Θρομβοφιλία στην εγκυμοσύνη: Πιθανοί κίνδυνοι και επιπλοκές

Η θρομβοφιλία είναι κατά βάση μια διαταραχή του μηχανισμού αιμόστασης. Επομένως, προκειμένου να καταστεί κατανοητό, τι είναι θρομβοφιλία και πώς αυτή επηρεάζει την εγκυμοσύνη, απαραίτητο είναι προηγουμένως να περιγραφεί περιληπτικά ο μηχανισμός αιμόστασης.

Εγκυμοσύνη, θρομβοφιλία και αντιπηκτική αγωγή

Με τον όρο «αιμόσταση» αναφερόμαστε στο μηχανισμό αυτό του οργανισμού μας, ο οποίος είναι «επιφορτισμένος» με την ανάσχεση (το «σταμάτημα») ενδεχόμενης αιμορραγίας, δηλαδή της εκροής του αίματος από τα αιμοφόρα αγγεία (της αρτηρίες και της φλέβες μέσα στα οποία «ρέει» ή «κυλάει» το αίμα). Πρόκειται για το μηχανισμό, ο οποίος καταλήγει στη δημιουργία ενός προσωρινού «πώματος» επί του τραύματος του αγγείου, ώστε και να η περαιτέρω έξοδος του αίματος από αυτό. Υπό φυσιολογικές συνθήκες το «έναυσμα» για την ενεργοποίηση του μηχανισμού αιμόστασης είναι η πρόκληση τραύματος. Σε αυτόν καθαυτόν τον μηχανισμό αιμόστασης διακρίνουμε σχηματικά 4 στάδια (LaPelusa & Dave, 2023):

• συστολή του τραυματισθέντος αγγείου (δηλαδή το αγγείο «σφίγγει»), προκειμένου να περιορισθεί η εντός αυτού ροή του αίματος
• άμεσος σχηματισμός επί του τραύματος ενός «πώματος» από εξειδικευμένα κύτταρα του αίματος, που ονομάζονται αιμοπετάλια
• ενεργοποίηση του «καταρράκτη πήξης του αίματος», δηλαδή ενεργοποιούνται χημικές του αίματος, που ονομάζονται «παράγοντες πήξης» και ξεκινάει μία αλυσιδωτή αντίδραση, η οποία καταλήγει στο επόμενο στάδιο της αιμόστασης
• στη δημιουργία του «τελικού θρόμβου», ήτοι του «τελικού πώματος», που θα «καλύψει» το αγγειακό τραύμα, μέχρι αυτό να επουλωθεί.

Θρομβοφιλία στην εγκυμοσύνη: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε

Σημειώνεται δε, πως εντός του αίματος εντοπίζεται και «αντιπηκτικός μηχανισμός», ο οποίος παρεμποδίζει τη δημιουργία ανεπιθύμητων θρόμβων (βλ. παρακάτω). Η σωστή λειτουργία του μηχανισμού αιμόστασης προϋποθέτει την ισορροπία μεταξύ του μηχανισμού αιμόστασης και του αντιπηκτικού μηχανισμού. Αν για κάποιο λόγο η ισορροπία αυτή διαταραχθεί, τότε έχουμε είτε «υπερπηκτικότητα» του αίματος, οπότε δημιουργούνται θρόμβοι, όταν δεν πρέπει, είτε «ανεπάρκεια πηκτικότητας», με συνέπεια την παράταση ενδεχόμενης αιμορραγίας (LaPelusa & Dave, 2023).

Η αιμόσταση αλλάζει κατά τη διάρκεια της κύησης;

Κατά την εγκυμοσύνη η λειτουργία του μηχανισμού αιμόστασης μεταβάλλεται κατά τρόπον, που αυτός καθίσταται πιο «δραστήριος», δηλαδή τρόπον τινά «προάγεται» η πηκτικότητα του αίματος. Με άλλα λόγια το αίμα της εγκύου παρουσιάζει την «τάση» να πήζει πιο εύκολα. Η ροπή του μηχανισμού αιμόστασης προς την «υπερπηκτικότητα» φθάνει στο απόγειό της (στον υψηλότερο βαθμό της) κοντά στον τοκετό (Samfireag και συνεργάτες, 2022).

Η «μετατόπιση» της ισορροπίας του μηχανισμού αιμόστασης, προς την πηκτικότητα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και ιδιαίτερα κοντά στον τοκετό είναι μία «πρόβλεψη» της φύσης, προκειμένου να περιορισθεί η απώλεια του αίματος, που είναι εμφανής τότε.

Θρομβοφιλία και εγκυμοσύνη: Τι είναι και ποιες γυναίκες θα πρέπει να κάνουν τον απαραίτητο έλεγχο

Πριν εξηγήσουμε τι είναι η θρομβοφιλία, χρήσιμον είναι να εξοικειωθούμε με κάποιους ιατρικούς όρους…

• Θρόμβος

Το αίμα υπό κανονικές συνθήκες πήζει εκτός των τραυματισμένων αγγείων, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα πήγμα, δια του οποίου η αιμορραγία θα σταματήσει. Αν για κάποιους λόγους η δημιουργία του πήγματος αυτού λάβει χώρα εντός κάποιου αγγείου, τότε το πήγμα ονομάζεται θρόμβος και ενδέχεται να προκαλέσει απόφραξη του αγγείου.

• Θρόμβωση

Είναι η δημιουργία θρόμβου αίματος μέσα σε ένα αγγείο, ο οποίος το αποφράσσει και η ροή του αίματος προς και από το όργανο, που αιματώνεται μέσω του αγγείου αυτού, παρεμποδίζεται ή διακόπτεται εντελώς.

