Σεξουαλική Κακοποίηση των Παιδιών: Ένα φαινόμενο που μας αφορά όλους

Κάλυψη και Επιμέλεια για το Mothersblog Μαρία Παππά

Ένα στα πέντε παιδιά (από 0 έως 18 ετών) θα βιώσει στη ζωή του τουλάχιστον ένα περιστατικό σεξουαλικής βίας, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό περιστατικών δεν αναφέρεται ποτέ στις υπηρεσίες προστασίας.

Όπως τονίστηκε κατά την παρουσίαση από τις ειδικούς, το θέμα έχει πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις από ό,τι γνωρίζουμε, καθώς μέχρι στιγμής θεωρείται γενικά θέμα-ταμπού για την κοινωνία μας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τόσο τα θύματα αλλά και οι οικογένειές τους συχνά να μην καταγγέλλουν τέτοια περιστατικά. Όπως προκύπτει από τα στατιστικά στοιχεία, το 73% των θυμάτων δεν μιλούν για την εμπειρία της σεξουαλικής κακοποίησης τον πρώτο χρόνο, το 45% των θυμάτων για τουλάχιστον πέντε χρόνια, ενώ πολλά θύματα δεν αποκαλύπτουν ποτέ την εμπειρία τους, φοβούμενοι τον στιγματισμό καθώς και το αίσθημα απώθησης και ντροπής. Για τον ίδιο λόγο άλλωστε, παιδιά από μη αστικές περιοχές, όπως μικρές και κλειστές κοινωνίες, διατρέχουν τον διπλάσιο κίνδυνο να πέσουν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης.

Σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών δεν αποτελεί μόνο μια προφανής αποτρόπαια πράξη όπως ο βιασμός, αλλά περιλαμβάνει ένα φάσμα ενεργειών κατά τις οποίες κακοποιείται ένα παιδί, τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά. Συγκεκριμένα και σύμφωνα με τον ορισμό, σεξουαλική κακοποίηση είναι «η συμμετοχή του παιδιού σε σεξουαλική δραστηριότητα για την οποία υπάρχει έλλειψη της συνειδητής κατανόησης της έννοιας της πράξης ή/και έλλειψη συναίνεσής του. Η έκθεση του παιδιού σε πορνογραφικό υλικό και σεξουαλικές πράξεις, καθώς και η συμμετοχή του σε φωτογραφίσεις ή μαγνητοσκοπήσεις σεξουαλικού περιεχομένου. Περιλαμβάνει ένα φάσμα ενεργειών και πράξεων που αποσκοπούν αποκλειστικά στη σεξουαλική ικανοποίηση ή διέγερση του ενήλικα».

Κατά την παρουσίαση τονίστηκε η μεγάλη σημασία της Πρόληψης κατά του φαινομένου της σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών. Χαρακτηριστικό είναι ότι στις ΗΠΑ οι δράσεις με στόχο την πρόληψη για το εν λόγω φαινόμενο έχουν μειώσει το ποσοστό από το ένα στα πέντε, σε ένα στα δέκα παιδιά.

Το μη κερδοσκοπικό Σωματείο «ΕΛΙΖΑ» σε συνεργασία με το «The New York Society for Prevention of Cruelty to Children» υλοποιεί το Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης Σεξουαλικής Κακοποίησης για παιδιά 5-9 ετών – «Ασφαλές Άγγιγμα», που χρηματοδοείται αποκλειστικά από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Στόχος του προγράμματος είναι να εκπαιδεύσει και να βοηθήσει τόσο τα μικρά παιδιά να προστατεύουν τον εαυτό τους όσο και τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς στην αναγνώριση και διαχείριση του φαινομένου.

