Ρινίτιδα εγκυμοσύνης: Αίτια, συνέπειες και αντιμετώπιση

Στους ιατρικούς όρους η κατάληξη « – ίτις» ή « – ίτιδα» υποδηλώνει, πως υφίσταται φλεγμονή στον ιστό, που περιγράφεται στο πρώτο ήμισυ της λέξης. Έτσι ο όρος «ρίν - ίτις» ή «ριν – ιτιδα» υποδηλώνει, ότι υφίσταται φλεγμονή στη μύτη και συγκεκριμένα στο βλεννογόνο της ρινικής κοιλότητας.

Όπως περιγράφεται και σε μελέτη του 2021, με τον όρο ρινίτιδα της εγκυμοσύνης αναφερόμαστε σε μία μορφή χρόνιας και μη – αλλεργικής ρινίτιδας, που εκδηλώνεται κατά τη διάρκεια της κύησης σε γυναίκες, οι οποίες δεν ανέφεραν συμπτώματα ρινίτιδας πριν την εγκυμοσύνη. Κατά κανόνα τα σχετικά συμπτώματα υποχωρούν μετά τον τοκετό.

Σε μελέτη του 2003 αναφέρεται εξάλλου, πως τα συμπτώματα του είδους αυτού της ρινίτιδας εκδηλώνονται κατά τις 6 τελευταίες εβδομάδες της εγκυμοσύνης ή ακόμα και πριν από αυτές, ενώ λύονται αυτόματα εντός 2 εβδομάδων από τον τοκετό.

Σε μελέτη του 2016, στα πλαίσια της οποίας έγινε ανασκόπηση της σχετικής επιστημονικής βιβλιογραφίας, γίνεται διαχωρισμός μεταξύ των όρων «ρινίτιδα της εγκυμοσύνης» και «ρινίτιδα κατά την εγκυμοσύνη». Με τον όρο «ρινίτιδα κατά την εγκυμοσύνη» αναφερόμαστε σε είδη ρινίτιδας, που ενδεχομένως να εκδηλωθούν κατά την κύηση, αλλά περιλαμβάνει όλους τους τύπους ρινίτιδας (αλλεργική, φαρμακευτική κ.α.).

Ποιοι παράγοντες αυξάνουν τις πιθανότητες εκδήλωσης ρινίτιδας της εγκυμοσύνης;

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της προαναφερθείσας μελέτης του 2016 μόνον το κάπνισμα φέρεται να αυξάνει ουσιωδώς τις πιθανότητες εκδήλωσης ρινίτιδας της εγκυμοσύνης. Αντίθετα, δεν φαίνεται, να υφίσταται συσχέτιση στατιστικώς σημαντική μεταξύ των πιθανοτήτων εκδήλωσης ρινίτιδας της εγκυμοσύνης και ιστορικού άσθματος πριν την εγκυμοσύνη. Επιπροσθέτως, οι πιθανότητες εκδήλωσης ρινίτιδας της εγκυμοσύνης δεν φαίνεται να σχετίζονται με την ηλικία της μητέρας, την ηλικίας της κύησης, το φύλο του μωρού και τον αριθμό των προηγουμένων κυήσεων.

Μα γιατί εκδηλώνεται η ρινίτιδα της εγκυμοσύνης;

Οι συντάκτες της μελέτης του 2016, στην οποία ήδη αναφερθήκαμε περιγράφουν, πως τα αίτια της εκδήλωσης της ρινίτιδας της εγκυμοσύνης δεν μας είναι ξεκάθαρα. Έχει διατυπωθεί η υπόθεση, πως μέρος του μηχανισμού εκδήλωσης της ενοχλητικής αυτής κλινικής οντότητας είναι και οι ορμόνες της κύησης, δια της δράσης των οποίων φαίνεται, πως – μεταξύ άλλων – προάγεται η υπερτροφία του ρινικού βλεννογόνου. Επομένως, το πάχος βλεννογόνου αυξάνεται, με αποτέλεσμα την απόφραξη της ρινικής κοιλότητας και την παρεμπόδιση της ροής του εισπνεόμενου αέρα.

