναι, η κατάλληλη θεραπεία μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματική υπό την προϋπόθεση ότι ο θεραπευτής χρησιμοποιεί τα πρωτόκολλα θεραπείας που είναι ειδικά για την αποξένωση. Οι τυπικές μέθοδοι ατομικής θεραπείας για κατάθλιψη, άγχος και προβλήματα συμπεριφοράς, ωστόσο, είναι πιθανό να αποτύχουν. Συχνά κάνουν το πρόβλημα χειρότερο.

Δρ Heitler: Συμφωνώ. Δείτε την προηγούμενη ανάρτησή μου σχετικά με το τι πρέπει να γνωρίζουν οι θεραπευτές για να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την αποξένωση σύμφωνα με τη θεραπεία επανένωσης στοχοποιημένων γονέων και αποξενωμένων παιδιών που αναπτύχθηκε από θεραπευτές όπως η Linda Gottlieb, MSW και ο Richard Warshak, Ph.D.

Dalia Erel: Επιπλέον, χρησιμοποιώ ένα μοντέλο θεραπείας που αναπτύχθηκε από τον Dr. Inbal Baron. Αυτή η μέθοδος θεραπείας λειτουργεί με το να χτίσουν και οι δύο γονείς μια κοινή κατανόηση των αναγκών του παιδιού. Δηλαδή, εστιάζουμε στην ανάγκη του παιδιού για μια σταθερή και υγιή σχέση με τους δύο γονείς του.

Το δικαστήριο παίζει δυνητικά κρίσιμους ρόλους. Αρχικά, τα οικογενειακά δικαστήρια μπορεί να χρειαστεί να απομακρύνουν τα σοβαρά αποξενωμένα παιδιά από κάθε επαφή με τον αποξενωτή γονέα. Πρέπει να μεταφέρουν πλήρη κατοικία και λήψη αποφάσεων στον στοχοποιημένο γονέα, προκειμένου να επιτρέψουν στο παιδί μια φάση ασφαλούς χρόνου και χώρου για να ξαναδεθεί με τον στοχοποιημένο γονέα χωρίς φόβο εκδίκησης από τον αποξενωτή.

Το δικαστήριο μπορεί επίσης να χρειαστεί να ορίσει ότι οι μεταγενέστερες συμπεριφορές αποξένωσης θα επιφέρουν σοβαρές ποινές, όπως η παράταση της χρονικής περιόδου κατά την οποία δεν επιτρέπεται η επαφή μεταξύ του παιδιού και του αποξενωτή, η έκδοση προστίμων και ακόμη και η επιβολή φυλάκισης σε επαναλαμβανόμενους παραβάτες.

Και πάλι, η απόκριση σε αποξενωτικές συμπεριφορές με την αίσθηση του ΕΠΕΙΓΟΝΤΟΣ είναι απαραίτητη.

Δρ Heitler: Η εντύπωση μου είναι ότι η ανάγκη εμπλοκής του δικαστηρίου εξαρτάται από το βαθμό στον οποίο ένας αποξενωτής γονέας είναι ανθεκτικός στην αλλαγή. Μερικοί αποξενωτές γονείς αγνοούν πραγματικά ότι η αποξένωση είναι μορφή παιδικής κακοποίησης. Μόλις συνειδητοποιήσουν πόσο βλαβερό είναι για τα παιδιά να τα στρέφουν εναντίον του άλλου γονέα τους, αποφασίζουν χωρίς παρέμβαση δικαστηρίου για αλλαγή. Με άλλα λόγια, η εμπλοκή του δικαστηρίου είναι απαραίτητη σε περιπτώσεις βαριάς αποξένωσης, και ενδεχομένως απαραίτητη και με μία σοβαρή περίπτωση αποξενωτή, ακόμα και αν η διαδικασία είναι ακόμη στα αρχικά στάδια, στο βαθμό που το παιδί εμφανίζει μόνο ήπια έως μέτρια συμπτώματα αποξένωσης.

Dalia Erel: Συμφωνώ. Αυτή η παρατήρηση ταιριάζει με την εμπειρία μου.

Δρ Heitler: Συνοπτικά, σας ευχαριστώ Dalia Erel για την διευκρίνιση ότι η γονική αποξένωση πρέπει να θεωρείται ως μια σοβαρή επείγουσα κατάσταση ψυχικής υγείας που χρειάζεται άμεση παρέμβαση. Η αποξένωση πρέπει να αντιμετωπίζεται με πολύ μεγαλύτερη αίσθηση του επείγοντος από ό,τι αντιμετωπίζεται σήμερα, ακόμη και στα αρχικά στάδια εμφάνισής της και ειδικά όταν η αποξένωση του παιδιού έχει φτάσει σε σοβαρά επίπεδα.

Οι στοχοποιημένοι γονείς μπορεί επίσης να χρειάζονται άμεση βοήθεια με το άγχος, τον θυμό και την κατάθλιψη που υποφέρουν. Οι αποξενωτές γονείς πρέπει αμέσως να σταματήσουν τις αποξενωτικές συμπεριφορές τους. Και τα αποξενωμένα παιδιά πρέπει επειγόντως να βοηθηθούν να απολαμβάνουν, με ασφάλεια, το καλύτερο από τους δύο γονείς τους.

Η Dalia Erel είναι ισραηλινή θεραπευτής οικογενειών και ζευγαριών που ειδικεύεται στην γονική αποξένωση. Ο ισότοπος της (στα εβραϊκά) είναι www.daliaerel.co.il.

Σχετικά με την Συγγραφέα

Η Susan Heitler, Ph.D., είναι η συγγραφέας πολλών βιβλίων, συμπεριλαμβανομένων των From Conflict to Resolution και The Power of Two . Είναι απόφοιτος του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ και του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.

Απόδοση στα Ελληνικά: Δημήτρης Καραβασίλης

Πηγή: psychologytoday.com

Ενεργοί Μπαμπάδες