Παρένθετη μητέρα: Τι προβλέπει η ελληνική νομοθεσία
Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1458 του Αστικού Κώδικα, που τέθηκε στο Οικογενειακό Δίκαιο του Αστικού κώδικα με το ν. 3089/2002 και φέρει τον τίτλο «ιατρική υποβοήθηση στην ανθρώπινη αναπαραγωγή», η μεταφορά στο σώμα άλλης γυναίκας γονιμοποιημένων ωαρίων, ξένων προς την ίδια, και η κυοφορία από αυτήν επιτρέπεται με δικαστική άδεια που παρέχεται πριν από τη μεταφορά, εφόσον υπάρχει έγγραφη και χωρίς αντάλλαγμα συμφωνία των προσώπων που επιδιώκουν να αποκτήσουν τέκνο και της γυναίκας που θα κυοφορήσει, καθώς και του συζύγου της, αν αυτή είναι έγγαμη.
Η γυναίκα που κυοφορεί και γεννά αποκαλείται «κυοφόρος» και η γυναίκα που επιθυμεί το παιδί και έδωσε το γενετικό της υλικό (ωάριο) «γενετική» μητέρα.
Ο νόμος απαγορεύει το ωάριο να προέρχεται από την «κυοφόρο», δηλαδή απαγορεύει ρητά την «πλήρη υποκατάσταση στη μητρότητα», ενώ (το ωάριο) μπορεί να προέρχεται από τρίτη γυναίκα (μερική υποκατάσταση στη μητρότητα.
Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 1464 παρ. 1 του Αστικού Κώδικα «σε περίπτωση τεχνητής γονιμοποίησης, αν η κυοφορία έγινε από άλλη γυναίκα, υπό τους όρους του άρθρου 1458 του Αστικού Κώδικα, μητέρα του τέκνου τεκμαίρεται η γυναίκα στην οποία δόθηκε η σχετική άδεια». Με το άρθρο αυτό το τεκμήριο της μητρότητας στη γυναίκα που θέλησε το παιδί παραμένει να λειτουργεί, είτε τα ωάρια ανήκουν στην ίδια τη γυναίκα που επιθυμεί το παιδί είτε σε μία τρίτη γυναίκα και μόνο αν τα ωάρια ανήκουν στην κυοφόρο, παρέχεται η δυνατότητα ανατροπής του τεκμηρίου. Αν έχουν χρησιμοποιηθεί ωάρια τρίτης γυναίκας, διαφορετικής από την κυοφόρο και τη γυναίκα που επιθυμεί το παιδί, η τρίτη αυτή γυναίκα δεν νομιμοποιείται στην άσκηση αγωγής προσβολής της μητρότητας.
Η δικαστική άδεια κατ' άρθρο 1458 του Αστικού Κώδικα, παρέχεται ύστερα από αίτηση της γυναίκας που επιθυμεί να αποκτήσει τέκνο, εφόσον αποδεικνύεται ότι αυτή είναι ιατρικώς αδύνατο να κυοφορήσει και ότι η γυναίκα που προσφέρεται να κυοφορήσει είναι, ενόψει της κατάστασης της υγείας της, κατάλληλη για κυοφορία.
Σε περίπτωση που δεν εκδοθεί απόφαση, η οποία θα δίνει την άδεια για τη μεταφορά του γενετικού υλικού, το τέκνο, που θα γεννηθεί τεκμαίρεται ότι ανήκει στην κυοφόρο.
Το τεκμήριο μητρότητας μπορεί να ανατραπεί σύμφωνα με το άρθρο 1464 εδ. β του Αστικού Κώδικα με αγωγή προσβολής μητρότητας που ασκείται μέσα σε προθεσμία έξι (6) μηνών από τον τοκετό, είτε από τη μητέρα που θέλησε το παιδί, είτε από την κυοφόρο. Είναι προφανές ότι και η συγγένεια με τον πατέρα ιδρύεται ανάλογα. Αυτό ισχύει δεδομένου του δικαιώματος του άνδρα να γίνει πατέρας και να απολαμβάνει την ίδια προστασία με το δικαίωμα της γυναίκας να γίνει μητέρα.
Στην περίπτωση τέκνου που γεννήθηκε από παρένθετη κυοφόρο γυναίκα, στο ληξιαρχείο προσάγεται η σχετική δικαστική άδεια που δόθηκε στη γυναίκα που επιθυμεί το τέκνο, έτσι ώστε ο ληξίαρχος να την εγγράψει ως μητέρα.
Δημήτριος Ν. Αυλωνίτης
Δικηγόρος, LL.B.
Δημητσάνας 42, Αθήνα, 11 522
τηλ. 210 3314536, fax: 210 3235632
κιν. 6972205516, e-mail: info@avlonitislaw.gr
http://www.avlonitislaw.gr