Ποιες είναι οι συνέπειες της ρινίτιδας της εγκυμοσύνης για την έγκυο;

Επιστρέφοντας στην προαναφερθείσα μελέτη του 2016, εκεί αναφέρεται, ότι προφανώς η ρινίτιδα έχει αρνητική επίδραση στην ποιότητα ύπνου της εγκύου με ό,τι αυτό συνεπάγεται:

• δυσκολίες συγκέντρωσης
• αίσθημα κόπωσης
• επιβάρυνση της ψυχολογικής κατάστασης της γυναίκας
• ροχαλητό
• υπνική άπνοια

Επιπροσθέτως, ενδεχόμενη υπερβολική χρήση ρινικών αποσυμφορητικών, η οποία σε κάθε περίπτωση ειδικά κατά την κύηση συνιστάται να γίνεται με μέτρο, συχνά οδηγεί στην εκδήλωση χρονίας φαρμακογενούς (ή φαρμακευτικής) ρινίτιδας, η οποία δεν λύνεται αυτόματα μετά τον τοκετό.

Ποιες είναι οι συνέπειες της ρινίτιδας της εγκυμοσύνης για την εξέλιξη της κύησης;

Στην ανωτέρω αναφερθείσα μελέτη του 2016 ως ενδεχόμενες συνέπειες της ρινίτιδας της εγκυμοσύνης για το έμβρυο αναφέρονται:

• η υπέρταση κύησης
• η ενδομήτρια υπολειπόμενη ανάπτυξη
• η προεκλαμψία
• η γέννηση νεογνού, το οποίο παρουσιάζει αμέσως μετά τον τοκετό (ή την καισαρική τομή) χαμηλή αντιδραστικότητα στα εξωτερικά ερεθίσματα (έχει – όπως λέμε – χαμηλή βαθμολογία Apgar)

Πάντως, οι συντάκτες της συγκεκριμένης μελέτης υπογραμμίζουν, ότι, όπως αναφέρεται και σε μελέτη του 2013, εκ των διαθεσίμων επιστημονικών στοιχείων δεν προκύπτει σαφής συσχέτιση μεταξύ της ρινίτιδας και εκδήλωσης παθολογιών της κύησης.

Ποια είναι η θεραπεία της ρινίτιδας της εγκυμοσύνης;

Η θεραπεία της ρινίτιδας εκτός κύησης συχνά περιλαμβάνει τη χορήγηση ρινικών εκνεφωμάτων, η χρήση των οποίων όμως κατά την κύηση θα πρέπει να αποφεύγεται διαρκούντος του πρώτου τριμήνου. Επίσης, ακόμα και μετά την είσοδο στο δεύτερο τρίμηνο η χορήγηση τέτοιων σκευασμάτων συνιστάται να γίνεται αφού ληφθεί υπόψη το όποιο όφελος εν σχέσει με την ενδεχόμενη επίδραση του φαρμάκου στο έμβρυο και πάντα μετά από ιατρική συμβουλή.

Υπάρχουν άλλοι τρόποι, για να απαλλαγώ από τη ρινική συμφόρηση, οι οποίοι δεν αντενδείκνυνται στην εγκυμοσύνη;

Τέτοιοι τρόποι, οι οποίοι ενδέχεται να αποδειχθούν αποτελεσματικοί είναι:

• Η επαρκής ενυδάτωση (πίνετε πολύ νερό)
• Οι ρινικές πλύσεις με φυσιολογικό ορό ή θαλασσινό νερό
• Η εισπνοή υδρατμών (μπορείτε να δοκιμάσετε να εισπνεύσετε τους υδρατμούς από νερό, που μόλις βράσατε και βγάλατε από το μάτι τις κουζίνας – προσοχή όμως στα εγκαύματα!)

Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!

Δείτε και το σχετικό video, που δημιουργήσαμε για τις αναγνώστριες του Mothersblog.gr!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr

^{Ενδεικτική βιβλιογραφία}

^{Baudoin T, Šimunjak T, Bacan N, Jelavić B, Kuna K, Košec A. Redefining Pregnancy-Induced Rhinitis. Am J Rhinol Allergy. 2021 May;35(3):315-322. doi: 10.1177/1945892420957490. Epub 2020 Sep 9. PMID: 32903019.}

^{Ellegård EK. The etiology and management of pregnancy rhinitis. Am J Respir Med. 2003;2(6):469-75. doi: 10.1007/BF03256674. PMID: 14719986.}

^{Caparroz FA, Gregorio LL, Bongiovanni G, Izu SC, Kosugi EM. Rhinitis and pregnancy: literature review. Braz J Otorhinolaryngol. 2016 Jan-Feb;82(1):105-11. doi: 10.1016/j.bjorl.2015.04.011. Epub 2015 Sep 21. PMID: 26601995; PMCID: PMC9444647.}

^{Orban N, Maughan E, Bleach N. Pregnancy-induced rhinitis. Rhinology. 2013 Jun;51(2):111-9. doi: 10.4193/Rhino12.045. PMID: 23671891.}