• Εμβολή

Η απόφραξη ενός αγγείου από κάποιου είδους σώμα, που βρίσκεται εντός του αυλού του, ονομάζεται εμβολή.

• Θρομβοεμβολή

Ονομάζεται η απόφραξη ενός αγγείου εξαιτίας της δημιουργίας θρόμβου εντός αυτού.

• Αντιπηκτική αγωγή

Πρόκειται για αγωγή, η οποία περιλαμβάνει φάρμακα, που παρεμποδίζουν την πήξη του αίματος μέσα στα αγγεία.

• Θρομβολυτική αγωγή

Πρόκειται για φάρμακα, τα οποία χορηγούνται αφού έχει διαπιστωθεί η δημιουργία θρόμβου. Τα φάρμακα αυτά «διαλύουν» τον δημιουργηθέντα θρόμβο, ώστε να αποκατασταθεί η ροή του αίματος στο αγγείο, που είχε υποστεί θρόμβωση.

Θρομβοφιλία στην εγκυμοσύνη: Συμπτώματα και τρόποι αντιμετώπισης

Τι είναι η θρομβοφιλία;

Και ερχόμαστε στο «κυρίως θέμα»…

Θρομβοφιλία ονομάζεται μία «προδιάθεση» το οργανισμού προς την εκδήλωση θρόμβωσης. Επομένως, παρουσία θρομβοφιλίας, το αίμα «έχει την τάση» να πήζει ευκολότερα. Διακρίνουμε δύο κατηγορίες θρομβοφιλίας (Samfireag και συνεργάτες, 2022):

• την κληρονομική – προκαλείται από διαταραχές στο γενετικό υλικό και συγκεκριμένα στα γονίδια, που «ελέγχουν» το μηχανισμό αιμόστασης και «περνάει» από τους γονείς στα παιδιά και υφίσταται και στη γέννηση του ατόμου
• την επίκτητη – δεν υφίσταται στη γέννηση του ατόμου, αλλά εκδηλώνεται αργότερα με συνηθέστερες παθολογίες, που την προκαλούν το αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο και την υπερομοκυστεϊναιμία.

Ποιες είναι οι επιπλοκές της θρομβοφιλίας στην εγκυμοσύνη;

Χαρακτηριστικές επιπλοκές της θρομβοφιλίας στην εγκυμοσύνη είναι (Samfireag και συνεργάτες, 2022):

• η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση (πρόκειται για θρόμβωση του φλεβικού δικτύου των κάτω άκρων, που εντοπίζεται «βαθιά» κάτω από τους μυς). Ο κίνδυνος φλεβικής θρόμβωσης είναι 5 φορές υψηλότερος μεταξύ των εγκύων, αλλά παραμένει υψηλός και μετά τον τοκετό, οπότε και φθάνει στο «αποκορύφωμά» του μεταξύ των 6 και των 12 εβδομάδων μετά τον τοκετό
• οι καθ’ έξιν αποβολές
• η προεκλαμψία
• η ενδομήτρια υπολειπόμενη ανάπτυξη
• η αποβολή πρώτου ή δευτέρου τριμήνου
• η αποκόλληση του πλακούντα
• ο ενδομήτριος θάνατος του μωρού

Πώς γίνεται η διάγνωση της θρομβοφιλίας;

Η διάγνωση της θρομβοφιλίας γίνεται μέσω εξειδικευμένων αιματολογικών εξετάσεων.

Πώς αντιμετωπίζεται η θρομβοφιλία στην εγκυμοσύνη;

Η εκδήλωση μαιευτικών επιπλοκών εξαιτίας τη θρομβοφιλίας αντιμετωπίζεται κατά περίπτωση, ενώ ειδικά σε ό,τι αφορά την εκδήλωση φλεβικής θρόμβωσης στα κάτω άκρα ή στους πνεύμονες χορηγείται αντιπηκτική αγωγή σε υψηλές δόσεις (Samfireag και συνεργάτες, 2022).

Ιδιαίτερο βάρος γίνεται στον εντοπισμό των γυναικών με θρομβοφιλία πριν από αυτή καθαυτή την εγκυμοσύνη. Κατά κανόνα στις κατάλληλες εξετάσεις συστήνεται να υποβάλλονται οι γυναίκες, των οποίων το μαιευτικό ιστορικό περιλαμβάνει την εκδήλωση επιπλοκών, όπως αυτές, που προαναφέρθηκαν, αλλά και γυναίκες, με ιστορικό θρομβώσεων εκτός κύησης, ενώ αρκετοί συστήνουν ο έλεγχος να γίνεται και σε γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό θετικό για θρομβώσεις (δηλαδή κάποιος στενός συγγενής έχει παρουσιάσει θρόμβωση). Ανάλογα με το είδος της θρομβοφιλίας και σε συνεργασία με αιματολόγο χορηγείται η κατάλληλη αντιπηκτική αγωγή, τόσο κατά τη διάρκεια της κύησης, όσο και μετά από αυτήν (Samfireag και συνεργάτες, 2022).

Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

^{Ενδεικτική βιβλιογραφία}

^{LaPelusa A, Dave HD. Physiology, Hemostasis. [Updated 2023 May 1]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK545263/}

^{Samfireag M, Potre C, Potre O, Tudor R, Hoinoiu T, Anghel A. Approach to Thrombophilia in Pregnancy-A Narrative Review. Medicina (Kaunas). 2022 May 23;58(5):692. doi: 10.3390/medicina58050692. PMID: 35630108; PMCID: PMC9145888.}