Τα παιδιά μαθαίνουν μέσα από το πρόγραμμα «Ασφαλές Άγγιγμα»:

-Τη διάκριση ανάμεσα στο ασφαλές και στο όχι – ασφαλές άγγιγμα από ενήλικες
-Την ανάπτυξη δεξιοτήτων που θα τους επιτρέψουν να αποφύγουν ή να αποτρέψουν δυσάρεστες καταστάσεις και να προστατέψουν τον εαυτό τους
-Την ανάπτυξη δεξιοτήτων επικοινωνίας για να μπορούν να ζητήσουν βοήθεια
Σε ό,τι αφορά τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς, το πρόγραμμα:
-Ευαισθητοποιεί και ενημερώνει γύρω από το φαινόμενο της σεξουαλικής κακοποίησης
-Εκπαιδεύει στην αναγνώριση των παραγόντων που αυξάνουν τον κίνδυνο
-Ενημερώνει και παρέχει συμβουλευτική για την καλύτερη επικοινωνία με τα παιδιά και τις ενέργειες σε περίπτωση αποκάλυψης περιστατικού

Σημειώνεται ότι σε περίπτωση πιθανής αποκάλυψης φερόμενου ως θύματος σεξουαλικής κακοποίησης, ενεργοποιείται η διαδικασία που προβλέπεται στην ελληνική νομοθεσία για τις περιπτώσεις αυτές με αναφορά στους αρμόδιους φορείς.
Μέχρι στιγμής κατά την πιλοτική φάση του προγράμματος σε σχολεία της Αττικής ενημερώθηκαν και εκπαιδεύτηκαν 676 παιδιά Νηπιαγωγείου, Α’,Β’ και Γ’ τάξης Δημοτικού, 190 γονείς και 89 δάσκαλοι. Κατά τη δεύτερη φάση που πραγματοποιείται από το τρέχον έτος έως και το 2018, το πρόγραμμα πρόκειται να εφαρμοστεί και να αξιολογηθεί σε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα 1.700 – 2.000 παιδιών από δημόσια σχολεία στην περιφέρεια της Αττικής καθώς και στην Κρήτη. Ενώ κατά την τρίτη φάση του προγράμμτος θα επιχειρηθεί η ενσωμάτωσή του στην εκπαιδευτική διαδικασία σε όλα τα Νηπιαγωγεία και τις τάξεις Α’,Β’ και Γ’ των Δημοτικών Σχολείων όλης της Ελλάδας.

Σημειώνουμε ότι η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα στην Ευρώπη στην οποία υλοποείται το πρόγραμμα «Ασφαλές Άγγιγμα», ενώ στις ΗΠΑ υλοποιείται από το 2007.

Το μήνυμα είναι ότι η σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών μας αφορά όλους. Είναι ένα φαινόμενο που συναντάμε πίσω από τη διπλανή ή ακόμα και τη δική μας πόρτα. Ενδεικτικό είναι ότι στο 90% των περιπτώσεων ο θύτης είναι κάποιος που το παιδί γνωρίζει και εμπιστεύεται από τον οικογενειακό ή φιλικό κύκλο.

Η Εταιρία κατά της Κακοποίησης του Παιδιού «ΕΛΙΖΑ» τονίζει μεταξύ άλλων την ανάγκη δημιουργίας Εθνικού Φορέα πρόληψης, καταστολής και καταγραφής περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης, καθώς στη χώρα μας δεν υπάρχει σχετικός κρατικός φορέας.

Την παρουσίαση έκαναν εκ μέρους του μη κερδοσκοπικού Σωματείου «ΕΛΙΖΑ», η Ιδρύτρια και Πρόεδρος του Σωματείου Μαρίνα Καρέλλα, η Διοικητική Διευθύντρια Αφροδίτη Στάθη, η κλινική ψυχολόγος και καθηγήτρια ψυχολογίας Δρ. Τίνια Απέργη και η δικηγόρος, εξειδικευμένη σε θέματα προστασίας δικαιωμάτων παιδιού Δρ. Ηλέκτρα Κουτσούκου, ενώ εκ μέρους του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος συμμετείχε η διαχειρίστρια δωρεών του Ιδρύματος, Ιωάννα Κιοσσέ.